«Ανάπηρος θεωρείται αυτός
που είναι γνώστης των πάντων αλλά δεν κάνει κάτι για ν’ αλλάξει τα
πράγματα. Εκείνος που τολμά και βάζει το χέρι του στη φωτιά δεν είναι
ανάπηρος, είναι τολμηρός. Αν τολμήσεις θα μάθεις! Αν δεν τολμήσεις,
έχεις ήδη ηττηθεί. Γι’ αυτό κι εγώ ξανακάθισα στα θρανία μετά από 30
χρόνια με 75% αναπηρία για να τελειώσω το σχολείο και να πάω στο
Πανεπιστήμιο, αρπάζοντας από τα μαλλιά τη δεύτερη ευκαιρία που μου
δόθηκε!».
Κάπως έτσι ξεκίνησε η συζήτησή μας με τον κ. Φίλιππο Φιλίππου, τον
48χρονο τελειόφοιτο του Εσπερινού Γυμνασίου Λευκωσίας. Τον είχα δει στην
παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου 2021 στο άγημα του Εσπερινού Σχολείου
Λευκωσίας να περνά μπροστά από την ελληνική πρεσβεία με το τροχοκάθισμα
του. Ταυτόχρονα παρατήρησα και τους συμμαθητές του που τον πλαισίωναν,
εμφανώς μικρότεροι του ηλικιακά οι περισσότεροι, κι η σκέψη αναμφίβολα
«έτρεξε» στην ιστορία που μπορεί να κρύβει πίσω του ο μαθητής αυτός. Τι
τον οδήγησε, όντας άτομο με κινητικές δυσκολίες να επιστρέψει στα θρανία
ενός εσπερινού σχολείου;
Λίγες μέρες μετά έγιναν οι διευθετήσεις προκειμένου να «εισβάλουμε»
για λίγο στον κόσμο του Εσπερινού Σχολείου Λευκωσίας και να τον
γνωρίσουμε καλύτερα, αλλά και να ζήσουμε… λίγη από τη μαθητική του ζωή.
Τον βρήκαμε, λίγο πριν από την έναρξη των μαθημάτων στη αυλή του
σχολείου, με την ομιλία που ετοίμασε για το Πολυτεχνείο ανά χείρας, να
τη μελετά. « Έχουμε γιορτή την 3η περίοδο και θα μιλήσω. Είμαι αγχωμένος
για να τα πω καλά», μου αναφέρει. Παρατηρώ ότι δεν κινείται με
τροχοκάθισμα όπως στην παρέλαση αλλά με μπαστούνι. Αμέσως το
καταλαβαίνει πως τον παρατηρώ και μου εξηγεί ότι έχει 75% αναπηρία λόγω
προβλημάτων στην σπονδυλική στήλη και στην καθημερινότητά του
χρησιμοποιεί μπαστούνι! Το τροχοκάθισμα το δανείστηκε για την παρέλαση
της 28ης Οκτωβρίου.
➤ Η διπλή εγκατάλειψη του σχολείου
Γεννήθηκε το Μάρτιο του 1973 στον Άγιο Σέργιο της Αμμοχώστου. Παιδί
του πολέμου, βρέθηκε στην προσφυγιά με τους γονείς του κι αφού γύρισαν
2-3 διαφορετικές τοποθεσίες, εν τέλει εγκαταστάθηκαν στο Καλό Χωριό της
Λάρνακας. Ο πατέρας του οικοδόμος στο επάγγελμα. Η οικογένεια διέθετε
και φάρμα με πρόβατα. Ως πρωτότοκος γιος της οικογένειας, είχε καθήκον,
καθημερινές και σχόλες να φροντίζει τα πρόβατα. Όταν πήγαινε στο
γυμνάσιο όταν σχολούσε, έτρεχε στο σπίτι ν’ αλλάξει και να φροντίσει τα
ζώα. Μεσημεριανό, πάντα έτρωγε καθ’ οδόν προς τη φάρμα. Το αποτέλεσμα
ήταν να αφήσει πίσω τα μαθήματά του στο γυμνάσιο και να μείνει
ανεξεταστέος σε 5-6 μαθήματα στη Γ’ Γυμνασίου.
