Ποίημα της εβδομάδας 195

Ασυμβίβαστα

Όλα τα ποιήματά μου για την άνοιξη
ατέλειωτα μένουν.
Φταίει που πάντα βιάζεται η άνοιξη,
φταίει που πάντα αργεί η διάθεσή μου.
Για αυτό αναγκάζομαι
κάθε σχεδόν ποίημά μου για την άνοιξη
με μια εποχή φθινοπώρου
να αποτελειώνω.

Κική Δημουλά

Μαθητές άλλου Θεού

Η ΧΟΛΕΤΡΙΑ, ένα μικρό χωριό στην επαρχία Πάφου, αποτελεί το τελευταίο παράδειγμα της λογιστικής αντιμετώπισης των προβλημάτων από το κράτος μιας ομάδας πολιτών, μιας κοινότητας, μιας μικρής κυρίως κοινωνίας. Την αδικία που συνήθως αντιμετωπίζουν οι μικρές κοινότητες και γενικότερα η ύπαιθρος. Και το κακό είναι πως πολλές φορές δεν το αντιλαμβάνονται ούτε οι ίδιες.
Αναφέρομαι στη μείωση των δασκάλων του δημοτικού σχολείου από τρεις σε δύο επειδή μειώθηκε ο αριθμός των μαθητών και το Υπουργείο Παιδείας θα έμενε ακάλυπτο εάν δεν μετακινούσε τον ένα δάσκαλο. Αυτή βέβαια είναι η νομοτυπική πλευρά του θέματος. Η ουσιαστική είναι άλλη και αφήνει ακάλυπτο το Υπουργείο Παιδείας ως προς την κυριότερη ύπαρξή του. Την παροχή ικανοποιητικής εκπαίδευσης στους μαθητές. Δε μιλώ για ισοτιμία και ίσες ευκαιρίες διότι εδώ τα πράγματα είναι χειρότερα. Μιλώ για την υποβάθμιση της παρεχόμενων υπηρεσιών εκπαίδευσης στους μαθητές της Χολέτριας. Είναι πλέον υποχρεωμένοι να παρακολουθούν μαθήματα σε συμπλέγματα τάξεων. Ένα για τις τάξεις από Α, Β, και Γ και ένα για τις Δ, Ε και ΣΤ. Και όσα και να πει ο υπουργός Παιδείας και οι αρμόδιοι λειτουργοί του Υπουργείου του, η μείωση των δασκάλων πλήττει την ποιότητα της εκπαίδευσης. Για μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ το χρόνο. Την ίδια στιγμή βέβαια που το Υπουργείο διαθέτει πολύ περισσότερα με άμεσο ή έμμεσο τρόπο για σχολεία πόλεων και περιαστικών κοινοτήτων. Για μαθητές που έχουν πολλαπλάσιες ευκαιρίες (όμιλοι, βιβλιοθήκες, γυμναστήρια, κολυμβητήρια, ιδιαίτερα μαθήματα και πολλά άλλα). Για μαθητές με περισσότερο έμπειρους και πολλές φορές καλύτερους δασκάλους και διευθυντές.
Για μαθητές με δασκάλους εξειδικευμένους π.χ. στη διδασκαλία των αγγλικών, της τέχνης, της μουσικής, της γυμναστικής. Κι όμως η πολιτεία εξαντλεί την τυπολατρία της στους μαθητές και τις μικρές κοινότητες της υπαίθρου.
Αδιαφορώντας, είτε το παραδέχεται είτε όχι, για την ουσία.
Οι νόμοι όμως έγιναν για εξυπηρετούν τον πολίτη. Και πρέπει να αλλάξουν. Για να μην αδικούν τους μικρούς μαθητές της Χολέτριας και κάθε Χολέτριας. Είναι αδιανόητο να σπαταλούνται δεκάδες εκατομμύρια σε αχρείαστες και υπερβολικές δαπάνες και το κράτος να τσιγκουνεύεται 20 ή 30 δασκάλους για να καλύψει τις μικρές κοινότητες. Βέβαια είναι δύσκολο οι υπεύθυνοι να αντιληφθούν τι σημαίνει να ζεις σε μια μικρή κοινότητα και τα παιδιά σου να φοιτούν σε σύμπλεγμα τάξεων. Διότι τα δικά τους παιδιά φοιτούν στα καλύτερα δημοτικά σχολεία και έχουν συνήθως τους καλύτερους δασκάλους.

