Δυο «καλές συνταγές» σχολικής αποτυχίας

Άρθρο που δημοσίευσα στην τοπική εφημερίδα των Λατσιών "Κακκαρίστρα" και στην ιστοσελίδα Paideia-News.com

Στην εκπαίδευση υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν, θετικά ή αρνητικά, στη μαθησιακή διαδιακασία.  Είναι πολύ παρακινδυνευμένο να θεωρούμε ότι κάποιος ή κάποιοι παράγοντες έχουν αποφασιστική σημασία για τα μαθησιακά αποτελέσματα των παιδιών ή τη γενικότερη εργασία του σχολείου.  Τις περισσότερες φορές είναι δύσκολο ακόμα και να εντοπίσουμε όλους τους παράγοντες.  Η αλληλεπίδραση μεταξύ τους δυσκολεύει και περιπλέκει την όλη προσπάθεια.

Παρόλες αυτές τις δυσκολίες υπάρχουν έρευνες, αλλά και εμπειρίες από άλλα εκπαιδευτικά συστήματα, που παρέχουν ασφαλείς ενδείξεις, ίσως και αποδείξεις, για κάποιους παράγοντες που παίζουν αποφασιστικότατο ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία.  Σήμερα θα ασχοληθούμε με δυο απ’ αυτούς:  τη φοίτηση των παιδιών στο Νηπιαγωγείο και την ώρα έναρξης των μαθημάτων.

Για τη φοίτηση των παιδιών στο Νηπιαγωγείο υπάρχει πλέον πλούσια εμπειρία και ερευνητική εργασία.  Νομίζω ότι μπορούμε πια να μιλάμε για τρανταχτές αποδείξεις για την τεράστια συνεισφορά της Προδημοτικής αγωγής και εκπαίδευσης στη μετέπειτα μαθησιακή, και όχι μόνο, πρόοδο των παιδιών.  Πιστεύω πως δεν θα βρεθεί κανένας που να αμφισβητήσει πως τα παιδιά που έχουν την δυνατότητα να φοιτήσουν σε Νηπιαγωγείο θα βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση από όσα στερούνται την προδημοτική εκπαίδευση και αγωγή.  Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως τα τελευταία χρόνια το κοινωνικό αίτημα είναι να επεκταθεί περαιτέρω η αγωγή πριν το Δημοτικό Σχολείο. 

Στην Κύπρο οι νόμοι και οι κανονισμοί απαιτούν, για να γραφτεί το παιδί στο Δημοτικό, να έχει απαραίτητα φοιτήσει στο Νηπιαγωγείο και μάλιστα σε αναγνωρισμένο Νηπιαγωγείο.  Τα τελευταία χρόνια έρχονται στη χώρα μας, με αυξανόμενο ρυθμό, πολλά παιδιά από άλλες χώρες τα οποία δεν έχουν φοιτήσει σε Νηπιαγωγείο.  Για τα παιδιά αυτά, που έχουν την μεγαλύτερη ανάγκη για την Προδημοτική αγωγή, δυστυχώς, δεν αφαρμόζονται οι νόμοι και οι κανονισμοί.  Εγγράφονται στην πρώτη τάξη με όλες τις αρνητικές συνέπειες για την πορεία τη δική τους αλλά και την εργασία των υπόλοιπων παιδιών της τάξης.  Η όλη κατάσταση φαίνεται ακόμη πιο παράλογη αν λάβουμε υπόψη ότι νόμοι και κανονισμοί επιτρέπουν σε αλλόγλωσσα παιδιά να φοιτήσουν σε κατώτερη τάξη από αυτή που προβλέπεται από την ηλικία τους.  Δυστυχώς δεν εφαρμόζουμε αυτή την πρόνοια εκεί που υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη για τα παιδιά και μπορεί να φέρει και καλύτερα αποτελέσματα.  Έτσι έχουμε την πρώτη «καλή συνταγή» σχολικής αποτυχίας με όλα τα συνεπακόλουθα.

Η δεύτερη «καλή συνταγή» αναφέρεται στην ώρα έναρξης των μαθημάτων το πρωί και τον «ελεύθερο» χρόνο που έχουν τα παιδιά στο σχολείο.  Ακόμα και με τα «Νέα Ωρολόγια Προγράμματα» η έναρξη και το τέλος των μαθημάτων παραμένουν άκαμπτα όπως και σήμερα.  Τα παιδιά είναι υποχρεωμένα να αρχίζουν τα μαθήματα από τα άγρια χαράματα με «την τσίμπλα στο μάτι».  Αγνοήθηκαν και εδώ σημαντικές έρευνες, για τη βιολογική λειτουργία, που δείχνουν ότι ο οργανισμός του μικρού παιδιού δεν είναι έτοιμος από τα χαράματα και δεν έχει την πνευματική εγρήγορση για να ανταποκριθεί με επιτυχία στην μαθησιακή διαδικασία.  Επιβάλλεται ένας απάνθρωπος βιασμός και καταναγκασμός της ανθρώπινης φύσης και αυτό το εισπράτουμε στη συνέχεια:  πνευματική νωθρότητα, αδιαφορία, εκνευρισμός, σχολική αποτυχία, βία, ένταση, παραβατικότητα κ.ά.