Τον Σεπτέμβριο κατάφερε να τα περάσει όλα εκτός από ένα και έμεινε
στάσιμος. Παρά τις προσπάθειες να προχωρήσει στην Τεχνική εκπαίδευση και
να ακολουθήσει.μαγειρικές τέχνες, αυτό δεν κατέστη δυνατόν. «Ακόμα
μαζεύω βιβλία και περιοδικά συνταγών από τα περίπτερα» μου λέει, αφού η
αγάπη του για τη μαγειρική δεν σταμάτησε ποτέ. Στη συνέχεια επέλεξε να
ακολουθήσει σύστημα μαθητείας, τρεις μέρες στο σχολείο και τρεις μέρες
στη δουλειά αλλά το άφησε κι αυτό αφού πήγε στο στρατό το 1990 και
ακολούθως στην αγορά εργασίας. «Τελείωσα το στρατό χωρίς φυλακή γιατί
είπα πως θα υπηρετήσω την πατρίδα μου γιατί όσα μου οφείλει άλλα τόσα
της οφείλω. Ξεκίνησα μετά οικοδομικές εργασίες ως υπάλληλος. Πάντα
πρώτος και πρόθυμος γιατί δεν ήθελα κάποιος μάστρος να μου πει ποτέ, ότι
δεν μου αξίζει ο μισθός μου.
➤ Τα πρώτα σημάδια της αναπηρίας…
Το 2000 ο Φίλιππος παντρεύεται και χτίζει το σπίτι του στο Καϊμακλί
για να στεγάσει την οικογένεια του. Μόνος του, χωρίς εργολάβο. «Η
δουλειά στο χέρι μου», μου λέει περήφανα! Τον Φεβρουάριο του 2003
αρχίζει το πρόβλημα στον σπόνδυλο να δείχνει τα «δόντια» του και
ακολουθεί φαρμακευτική αγωγή, προσπαθώντας να το «αποκοιμήσει». Ήρθε
όμως μια στιγμή που το δεξί του πόδι δεν πατούσε καθόλου. Όταν άνοιξαν
τα οδοφράγματα τον Απρίλιο του 2003 έσπευσε να εκπληρώσει ένα τάμα στον
Απόστολο Ανδρέα και να προσευχηθεί αφού θα υποβαλλόταν σε εγχείρηση, για
να μην μείνει ανάπηρος από τη μέση και κάτω.
Η εγχείρηση πέτυχε αλλά ο ίδιος… παράκουσε τις εντολές του γιατρού να
σταματήσει την ήδη πολύ βαριά δουλειά που έκανε στις οικοδομές. Μετά
τους 8-9 μήνες της ανάρρωσης, επέστρεψε δριμύτερος στη δουλειά του, αφού
δεν είχε άλλο τρόπο να βγάλει τα προς το ζην. 13 χρόνια μετά, το 2016
το πρόβλημα επανήλθε αφού παθαίνει ζημιά και ο τέταρτος δίσκος στην
σπονδυλική στήλη και το πρόβλημα μετακινείται προς τα κάτω. Πάλι
επιχείρησε να «αποκοιμίσει» το πρόβλημα με φάρμακα, μέχρι που ένα πρωί
δεν κατάφερε να σηκωθεί από το κρεβάτι για να πάει στη δουλειά του ...
«Εκεί ήξερα ότι δεν θα ξαναπερπατήσω» κανονικά. Τον Νοέμβριο του 2016
υποβάλλεται ξανά σε επέμβαση αποκατάστασης και έκτοτε δεν μπορεί να
εργαστεί λόγω της μόνιμης αναπηρίας κατά 75%.
«Πέρασα από διάφορα στάδια. Κατάθλιψη, ψυχολογικά, άγχος… Ζήτησα
βοήθεια ακόμα και για πρακτικά ζητήματα. Προς τιμή του ο Δήμος Λευκωσίας
με στήριξε οικονομικά για ένα διάστημα διότι είναι πολύ χρονοβόρες οι
διαδικασίες μέχρις ότου ένας ανάπηρος να λάβει κάποια κρατική στήριξη.
Άμεσα θα έπρεπε να γίνουν μετατροπές στο αυτοκίνητό μου για να μπορώ να
πηγαίνω στις θεραπείες μου αλλά και τόσα άλλα. Ήταν ένας χρόνος πολύ
δύσκολος» μας είπε.
Η ζωή στο Εσπερινό…
Στην αρχή, στο Εσπερινό Γυμνάσιο ήταν λίγο φοβισμένος για το άγνωστο.
Γράφτηκε στη Γ’ Γυμνασίου και πήρε τα πράγματα από την αρχή. Μέχρι τότε
είχε ασχοληθεί λίγο με τα επιμορφωτικά προγράμματα. Γλώσσες και Πρώτες
Βοήθειες. Σήμερα που είναι τελειόφοιτος της Γ’ Λυκείου λέει πως είναι
δύσκολα τα πράγματα. Με τους συμμαθητές διατηρεί πολύ καλές σχέσεις
ανκαι είναι από τους μεγαλύτερους ηλικιακά. Μάλιστα μας λέει πως έχει
και μια συμμαθήτρια που έχει εγγονάκια. «Κάποιοι με φωνάζουν «θείε
Φίλιππε, κι ας είμαι μόνο 48 χρονών», λέει γελώντας. Κάποιοι από τους
συμμαθητές του, κατά πολύ νεότεροι, θα μπορούσαν να ήταν παιδιά του! Η
επίσκεψη στο σχολείο του μας βοήθησε να καταλάβουμε παρατηρώντας το
περιβάλλον, πως εκεί φοιτούν άνθρωποι που ο καθένας κουβαλά τη δική του
ιστορία. «Το Εσπερινό Σχολείο είναι μια δεύτερη ευκαιρία που αν το
αποφασίσεις πρέπει να την αρπάξεις από τα μαλλιά κι έτσι πρέπει να
αρπάζουμε τις δεύτερες ευκαιρίες που μας προσφέρονται στη ζωή. Μακάρι να
ζούσαμε και μια δεύτερη ζωή», μας λέει. Οι απουσίες του από το σχολείο
ήταν ελάχιστες και οι βαθμοί του αγγίζουν το Άριστα!