Του Πανίκου Χαραλάμπους
«Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 19-9-2010

Ποίημα της εβδομάδας 194

Το φύλλο της λεύκας

Έτρεμε τόσο που το πήρε ο άνεμος
έτρεμε τόσο πως να μην το πάρει ο άνεμος
πέρα μακριά
μια θάλασσα
πέρα μακριά
ένα νησί στον ήλιο
και τα χέρια σφίγγοντας τα κουπιά
πεθαίνοντας την ώρα που φάνηκε το λιμάνι
και τα μάτια κλειστά
σα θαλασσινές ανεμώνες.
Έτρεμε τόσο πολύ
το ζήτησα τόσο πολύ
στη στέρνα με τους ευκαλύπτους
την άνοιξη και το φθινόπωρο
σε όλα τα δάση γυμνά
θεέ μου το ζήτησα.

Γιώργος Σεφέρης

Ποίημα της εβδομάδας 193

Είναι η ώρα

Είναι η ώρα που κλείνουν τα παράθυρα
Που η μικρή κόρη της σελήνης
Περνάει ανάμεσα από το φεγγίτη
Πάνω στα νερά της μουσικής

Είναι η ώρα που ένα αόρατο σπαθί
Πλανιέται πάνω από τα χείλη μας
Και δυναμώνει η λάμψη των φιλιών
Που η μαύρη νύχτα ξεπετιέται από τ' αρμάρια
Και βουλιάζουν οι στέγες κάτω από την πάχνη των πουλιών

Είναι η ώρα που κυλάει μέσα στις φλέβες μας
Το αίμα όλων των αγαπημένων μας νεκρών
Και που ευωδιάζουν τα λείψανα σαν άνθη πορτοκαλιάς
Που αποτυπώνεται πάνω στα τζάμια
Η κίτρινη κόμη της λησμονιάς

Τάκης Βαρβιτσιώτης
Από τη συλλογή Η ατραπός (1984)

Ποίημα της εβδομάδας 192

Του ονείρου μου η εκφορά

Πέρασα τη ζωή μου
Σπέρνοντας φώτα
Στην παρθένα έκταση του χιονιού
Στον αναπεπταμένο χάρτη του έρωτα.
Υφαίνοντας ένα μανδύα
Με ήχους μουσικούς
Ή χαράζοντας λέξεις
Μέσα σε μιά κατακόμβη
Αποπνιχτική
Κι όλα τα πράγματα νεκρά
Συναπαρτίζουν τώρα
Μιαν εκθαμβωτική πομπή
Κι ακολουθούν ομόθυμα
Του ονείρου μου την εκφορά.

Τάκης Βαρβιτσιώτης

Σχολεία ... κέντρα διερχομένων δασκάλων

Κατά την έναρξη και της νέας σχολικής χρονιάς αν κάποιος προσπαθήσει να βρει σχολεία που έχουν το ίδιο προσωπικό με πέρσι, θα δυσκολευτεί πολύ. Το φαινόμενο αυτό συντηρείται επί δεκαετίες κάνοντας τα σχολεία μας να μοιάζουν με … κέντρα διερχομένων δασκάλων. Η κατάσταση αυτή έχει σοβαρότατες συνέπειες στη λειτουργία των σχολείων, στην ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και στις συνθήκες εργασίας των δασκάλων. Όλα αυτά είναι εύκολο να τα αντιληφθεί οποιοσδήποτε χρησιμοποιήσει κοινή λογική, ακόμα κι αν δεν είναι ειδικός για τα εκπαιδευτικά θέματα.

