Σχολεία και … «καλές συνθήκες»

Άρθρο που δημοσίευσα στην εφημερίδα των Λατσιών "Κακκαρίστρα".



Έγινε συνηθισμένο φαινόμενο αρμόδιοι του Υπουργείου Παιδείας, όταν οι γονείς και η κοινωνία δείχνουν να αντιλαμβάνονται την ολιγωρία, αμέλεια ή τη διάσταση λόγων και έργων, να κατηγορούν τους εκπαιδευτικούς και να τους φορτώνουν όλα τα κακώς κείμενα στην εκπαίδευση. Έχουμε γίνει μάρτυρες κατά καιρούς, εδώ και δεκαετίες, λεκτικών επιθέσεων, προσβολών και απαξίωσης ακόμη και στο επίπεδο Προέδρων της Δημοκρατίας και Υπουργών.

Πρόσφατα ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού συμμετείχε στην άτυπη συνάντηση Υπουργών Παιδείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πραγματοποιήθηκε στο Γκέτεμπορκ της Σουηδίας στις 23 και 24 Σεπτεμβρίου 2009. Διαβάζοντας την ανακοίνωση (http://www.moec.gov.cy/anakoinoseis/2009/pdf/25_09_2009_synantisi_ypourgon_paideias_evrwpaikis_enosis.pdf ) είναι ν' απορεί κανείς αν ο κ. Υπουργός αναφέρεται στα σχολεία της Κύπρου ή κάποιας άλλης χώρας. Μεταξύ άλλων αναφέρεται στην ανακοίνωση: «Ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού στην παρέμβασή του ανέφερε ότι σε αντίθεση με άλλες χώρες, οι εκπαιδευτικοί στην Κύπρο απολαμβάνουν πολύ καλών συνθηκών εργασίας, τόσο από άποψης απολαβών, όσο και από άποψης περιβάλλοντος διδασκαλίας με τάξεις με μικρό αριθμό μαθητών. Παρόλα αυτά, στις διεθνείς έρευνες που διεξάγονται, η Κύπρος δεν καταφέρνει δυστυχώς να παρουσιάσει τις ανάλογες επιτυχίες. Ο Υπουργός εντόπισε ταυτόχρονα το πρόβλημα της χαμηλής εκτίμησης που χαίρει στην κοινωνία το λειτούργημα του εκπαιδευτικού, φαινόμενο που εντόπισαν και οι Υπουργοί πολλών άλλων χωρών. Τα προβλήματα αυτά, κατέληξε ο Υπουργός, ευελπιστούμε ότι θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μέσα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που γίνεται στη Κύπρο».

Δεν ξέρω σε ποια σχολεία τον ξεναγούν και ποια νέα σχολεία εγκαινιάζει, αλλά μπορώ να τον διαβεβαιώσω, ως γονιός και εκπαιδευτικός, ότι οι συνθήκες εργασίας στα περισσότερα σχολεία μας δεν περιποιούν τιμή σε κανέναν υπεύθυνο όλα αυτά τα χρόνια.

Δεν γνωρίζω πώς ακούγονται όλα αυτά στ' αυτιά των άλλων Υπουργών, αλλά επειδή εδώ και χρόνια δεν ζούμε στο μικρόκοσμό μας, γνωρίζουμε από πρώτο χέρι τα σχολεία άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Δεν υπάρχει σύγκριση. Είμαστε δεκαετίες πίσω. Αν δεν το παραδεχτούμε δεν υπάρχει περίπτωση να βελτιωθούμε στο παραμικρό. Όσο για την "εκπαιδευτική μεταρρύθμιση" δεν μπορεί να αποτελέσει τη θεραπεία, το άλλοθι και τη λύση για όλα τα σοβαρά καθημερινά προβλήματα.

