Ποίημα της εβδομάδας 161

O γυρισμός του ξενιτεμένου

― Παλιέ μου φίλε τί γυρεύεις;
χρόνια ξενιτεμένος ήρθες
με εικόνες που έχεις αναθρέψει
κάτω από ξένους ουρανούς
μακριά απ' τον τόπο το δικό σου.

― Γυρεύω τον παλιό μου κήπο•
τα δέντρα μού έρχουνται ώς τη μέση
κι οι λόφοι μοιάζουν με πεζούλια
κι όμως σαν ήμουνα παιδί
έπαιζα πάνω στο χορτάρι
κάτω από τους μεγάλους ίσκιους
κι έτρεχα πάνω σε πλαγιές
ώρα πολλή λαχανιασμένος.

― Παλιέ μου φίλε ξεκουράσου
σιγά-σιγά θα συνηθίσεις•
θ' ανηφορίσουμε μαζί
στα γνώριμά σου μονοπάτια
θα ξαποστάσουμε μαζί
κάτω απ' το θόλο των πλατάνων
σιγά-σιγά θα 'ρθούν κοντά σου
το περιβόλι κι οι πλαγιές σου.

― Γυρεύω το παλιό μου σπίτι
με τ' αψηλά τα παραθύρια
σκοτεινιασμένα απ' τον κισσό
γυρεύω την αρχαία κολόνα
που κοίταζε ο θαλασσινός.
Πώς θες να μπώ σ' αυτή τη στάνη;
οι στέγες μού έρχουνται ώς τους ώμους
κι όσο μακριά και να κοιτάξω
βλέπω γονατιστούς ανθρώπους
λες κάνουνε την προσευχή τους.

― Παλιέ μου φίλε δε μ' ακούς;
σιγά-σιγά θα συνηθίσεις
το σπίτι σου είναι αυτό που βλέπεις
κι αυτή την πόρτα θα χτυπήσουν
σε λίγο οι φίλοι κι οι δικοί σου
γλυκά να σε καλωσορίσουν.

― Γιατί είναι απόμακρη η φωνή σου;
σήκωσε λίγο το κεφάλι
να καταλάβω τί μου λες
όσο μιλάς τ' ανάστημά σου
ολοένα πάει και λιγοστεύει
λες και βυθίζεσαι στο χώμα.

― Παλιέ μου φίλε συλλογίσου
σιγά-σιγά θα συνηθίσεις
η νοσταλγία σού έχει πλάσει
μια χώρα ανύπαρχτη με νόμους
έξω απ' τη γης κι απ' τους ανθρώπους.

― Πια δεν ακούω τσιμουδιά
βούλιαξε κι ο στερνός μου φίλος
παράξενο πώς χαμηλώνουν
όλα τριγύρω κάθε τόσο
εδώ διαβαίνουν και θερίζουν
χιλιάδες άρματα δρεπανηφόρα.

Σεφέρης Γιώργος
(από τα Ποιήματα, Ίκαρος 1974)

Ποίημα της εβδομάδας 160

Πιε στου γιαλού τη σκοτεινή ταβέρνα

Πιε στου γιαλού τη σκοτεινή ταβέρνα το κρασί σου,
σε μι’ άκρη, τώρα π’ αρχίσαν ξανά τα πρωτοβρόχια,
πιε το με ναύτες και σκυφτούς ψαράδες αντικρύ σου,
μ’ ανθρώπους που βασάνισε κι η θάλασσα κι η φτώχεια.

Πιε το η ψυχή σου αξέννοιαστη τόσο πολύ να γίνει,
που αν έρθ’ η Mοίρα σου η κακιά να της χαμογελάσεις,
καημοί καινούργιοι αν έρθουνε μαζί σου ας πιουν κι εκείνοι,
κι αν έρθει ο Xάρος, ήσυχα κι αυτόν να τον κεράσεις.