Η ανάγκη των παιδιών για παιχνίδι και κοινωνικοποίηση παραβλέπεται τελείως.  Μετά αναρωτιόμαστε γιατί υπάρχουν φαινόμενα έντασης, βίας και παραβατικότητας στα σχολεία μας.  Τα διαλείμματα παραμένουν ολιγόλεπτα και στην πραγματικότητα είναι ανύπαρκτα, αφού τα περισσότερα παιδιά δεν προλαβαίνουν να πάνε στην τουαλέτα και να φάνε.  Τα περισσότερα περνάνε το διάλειμμα στην ουρά του κυλικείου.  Άλλα πετάνε βιαστικά το φαγητό στον κάλαθο για να κερδίσουν ένα-δυο λεπτά παιχνιδιού.  Τελευταία γίνεται πολύς λόγος για παιδιά που δεν τρέφονται σωστά, λόγω της οικονομικής κρίσης.  Για χρόνια όμως τα περισσότερα παιδιά δεν τρέφονται σωστά λόγω  ... έλλειψης χρόνου.  Σε τέτοιες καταστάσεις φυσικά είναι αστείο να συζητά κανείς για ουσιαστικό παιχνίδι, για κοινωνικοποίηση, για ξεκούραση και χαλάρωση.  Τα παιδιά ξαναμπαίνουν στις αίθουσες ανικανοποίητα, εκνευρισμένα, γεμάτα ένταση και θυμό, έτοιμα να ξεσπάσουν με την παραμικρή αφορμή.  Έτσι έχουμε έτοιμη και τη δεύτερη «καλή συνταγή» σχολικής αποτυχίας.

Οι ηγεσίες των οργανωμένων γονιών, της ΠΟΕΔ και του Υπουργείου, αλλά και τα Μ.Μ.Ε., αντί να εγκύψουν στα σοβαρά αυτά προβλήματα που βασανίζουν καθημερινά τα παιδιά ασχολούνται με δευτερεύοντα.  Πριν τις γιορτές έστησαν ένα «γαϊτανάκι» για το αν θα γίνει μια χριστουγεννιάτικη «γιορτή».  Η ηγεσία της ΠΟΕΔ, ενώ είχε απόλυτα δίκιο, ανακίνησε ένα θέμα άκαιρα, απροετοίμαστα και άσκοπα δίνοντας αφορμή για αρνητικά σχόλια και άδικες επιθέσεις κατά των δασκάλων.  Κάποιοι στην ηγεσία των γονιών βρήκαν αφορμή για παραγοντισμό και δωρεάν προβολή.  Με την κατάργηση των ανούσιων «γιορτών» και την αντικατάστασή τους από άλλες εκδηλώσεις οι Σύνδεσμοι Γονέων είχαν και επιπλέον οικονομικό όφελος, καθώς δεν έκαναν έξοδα που έκαναν άλλες χρονιές για τις περίφημες «γιορτές». 

Αξιοποιήθηκε στο έπακρο ο διδακτικός χρόνος και τα παιδιά, στις πλείστες περιπτώσεις, συμμετείχαν σε πιο ουσιαστικές εκδηλώσεις.  Μια σοβαρή στάση της ηγεσίας των γονιών θα ήταν να ευχαριστήσει τους δασκάλους για την πρωτοβουλία, την οικονομική βοήθεια και να συζητήσουν από κοινού την μόνιμη αλλαγή της «γιορτής» με άλλες ουσιαστικές εκδηλώσεις. 

Τα Μ.Μ.Ε. βρήκαν «πιασάρικο» θέμα και κάποιους που επιζητούσαν προβολή και αναμασούσαν ένα σωρό ανακρίβειες.  Οι γονείς, τάχα, ζητούσαν τα κλειδιά για να οργανώσουν παζαράκια και άλλες εκδηλώσεις.  Το Υπουργείο Παιδείας «έπεσε» στην παγίδα να «σκέφτεται» τις διάφορες «λύσεις».  Μα πού ζούμε;  Ποιος κοροϊδεύει ποιον;  Τόσα χρόνια οι Σύνδεσμοι Γονέων δεν έχουν κλειδιά;  Πού συνεδριάζουν κάθε μήνα; Στο ύπαιθρο;  Δεν οργανώνουν κάθε χρόνο Χριστουγεννιάτικα παζαράκια;  Ας αφήσουν όλοι τους λαϊκισμούς, τα «πιασάρικα» θέματα και την επιζήτηση προβολής.  Αν έχουν όρεξη για δουλειά υπάρχουν πολλά σοβαρά θέματα που βασανίζουν την παιδεία, τα παιδιά, τους γονείς και τους δασκάλους.  Ας κάνουν τον κόπο να ασχοληθούν μ’ αυτά.  Οι δυο «καλές συνταγές» είναι απλά ενδεικτικές.