Κάθε καλοκαίρι εκατοντάδες δάσκαλοι μετατίθενται, μετακινούνται, τοποθετούνται, διορίζονται, αποσπούνται σε διαφορετικό σχολείο από αυτό που εργάστηκαν την προηγούμενη σχολική χρονιά. Κάθε λίγες μέρες, από το Μάη μέχρι το Σεπτέμβρη (πολλές φορές μέχρι και Οκτώβρη), ανατρέχουν στις ιστοσελίδες των αρμόδιων αρχών και τις εφημερίδες για να μάθουν σε ποιο σχολείο θα εργαστούν την επόμενη χρονιά. Αμέσως μετά από κάθε ανακοίνωση θα αρχίσει, για πολλούς, ένας γολγοθάς ενστάσεων και προσπαθειών να αλλάξουν το σχολείο στο οποίο τοποθετήθηκαν. Πολλοί θα μάθουν το σχολείο που θα εργαστούν λίγες μέρες πριν ανοίξουν τα σχολεία και κάποιοι αφού ήδη θα έχουν ανοίξει.

Μπροστά σε τέτοιου είδους καταστάσεις είναι αστείο να μιλάμε για δημιουργία οράματος και κουλτούρας του σχολείου, για εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, για αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης και άλλα ηχηρά παρόμοια. Η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες. Η υλικοτεχνική υποδομή, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειας, η μόρφωση και επιμόρφωση των δασκάλων, η ποιότητα των αναλυτικών προγραμμάτων και η παροχή διδάξιμων βιβλίων, η διοίκηση του σχολείου και η έγκαιρη στελέχωση είναι μερικοί από τους παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα της παιδαγωγικής διαδικασίας. Η σταθερότητα του προσωπικού στα σχολεία είναι όμως από τα βασικά προαπαιτούμενα για να λειτουργήσουν αρμονικά και οι άλλοι παράγοντες. Οι έρευνες δείχνουν ότι όταν υπάρχει σχετικά μεγάλη σταθερότητα του προσωπικού, τότε μπορεί να δημιουργηθούν οι σωστές και εποικοδομητικές σχέσεις οι οποίες θα βοηθήσουν στο κλίμα του σχολείου, και σταδιακά στο όραμά του. Γι αυτό χώρες που επενδύουν σοβαρά στην εκπαίδευση έχουν σταθερό προσωπικό στα σχολεία και με υπομονή και μεθοδικά στηρίζονται και κτίζουν πάνω σ’ αυτό.

Τα τελευταία χρόνια που συμμετέχουμε σε συνεργασίες με άλλα ευρωπαϊκά σχολεία γινόμαστε μάρτυρες αρνητικών και ειρωνικών σχολίων. Οι ευρωπαίοι συνάδελφοι μένουν άναυδοι όταν τους λέμε ότι δεν είμαστε σίγουροι ότι την επόμενη σχολική χρονιά θα εργαζόμαστε στο ίδιο σχολείο. Δεν μπορούν να διανοηθούν και να πιστέψουν ότι μπορούν να λειτουργήσουν σχολεία κάτω από τέτοιες καταστάσεις. Οι συνάδελφοι στο εξωτερικό διορίζονται στο σχολείο και μπορεί να περάσουν όλη την καριέρα τους και να αφυπηρετήσουν από το ίδιο σχολείο. Στις περισσότερες των χωρών γνωρίζουν από το τέλος της σχολικής χρονιάς την τάξη με την οποία θα εργαστούν την επόμενη σχολική χρονιά. Σε αρκετές χώρες ο προγραμματισμός γίνεται και γνωρίζουν την τάξη τους για τις επόμενες δυο ή τρεις σχολικές χρονιές. Κάθε σύγκριση με την δική μας κατάσταση μόνο κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει.