Λάμπρος Πορφύρας
(από το Νεοέλληνες Λυρικοί, Bασική Βιβλιοθήκη 29, «Αετός» A.E., 1954)

Αρτέμιδα 2 Νοσοκομείο 10

ΤΟ ’ΠΑΜΕκαι το κάναμε. Ολόκληρο χωριό κτίσαμε. Μέσα σε δύο χρόνια. 45 κατοικίες, 32 αποθήκες/στάβλους, ελαιοτριβείο, πλατεία… Ποιοι; Εμείς. Εμείς που δυο χιλιόμετρα δρόμου μάς παίρνει το ίδιο χρονικό διάστημα να τα ολοκληρώσουμε. Η ανέγερση ενός σχολείου μάς παίρνει τρία χρόνια. Οι επισκευές τριών σχολικών αιθουσών ένα με δύο χρόνια. Κι αν σκάψουμε λίγο και πέσουμε σε αρχαία, τότε το έργο δεν έχει κανένα μέλλον. Ευτυχώς στην περιοχή Ηλείας δεν έγιναν ανασκαφές. Για ένα νοσοκομείο δε, μας πήρε κάπου δέκα χρόνια.
Είναι έναφαινόμενο που μας αφήνει έκπληκτους. Ήταν ο αέρας της Πελοποννήσου; Το μεγαλείο της ψυχής στην θέα των καμένων; Η διάθεση να δείξουμε στους Ελλαδίτες και να επιβεβαιώσουμε το μύθο που μας θέλει μεθοδικούς και αποτελεσματικούς;
Ό,τι κι αν ήταν τα καταφέραμε. Μέσα σε δύο χρόνια κτίσαμε ολόκληρο χωριό. Στην Ελλάδα, που δεν έγιναν και πολλά μετά τις πυρκαγιές του 2007, τρίβουν τα μάτια τους. Κι εμείς, βέβαια, τα τρίβουμε. Και μας θαυμάζουν. Νομίζουν πως έτσι λειτουργούμε πάντα. Με το που σκεφτόμαστε κάτι, το αποφασίζουμε, προχωράμε και μέχρι να πεις κύμινο είναι έτοιμο.

Το πιο εντυπωσιακό δε, το έργο επέβλεπε και συντόνιζε ένα κυβερνητικό τμήμα. Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως. Το ίδιο τμήμα που χρειάζεται αντίστοιχη περίοδο, με όση χρειάστηκε για την ανοικοδόμηση της Αρτέμιδας, να μελετήσει και να εκδώσει μια άδεια οικοδομής. Δεν είναι αυτό ένα φαινόμενο άξιο μελέτης; Πώς έγινε; Γιατί δεν εφαρμόζεται η ίδια φόρμουλα και στα εν Κύπρο έργα; Λιμάνια, σχολεία, δρόμους, νοσοκομεία, πλατείες;
Όσο δεγια την απόφαση να μην γίνει απλά εισφορά, αλλά να αναληφθεί η ανοικοδόμηση ενός χωριού, αποδείχτηκε σοφή. Αν πριν δύο χρόνια αποφασιζόταν εισφορά 14 εκατ. σήμερα θα ήταν κι αυτά χαμένα μέσα στα υπόλοιπα που δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους. Για τα δικά μας τα καμένα, στην περιοχή Σαϊττά, δεν ξέρουμε τι έγινε. Ούτε καν τα καμένα δέντρα μάλλον δεν κόπηκαν ακόμα. Πώς γίνεται να είμαστε τόσο αποτελεσματικοί στο εξωτερικό;

Της Χρυστάλλας Χατζηδημητρίου
«Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 19-1-2010

Ποίημα της εβδομάδας 159

Να σκέφτεσαι τους άλλους

Καθώς ετοιμάζεις το πρωινό σου, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς να ταΐζεις τα περιστέρια.
Όταν πολέμους ξεκινάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς όσους λαχταρούν την ειρήνη.
Όταν πληρώνεις το νερό, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που μόνο τα σύννεφα έχουν να τους θηλάσουν.
Όταν γυρνάς στο σπιτικό σου, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς όσους ζουν σε αντίσκηνα.
Όταν τα αστέρια μετράς πριν κοιμηθείς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν έχουνε πού να πλαγιάσουν.
Όταν ελεύθερα μιλάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν τους αφήνουν να μιλήσουν.
Και καθώς σκέφτεσαι εκείνους τους άλλους,
στον εαυτό σου γύρισε και πες:
«Αχ και να ήμουν ένα κερί στο σκοτάδι».

