Θεατράκια και μαντολίνα το φως της Παιδείας

Μετά από χρόνια προσπάθειας και δουλειάς, επιδεικνύοντας μεράκι, εκφράζοντας όραμα και εμπνέοντας για 17 γενιές μαθητών, μια Κύπρια καθηγήτρια Τέχνης, η Πόπη Νικολάου, εκτοξεύεται στην κορυφή των εκπαιδευτικών του κόσμου, ξεχωρίζοντας και λάμποντας ανάμεσα σε εκατοντάδες συνάδελφους της από 70 χώρες. Πρόκειται για μια είδηση που έσκασε σαν φαντασμαγορικό πυροτέχνημα, ικανό για να σκορπίσει πρόσκαιρα το φως του στο σχολείο. Διότι, όσο εκείνη η εκπαιδευτικός μαζί με τους μαθητές της απογειώνονταν, το υπόλοιπο εκπαιδευτικό σύστημα παρέμενε βαρύ και δύσκαμπτο στα τάρταρα. 

Το κυπριακό σχολείο, το δημόσιο, είναι καταρρακωμένο μέσα στη γραφειοκρατία του, τα στεγανά του και στον συντηρητισμό του. Ανίκανο να ακουμπήσει έστω και λίγο τον ψυχισμό και τη φρεσκάδα των παιδιών του. Να αφουγκραστεί τις ανάγκες τους. Στην πραγματικότητα λειτουργεί όπως η ασήκωτη σιδερένια μπάλα, που σφιχταγκαλιάζει τον αστράγαλό και κράτα στάσιμο και αιχμάλωτο έναν κατάδικο. Περιορισμένο από ερεθίσματα, περιορισμένο χωροταξικά, πίσω από ψηλούς φράχτες, κάγκελα και περιφράσεις. Μια σιδερένια μπάλα που εξουθενώνει τον κάτοχο της, που τον κάνει να αδιαφορεί και να παραιτείται, γειώνοντας τον ανεπανόρθωτα, ακόμη και στη νιότη του. Μια σιδερένια μπάλα, τη στιγμή που όφειλε να μοιάζει με αερόστατο. Να χαρίζει χρώματα, να δημιουργεί περιέργεια, να περιλαμβάνει πρακτική επιστήμη και μηχανική, να προσφέρει διασκέδαση. Ταυτόχρονα, όμως, να ανοίγει και να ανοίγεται στους ορίζοντες. Να είναι τόσο θελκτικό που ο επιβάτης –οι μαθητές του– να αδημονούν να ταξιδέψουν μαζί του. 

Βεβαίως, η αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος και του σχολείου, φαίνεται στην πράξη. Οι μαθητές, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, δηλώνουν δυστυχισμένοι. Μόλις το 1% χαίρεται το σχολείο σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου. Η βία και η παραβατικότητα είναι καθημερινότητα. Μαθητές φέρνουν ναρκωτικά, ανήλικοι πίνουν αλκοόλ, παιδιά προβαίνουν σε βίαιες πράξεις συμπεριφοράς απέναντι στον συμμαθητή, στον εκπαιδευτικό, στον φίλο. Άλλα φωνάζουν ότι δεν αντέχουν άλλες εξετάσεις. Τα περισσότερα είναι για επτά ώρες στο σχολείο και για άλλες επτά στο φροντιστήριο. Παιδιά που δεν έχουν χρόνο να βγουν μια απογευματινή βόλτα. Δεν παίζουν, δεν χαλαρώνουν, δεν ξεγνοιάζουν. Φορτώνονται με ένα ταγάρι γεμάτο βιβλία και τετράδια, τα οποία ανυπομονούν να πετάξουν στις λαμπρατζιές του Πάσχα και στις φωτιές του Άη Γιάννη. 

Ακόμη και οι εκπαιδευτικοί δεν είναι χαρούμενοι σε αυτό το περιβάλλον, αφού αντί για εμπνευστές καταλήγουν δεσμοφύλακες. Φυσικά δεν θα ήταν όλοι οι δάσκαλοι και καθηγητές πρότυπα, όμως, σε ένα σωστό σύστημα θα είχαν τη δυνατότητα να πράξουν ουσιαστικό και καταλυτικό ρόλο. Στην τελική, δεν θα αντιμετωπίζονταν σαν μια μάζα δημοσίων υπαλλήλων. Όπως αντιμετωπίστηκαν από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μόλις ένα χρόνο πριν. Κάνοντας προσθαφαιρέσεις και εξορθολογισμούς στις δαπάνες της Παιδείας, ο Νίκος Αναστασιάδης αναφέρθηκε με υποτιμητικό και απαξιωτικό τόνο στις απαλλαγές που παίρνουν οι εκπαιδευτικοί για να διδάσκουν «θεατράκια και μαντολίνα». 

Να λοιπόν, που αυτά τα θεατράκια και τα μαντολίνα, μαζί με τη γλυπτική, τη ζωγραφική, την ποίηση, τα οποία πετάχτηκαν στον κάλαθο των αχρήστων, δημιουργούν κορυφαίους εκπαιδευτικούς και αξιέπαινους μαθητές. Διότι η Τέχνη είναι το όχημα που οδηγεί στον αυτοσκοπό του σχολείου, να βγάζει, δηλαδή, ανθρώπους αντί αποφοίτους. Πολίτες που θα αναγνωρίζουν τα κοινωνικά προβλήματα, που θα ξαγρυπνούν για αυτά, που θα είναι ενεργοί και έτοιμοι να προσφέρουν βοήθεια, που θα έχουν αναπτυγμένο το αίσθημα του δικαίου. Ανθρώπους με ευαισθησίες, με ενδιαφέροντα, με μυαλό και με αισθητική. 

Δέσποινα Ψύλλου   

«Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 20 Αυγούστου 2019