Για ένα πράγμα ίσως έχει δίκιο ο κ. Υπουργός: Οι εκπαιδευτικοί δεν χαίρουν της οφειλόμενης εκτίμησης από την κοινωνία. Αυτό όμως οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Πρώτα απ’ όλα «έχει βάλει κι αυτός το λιθαράκι του» μαζί με τους προκατόχους του. Σ' ότι μας αφορά δεν είναι φυσικά υπεύθυνοι οι δάσκαλοι που υπερβάλλουν εαυτούς μέσα στις τάξεις. Αν θα πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες και στον κλάδο των δασκάλων, αυτές πρέπει να αναζητηθούν στην ηγεσία της ΠΟΕΔ που τόσα χρόνια αρνείται πεισματικά να οργανώσει μέτωπο παιδείας με τους γονείς και άλλους φορείς για αγωνιστική διεκδίκηση όσων δικαιούμαστε. Αντί αυτού διαχρονικά κάνουν πλάτες στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία, προσδοκώντας τα "ψίχουλα από το τραπέζι του αφέντη". Υπονομεύουν κάθε προσπάθεια για οργανωμένη διεκδίκηση. Τα αποτελέσματα είναι για μια ακόμα φορά γνωστά. Με την πρώτη ευκαιρία να φορτώνονται στους εκπαιδευτικούς και «αμαρτήματα» που δεν έχουν. Αν η ηγεσία της ΠΟΕΔ αποφάσιζε να μιλήσει στους γονείς και την κοινωνία με τη γλώσσα της αλήθειας, άφηνε κατά μέρος τις ιδιοτελείς σκοπιμότητες και συμμαχούσε με τους γονείς και τους άλλους φορείς σ’ ένα μέτωπο παιδείας, τότε δεν θα μπορούσαν κάποιοι να σταθούν «σε χλωρό κλαρί».

Ας έρθουμε όμως στις … «καλές συνθήκες» στις οποίες εργάζονται οι εκπαιδευτικοί στην Κύπρο. Γνωρίζει ο κ. Υπουργός καμιά άλλη χώρα στην οποία από το τέλος της χρονιάς να έχουν ανακοινωθεί 13 (!!!) σειρές μεταθέσεων δασκάλων και άλλες τόσες περίπου νηπιαγωγών και δασκάλων ειδικής εκπαίδευσης; Οι οκτώ απ’ αυτές μάλιστα αφού άνοιξαν τα σχολεία. Γνωρίζει καμιά άλλη χώρα που τα σχολεία να γίνονται κάθε χρόνο, εδώ και δεκαετίες, κέντρα διερχομένων και οι δάσκαλοι να μη γνωρίζουν σε ποιο σχολείο θα εργαστούν την επόμενη χρονιά; Γνωρίζει καμιά άλλη χώρα στην οποία η λειτουργία και η καθημερινότητα των σχολείων να επηρεάζεται και να εξαρτάται από τέτοιας έκτασης πολυαρχία; (Υπουργείο, Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, Σχολική Εφορεία, Δημοτικά Συμβούλια, Επιτροπές, Σύνδεσμοι Γονέων, κλπ.) Το αποτέλεσμα αυτής της πολυαρχίας είναι η κατασπατάληση πόρων, οι χρονοβόρες διαδικασίες, η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, η παρελκυστική τακτική και η μη ανάληψη ευθυνών και σε τελευταία ανάλυση μια παραλυτική εικόνα την οποία καλούνται να διαχειριστούν οι δάσκαλοι ως οι τελευταίοι τροχοί της άμαξας.

Γνωρίζει ότι ακόμα δεν έχουμε Πανεπιστημιακή Παιδαγωγική Σχολή για τη μόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων με παιδαγωγική και ψυχολογική κατάρτιση και με τις απαραίτητες εξειδικεύσεις; (Η ερώτηση είναι ρητορική, γιατί το γνωρίζει πολύ καλά από τη θητεία του ως Πανεπιστημιακός στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής). Γνωρίζει ότι οι δάσκαλοι, για δεκαετίες, δεν έχουν λάβει καμιά ουσιαστική οργανωμένη περιοδική επιμόρφωση; Οτιδήποτε υπήρξε ήταν συνήθως πρόχειρο, ανεπαρκές και χωρίς συνέχεια. Αντί αυτού οι δάσκαλοι οδηγήθηκαν να χρυσοπληρώνουν αμφίβολης ποιότητας και αποτελεσματικότητας προγράμματα master στο κυνήγι «προσόντων» για μια προαγωγή. Αντί να καθιερωθούν οι απαραίτητες εξειδικεύσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση, μέσα από τις Παιδαγωγικές Σχολές και την αξιοποίηση των προσοντούχων και ενδιαφερομένων δασκάλων, η ηγεσία του Υπουργείου ταυτίστηκε με την αναχρονιστική συγκυριακή θέση μιας κλίκας στην ηγεσία της ΠΟΕΔ περί «πολυδύναμου δασκάλου». Έτσι δεν αξιοποίησε ούτε τους δασκάλους που έχουν τα προσόντα και το ενδιαφέρον και τους άφησε έρμαια στη συγκυριακή απόφαση κάποιων διευθυντών για το αν θα αξιοποιηθούν ή όχι.