MΑΧΜΟΥΝΤ ΝΤΑΡΟΥΙΣ
Ποίημα από την έκδοση «Μαχμούντ Νταρουΐς...να σκέφτεσαι τους άλλους - 12 ποιήματα του Παλαιστίνιου ποιητή», μτφρ.: Τζένη Καραβίτη, Νήσος, 2009

Ο δρόμος προς την απάθεια

Ένας άνθρωπος διορίζεται σ’ ένα πόστο για να δίνει τον καλύτερό του εαυτό. Να παράγει, να διασφαλίζει, να προωθεί, να συντονίζει, να ενθαρρύνει, να αποτρέπει, να εντοπίζει, να οργανώνει, να επιβλέπει, να εισηγείται, με στόχο την πιο σωστή λειτουργία και βελτίωση ενός συστήματος. Στα πλαίσια του ρόλου που του ανατέθηκε και των καθηκόντων που από τη θέση του οφείλει να ασκεί, εισηγείται κάτι. Η οποία εισήγηση λειτουργεί εις βάρος κάποιου άλλου (υφισταμένου) με βάση σχετικές πληροφορίες, αλλά υπέρ του συστήματος. Λογικά, μια ανώτερη Αρχή θα πρέπει να διερευνήσει την πληροφορία αν δεν μπορεί να εμπιστευτεί την κρίση του προϊσταμένου και να ενεργήσει ανάλογα. Στον τόπο μας όμως, αυτός που δίνει την πληροφορία στα πλαίσια των καθηκόντων του για ένα καλύτερο σύστημα, μπορεί να βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου δακτυλοδειχνούμενος και με την επαγγελματική του θέση να τρίζει επικίνδυνα.

Όλα αυτά συνέβησαν στο Υπουργείο Παιδείας. Η διευθύντρια Μέσης Εκπαίδευσης, ένα από κορυφαία στελέχη του Υπουργείου Παιδείας, εισηγήθηκε τη μη συμπερίληψη εκπαιδευτικού στην ομάδα των θεματοθετών, θέτοντας υπόψιν του Υπουργού πληροφορίες εναντίον του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού για συμμετοχή σε παράνομα φροντιστήρια. Όχι ως κουτσομπολιό, αλλά ως πληροφορία όπως οφείλει ένας προϊστάμενος να πράξει. Αντί, όμως να διερευνηθεί η πληροφορία, μπήκε στο στόχαστρο ο πληροφοριοδότης, ένα από τα μέλη της κορυφής της πυραμίδας του Υπουργείου και λογικά ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Υπουργού. Η διευθύντρια Μέσης κατηγορήθηκε, στιγματίστηκε, της αφαιρέθηκαν καθήκοντα, ξέσπασε εμφύλιος.
Κι έπειτα αναρωτιόμαστε γιατί η κοινωνία μας πάει κατά βαρβάρων. Πώς να μην πηγαίνει όταν ο καθένας που παίρνει στα σοβαρά το ρόλο του και δεν κτυπά απλά κάρτα, μπορεί να βρεθεί στο στόχαστρο; Γιατί να μην επιλέγουν όλοι την εύκολη οδό, κλείνοντας τα μάτια κι άστα να πάνε, φτάνει εμείς να είμαστε καλά; Πώς να μην πηγαίνει όταν οι συνθήκες ευνοούν και τρέφουν την απάθεια;

Της Χρυστάλλας Χατζηδημητρίου
«Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 15-1-2010