Στα σχολεία μας είναι πρακτικά αδύνατο να περιμένουμε σημαντική βελτίωση όσο υπάρχουν τέτοιας έκτασης αλλαγές στο προσωπικό κάθε χρόνο σε όλα τα επίπεδα (Δ/ντές, Β. Δ/ντές, δάσκαλοι). Κάθε αρχή της σχολικής χρονιάς σπαταλείται πολύς χρόνος για να γνωριστούν απλά οι δάσκαλοι του σχολείου και να αρχίσουν να λειτουργούν ως ομάδα. Στις καλύτερες των περιπτώσεων, με το τέλος της σχολικής χρονιάς μόλις και θα έχουν καταφέρει να ανταπεξέλθουν τα καθημερινά θέματα της σχολικής ρουτίνας. Και την επόμενη χρονιά άντε πάλι απ’ την αρχή. Ακόμα κι αν όλα τα άλλα προβλήματα είχαν επιλυθεί (που δεν έχουν επιλυθεί) τέτοιας έκτασης αλλαγές στο προσωπικό τινάζουν στον αέρα κάθε προσπάθεια. Ακόμα κι αν είχαμε την καλύτερη υλικοτεχνική υποδομή, τους πιο μορφωμένους δασκάλους, τα καλύτερα αναλυτικά προγράμματα, τα πιο διδάξιμα και παιδαγωγικά σωστά βιβλία, δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε πολλά θετικά όταν το ανθρώπινο δυναμικό δεν αφήνεται να λειτουργήσει ως δημιουργική ομάδα. Ακόμη και η πιο ευφάνταστη «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» θα ναυαγήσει στους ύφαλους και τους σκόπελους των … κέντρων διερχομένων δασκάλων.

Τι μπορεί να γίνει για να ξεφύγουμε από την απαράδεκτη κατάσταση που για χρόνια ταλαιπωρεί δασκάλους, μαθητές, γονείς και τη δημόσια εκπαίδευση; Οι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων να διορίζονται σε οργανικές θέσεις των σχολείων και να μη μετακινούνται αν δεν το ζητήσουν οι ίδιοι. Το δικαίωμα για υποβολή αίτησης μετάθεσης να δίνεται μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα υπηρεσίας στο σχολείο, το οποίο θα συμφωνηθεί με την οργάνωση των δασκάλων. Να υπάρχουν φυσικά απόλυτα διαφανείς ειδικοί λόγοι μετάθεσης π.χ. λόγοι υγείας, εγκυμοσύνη. Στις έκτακτες κενές θέσεις που θα δημιουργούνται από αποσπάσεις, εκπαιδευτικές άδειες ή σοβαρούς λόγους υγείας θα διορίζονται δάσκαλοι με σύμβαση. Αυτές οι ρυθμίσεις θα περιορίσουν στο ελάχιστο τις αλλαγές προσωπικού, θα δώσουν αξιοπρέπεια στους δασκάλους και θα αποτελέσουν ένα σημαντικό βήμα για την αναβάθμιση των σχολείων μας και της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Αυτά γίνονται σε όλες τις χώρες που ενδιαφέρονται σοβαρά για την εκπαίδευση και την παιδεία. Δεν ανακαλύψαμε κάτι καινούριο. Κάθε λογικός ή αφελής θα αναρωτιέται γιατί τόσα χρόνια δεν γίνονται αυτά που ακούγονται αυτονόητα.

Πρέπει πρώτα να διαγνώσουμε τους λόγους που διατηρείται για χρόνια αυτή η κατάσταση. Παρά τη βελτίωση τα τελευταία χρόνια των κανονισμών που διέπουν τις μεταθέσεις και μετακινήσεις των εκπαιδευτικών, υπάρχουν ακόμα πολλές «τρύπες» και «παραθυράκια» που δημιουργούν αλυσιδωτές επιπτώσεις. Η πολιτεία και η ηγεσία των συμβιβασμένων συνδικαλιστικών παρατάξεων βολεύεται σε αυτή τη χαώδη κατάσταση. Είναι μια μεγάλη εν δυνάμει δεξαμενή δημιουργίας πελατειακών σχέσεων, ρουσφετιού και ένα μέσο να κρατούνται υποταγμένοι και σκυφτοκέφαλοι οι εκπαιδευτικοί. Βολεύει κάποιους να είναι εξαρτημένοι οι δάσκαλοι και να θεωρούν ότι τους γίνεται χάρη ακόμα και σ’ αυτά που είναι δικαίωμά τους. Έτσι κάποιοι έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάζονται ως επιτήδειοι και ικανοί ευεργέτες. Όσοι όμως προσβλέπουν στην ποιοτική εκπαίδευση σε αναβαθμισμένα σχολεία με αξιοπρεπείς δασκάλους, πρέπει να απαιτήσουν ένα τουλάχιστον από τα αυτονόητα για κάθε «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση»: μόνιμο σταθερό προσωπικό στα σχολεία, όχι … κέντρα διερχομένων δασκάλων.