Γνωρίζει καμιά άλλη χώρα που να «βασανίζει» (και γιατί όχι να βασανίζει) τα παιδιά της αρχίζοντας τα μαθήματα κάθε πρωί από τα χαράματα στις 7.45 π.μ. πριν καλά καλά ανοίξουν τα μάτια τους; Με δεκάλεπτα διαλείμματα που δεν προλαβαίνουν να πάνε στην τουαλέτα και να δαγκώσουν δυο μπουκιές από το φαγητό τους; Ας μη μιλάμε για παιχνίδι και κοινωνικοποίηση. Μετά δεν είναι φυσικό να βγάλουν όλη την ένταση και να ξεσπάσουν μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας; Με 35 περιόδους διδασκαλίας τη βδομάδα, σε άβολα θρανία και καρέκλες, χωρίς ειδικές αίθουσες και κατάλληλους χώρους οι μαθητές αισθάνονται ότι είναι σε καταναγκαστικά έργα. Γνωρίζει πολλές χώρες στις οποίες η γυμναστική, οι γιορτές και οι εκδηλώσεις, στα περισσότερα σχολεία γίνονται έξω στο λιοπύρι ή στο κρύο; Γνωρίζει πολλές ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες οι δάσκαλοι έχουν «στα χέρια τους» παιδιά τα οποία οι γονείς τους τα άφησαν βρέφη 3-4 μηνών για να γυρίσουν στη δουλειά. Χωρίς επαρκή άδεια μητρότητας; Χωρίς κατάλληλα κρατικά παιδικά κέντρα; Είμαι σίγουρος ότι είναι σε θέση, ως ψυχολόγος, να μας αναλύσει ποιες συνθήκες βίωσαν τα παιδιά στα πρώτα στάδια της ζωής τους και τις επιπτώσεις στη μετέπειτα σχολική και κοινωνική τους ζωή.

Γνωρίζει πολλές χώρες στις οποίες ενώ το Υπουργείο γνωρίζει από καιρό τα αιτήματα των δασκάλων και τις ανάγκες των σχολείων, αφήνει να περάσει άκαρπο όλο το καλοκαίρι και επιλέγει να απαντήσει, να δράσει και να κινητοποιηθεί αφού αρχίσουν τα μαθήματα, δημιουργώντας μεγαλύτερο μπάχαλο στο ήδη υπάρχον; Βέβαια δεν χρεώνεται ο νυν Υπουργός όλες τις διαχρονικές κακοδαιμονίες της εκπαίδευσης. Δυστυχώς όμως, χρεώνεται την κωλυσιεργία στη λύση καθημερινών προβλημάτων των σχολείων, την έλλειψη πρωτοβουλιών για την αλλαγή και βελτίωση της καθημερινότητας των μαθητών. Κυρίως χρεώνεται γιατί με μεγάλη ευκολία ακολούθησε την πεπατημένη των προκατόχων του, επιρρίπτοντας κατηγορίες στους εκπαιδευτικούς για όλα «τα στραβά και τα ανάποδα», συμβάλλοντας στην κοινωνική απαξίωση των εκπαιδευτικών. Ο κ. Υπουργός, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, είναι (ή θα έπρεπε να είναι) γνώστης των προβλημάτων και μπορεί να αποφύγει συνήθεις υπεκφυγές των πολιτικών. Η κοινωνία μας έχει ωριμάσει και δεν μπορεί εύκολα να πιστέψει πως γι αυτά που ζούμε στα σχολεία μας φταίνε οι εκπαιδευτικοί. Μπορεί οι γονείς ακόμα να σιωπούν, αλλά δεν πείθονται από λεκτικούς ακροβατισμούς και μετάθεση ευθυνών σ’ άλλους. Αυτές είναι λίγες απ’ τις … «καλές συνθήκες» που εργάζονται οι εκπαιδευτικοί στην Κύπρο. Είναι πιστεύω καιρός να σταματήσουμε να ζούμε με μύθους και να αντικρύσουμε κατάματα την πραγματικότητα συμβάλλοντας, ο καθένας από τη θέση του στην λύση των προβλημάτων.

Μανόλης Σόβολος