Πράσινη 100%

Η περιοχή Χάμαρμπι βρίσκεται στη Στοκχόλμη της Σουηδίας και εκεί προοριζόταν να γίνει το Ολυμπιακό Χωριό αν η Αθήνα δεν κέρδιζε τους Ολυμπιακούς το 2004. Αφού έχασαν τους Ολυμπιακούς οι Σουηδοί, αντί Ολυμπιακό Χωριό αποφάσισαν να φτιάξουν ένα πρότυπο οικολογικό χωριό. Με κατοικίες σχεδιασμένες με στόχο υψηλή ποιότητα ζωής με μοντέρνα διαμερίσματα και πολλούς ανοικτούς χώρους για δημόσια χρήση. Αν και η ηλιοφάνεια είναι σπάνια, ωστόσο τα σπίτια είναι διαμπερή για να κάνουν στο μάξιμουμ χρήση του φυσικού φωτισμού, έχουν δε τοποθετηθεί φωτοβολταϊκά για να εκμεταλλεύονται τον ήλιο όταν εμφανίζεται. Κι όλα εκεί ανακυκλώνονται. Κάδοι ανακύκλωσης είναι παντού, ενώ ένα αυτόματο σύστημα αναρρόφησης στέλνει τα απόβλητα σε σταθμούς έξω από την πόλη όπου γίνεται η επεξεργασία τους, ενώ το 50% της ενέργειας που καταναλώνεται, παράγεται από τα σκουπίδια.

Επίσης το χρησιμοποιημένο νερό χρησιμοποιείται για την ψύξη και τη θέρμανση, ενώ τα νερά της βροχής από τις αυλές, τις οροφές και τους δημόσιους χώρους συλλέγονται για χρήση. Το ίδιο γίνεται και με τις αποχετεύσεις που αφού τύχουν επεξεργασίας, χρησιμοποιούνται για άρδευση. Η λυματολάσπη δε, χρησιμοποιείται για την κίνηση αυτοκινήτων και λεωφορείων καθώς και σαν καύσιμο για σόμπες. Οι στέγες των σπιτιών είναι πράσινες στην κυριολεξία, στρωμένες με βρύα που δημιουργούν μια φυσική μόνωση και δεν αφήνουν το νερό της βροχής να εξατμίζεται. Στο Χάμαρμπι επίσης λειτουργεί ένα σύστημα δανεισμού αυτοκινήτου όπου σε έναν κεντρικό χώρο στάθμευσης διατίθεται ένας αριθμός αυτοκινήτων προς χρήση. Ωστόσο η διακίνηση στην περιοχή γίνεται κυρίως με το ποδήλατο. Έστω κι αν τους πιο πολλούς μήνες βρέχει κι είναι παγωνιά. Και να σκεφτεί κανείς πως δεν μιλάμε για μια γειτονιά, αλλά για μια πόλη στην ουσία με 25.000 κατοίκους σήμερα και δυνατότητα να φτάσουν τους 35.000 όταν το 2017 ολοκληρωθεί το σχέδιο.

Τα γράφουμε όλα αυτά για να μαθαίνουμε τις δυνατότητες που υπάρχουν για να αλλάξουν πράγματα. Ενώ στην ηλιόλουστη Λευκωσία ακόμα και το νερό της θερμαινόμενης πισίνας του κολυμβητηρίου της πόλης θερμαίνεται με μπόλικο πετρέλαιο. Ένα μόνο μικρό παράδειγμα, που πολύ εύκολα θα μπορούσε να αλλάξει.

Της Χρυστάλλας Χατζηδημητρίου
«ΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 11-1-2010

Ποίημα της εβδομάδας 158

Τ’ ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΟΥ

Τ’ αδέλφια μου που χάθηκαν εδώ κάτω στον κόσμο
είναι τ’ αστέρια που τώρα ανάβουν ένα ένα στον ουρανό
και να o μεγαλύτερος
με μια ανοιξιάτικη μαύρη γραβάτα
που χάθηκε μέσα σε σπηλιές θεόστραβες
καθώς κυλούσε παίζοντας
πάνω σε ανεμώνες κόκκινες
γλίστρησε
μέσ’ του θηρίου τ’ άγριου το ματωμένο στόμα
ύστερα o άλλος μου αδελφός που κάηκε
πουλούσε κίτρινα βεγγαλικά
πουλούσε κι άναβε κίτρινα βεγγαλικά
- Όταν ανάβουμε - έλεγε - φωτιά
θα διώξουμε από τους κήπους τα φαντάσματα
θα πάψουν να μολύνουν τους κήπους τα φαντάσματα
- Όταν ανάβουμε - έλεγε - κίτρινα βεγγαλικά
μια μέρα θ’ ανάψει o ουρανός γαλάζιος
κι ύστερα o τρίτος o πιο μικρός
που έλεγε πως είναι νυχτερίδα
γι αυτό αγαπούσε τα φεγγάρια
και τα φεγγάρια μία νύχτα τον εζώσανε
κόλλησαν γύρω-γύρω και τον έκλεισαν
κόλλησαν γύρω-γύρω και τον έπνιξαν
τον έλιωσαν γύρω-γύρω τα φεγγάρια
Τ’ αδέλφια μου που χάθηκαν εδώ κάτω στον κόσμο
είναι τ’ αστέρια που τώρα ανάβουν ένα ένα στον ουρανό

Μίλτος Σαχτούρης

Ποίημα της εβδομάδας 157

Αμνησία

Η κάθε μέρα σαν τη γομολάστιχα
σβήνει την προηγούμενη και πάει.
Άλλοτε σβήνει την επόμενη,
καμιά φορά ολόκληρη βδομάδα.

Βροχές θυμάμαι και πουλιά
και ιστορίες που δεν έζησα ποτέ μου.

Τις νύχτες γράφεται το μέλλον μου,
τα φοβερά καθέκαστα της επομένης,
και πρέπει να ξυπνάω στις εφτά,
με την ψυχή στα δόντια να γυρίζω,
για να προλάβω τις παραγγελίες.

Χιόνια θυμάμαι και βουνά
και εξορίες που δεν έζησα ποτέ μου.

Λησμόνησα τους ίδιους τους γονείς μου,
πώς ήτανε και ποιοι και πόσοι.
Κοιτάζω γράμματα, φωτογραφίες,
δεν ξεχωρίζω ζωντανούς και πεθαμένους.
Γριές και γέροι και παιδιά,
μεσήλικες θλιμμένοι.

Μάτια θυμάμαι και φωνές,
πρόσωπα που δε γνώρισα ποτέ μου.

Μιχάλης Γκανάς
(από το Γυάλινα Γιάννενα, Καστανιώτης 1989)

Ευχές για το Νέο Χρόνο

1. Ας υποδεχτούμε την έλευση του νέου χρόνου με τους στίχους του Μαρσίλιο Φιτσίνικ «Η ζωή ξαναγεννιέται από τον έρωτα των ηρώων».

2. Μακάρι η καθημερινότης να μας βοηθήσει να περιορίσουμε την αποστροφή και την αηδία για όσα συμβαίνουν γύρω μας.

3. Αυτόν το χρόνο ας προσθέσουμε κι άλλη ευγνωμοσύνη στους αγαπημένους νεκρούς, που μας βοηθούν να ξεπερνάμε τα όριά μας.

4. Εύχομαι κάθε οξύς πόνος που προέρχεται από τη δοκιμασία της αξιοπρέπειάς μας να εξαφανιστεί.

5. Ο νέος χρόνος ας δεχτεί τις συμβουλές του Μέγγιου: «Οι άνθρωποι κάποια πράγματα δεν τα αντέχουν, αν όμως μπορέσουν και τα συμπεριλάβουν σε ό,τι αντέχουν αυτό είναι τέλεια ανθρωπιά. Οι άνθρωποι κάποια πράγματα δεν τα πράττουν, αν όμως μπορέσουν και τα συμπεριλάβουν σε ό,τι πράττουν, αυτό είναι δικαιοσύνη».

6. Ας χαιρετήσουν τον νέο χρόνο με τον τρόπο του Ντάντε όταν βλέπει για πρώτη φορά τη Βεατρίκη: «Φως της αγάπης που χαιρετά τους αγγέλους. Η ζωή χωρίς εσένα είναι αμαρτία».

7. Εύχομαι η αγαπημένη μου Καισαριανή να μπορέσει να βρει ξανά τον πυκνό λόγο της, που όρια δεν γνωρίζει. Να πάψει να λειτουργεί σαν να μην υπήρξε ποτέ. Οι γνωστοί μικροαστοί που διαχειρίζονται την κηδεία της για ευνόητους λόγους να λάβουν την απάντηση που τους αξίζει. Η Καισαριανή είναι λόγχη και όχι μπαστούνι.

8. Ευχές για να αποκτήσουμε τη δύναμη εκείνη με την οποία θα αντιμετωπίσουμε τις ώρες του σκοταδιού. Ακόμα και εκεί το μάτι πρέπει να συνεχίσει να ζωγραφίζει.

9. Να ευχηθούμε οι δεσμοί των συντρόφων να γίνουν πιο στενοί μέσα στην καθημερινότητα, γιατί μόνο έτσι η πραγματικότης γίνεται ωραία, αρχοντική και εξυψώνεται.

10. Ευχές για την καταστροφή του ελεεινού και τρισάθλιου σωφρονιστικού συστήματος. Κάθε πολίτης οφείλει να νιώσει όσο πιο βαθιά μπορεί μέσα στο πετσί του πως είναι συνένοχος σ' αυτό που συντελείται. Αν το κράτος ξεφορτώνεται στις αποθήκες τους πολίτες, είναι χρέος δικό μας να θυμίσουμε σε όλους πως αυτοί είναι και δικοί μας άνθρωποι. Ο ρατσισμός που ασκείται πάνω στους φυλακισμένους συνεχίζεται με την αποφυλάκισή τους. Η φυλακή τους κατέβαλε σωματικά και η Δημοκρατία τούς εξουθενώνει πνευματικά. Η αποφυλάκιση λειτουργεί ως διαγραφή από την κοινωνία. Έτσι ήταν χθες, έτσι είναι και σήμερα.

11. Εύχομαι οι καλλιτέχνες να τιμήσουν τους πίνακες που ζωγραφίζουν, τα ποιήματα που γράφουν, τη μουσική που συνθέτουν. Να κρατήσουν την απόσταση που τους υποδεικνύει το έργο τους απέναντι στην εξουσία.

12. Ας τον υποδεχτούμε με τους στίχους του Μπομπ Μάρλεϋ: «Έως ότου η φιλοσοφία που θεωρεί ότι υπάρχουν φυλές ανώτερες και κατώτερες οριστικά και μόνιμα στιγματιστεί κι εγκαταλειφθεί... / Έως ότου πάψουν να υπάρχουν πολίτες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, παντού σε όλα τα έθνη... / Έως ότου το χρώμα του δέρματος πάψει να 'χει μεγαλύτερη σημασία από το χρώμα των ματιών...».

Του Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ

«ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» 3-1-2010

Η καλή χρονιά δεν θα ΄ρθει από μόνη της

Εντάξει. Θα ευχηθούμε σ' όλους καλή χρονιά. Ας έχουμε όμως υπ' όψη μας ότι δεν πρόκειται να γίνει καλή από μόνη της. Ούτε να περιμένουμε να μας καλυτερέψουν τη χρονιά κάποιοι άλλοι. Ας έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας. Με πρόσχημα την "οικονομική κρίση" έχουν βάλει στο στόχαστρο όσα εργατικά δικαιώματα έχουν απομείνει. Δουλεύουν πολύ καλά επίσης την παλιά συνταγή ... "διαίρει και βασίλευε". Αν πρόκειται να γίνει καλή η χρονιά εμείς θα την φτιάξουμε. Ενωμένοι με αγωνιστική ετοιμότητα και δράση. Διαφορετικά θα ανταλλάσουμε ανώφελες ευχές την ώρα που θα ξηλώνουν κάθε εργατικό δικαίωμα.

Αγωνιστική, διεκδικητική χρονιά για να είναι και καλή.