Το όραμα για σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
Δεν τα έβαλε κάτω. Πήρε τόση αγάπη και στήριξη από τη σύζυγο του αλλά
και από άλλους που έκρινε πως ήρθε η στιγμή να παλέψει και να σταθεί
στα πόδια του και να υλοποιήσει τα όνειρα του. Όπως μου είπε, «τώρα ήρθε
η ώρα να μορφωθώ και να σπουδάσω κι εγώ». Το έψαξε και γράφτηκε στο
Εσπερινό σχολείο και το όνειρό του είναι να προχωρήσει και να σπουδάσει
Ιστορία- Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Όντας και τελειόφοιτος
μαθητής, αυτή την περίοδό προετοιμάζεται για τις παγκύπριες εξετάσεις
την επόμενη άνοιξη. Σκοπός του είναι να αποκτήσει γνώση την οποία θεωρεί
πως είναι το ύψιστο περιουσιακό στοιχείο, και να βοηθά με όποιο τρόπο
μπορεί και άλλους ανθρώπους με παρεμφερή προβλήματα να τα ξεπερνούν. Οι
ανάπηροι, υποστηρίζει, δεν πρέπει να μένουν κλεισμένοι στο σπίτι τους
γιατί κάνουν κακό και στον εαυτό του αλλά και στους γύρω τους, άσχετα αν
«φοράνε» πάντα το χαμόγελο τους.
Η Κύπρος δεν είναι φιλική προς τα άτομα με αναπηρίες
Σήμερα ο Φίλιππος παίρνει αναπηρική σύνταξη, σχεδόν, ικανοποιητική,
όπως λέει, αλλά ταυτόχρονα δουλεύει ως σχολικός τροχονόμος του Δήμου
Λευκωσίας αφού δικαιούται σύμφωνα με το νόμο, να εργάζεται για λίγες
ώρες την ημέρα. Το ζήτησε από τις υπηρεσίες του Δήμου και ανταποκρίθηκαν
θετικά. Εξετάστηκε από την Τροχαία, κρίθηκε ικανός και έτσι κάθε πρωί
καλημερίζει με χαμόγελο τα παιδιά στη διάβαση πεζών στη λεωφόρο Στασίνου
στη Λευκωσία, κοντά στο άνοιγμα Κολοκάση. Ο λόγος που ήθελε να εργαστεί
ήταν για να μη νιώθει άχρηστος. Η αναπηρία δεν είναι αχρηστία. Κι αν
μπορεί να δώσει κι ένα θετικό παράδειγμα προς τους άλλους θα ήταν χαρά
του. Πάντως την επαφή με τα παιδιά την απολαμβάνει πάρα πολύ! Αγαπά πολύ
τους ανθρώπους με καθαρό πνεύμα, γιατί αυτό που μένει είναι η στήριξη
τους. Η Κύπρος δεν είναι ούτε φιλική ούτε προσβάσιμη για τα άτομα με
αναπηρίες, λέει. Κάτι γίνεται τα τελευταία χρόνια αλλά και πάλι έχουμε
δρόμο μπροστά μας. Πριν από λίγα χρόνια ταξίδεψε για να δει την
αγαπημένη του ομάδα τη Λίβερπουλ. Ένιωσε φιλόξενη τη χώρα απέναντι στα
άτομα με αναπηρίες αφού όπου πήγαινε υπήρχε και πρόσβαση και μπορούσε να
ζητήσει και βοήθεια αν το χρειαζόταν ως άτομο με αναπηρία χωρίς να
ντρέπεται. Κι αυτή την εμπειρία την κρατάει ως ένα πολύ ωραίο παράδειγμα
για το τί πρέπει να γίνει και στη χώρα μας.
➤ Αξιέπαινοι οι μαθητές των εσπερινών σχολείων
Σ’ αυτή την επίσκεψη μας στο Εσπερινό Σχολείο Λευκωσίας, γνωρίσαμε
και τον διευθυντή, τον κ. Δαβίδ Δαβίδ και είχαμε την ευκαιρία να
συζητήσουμε για το θεσμό των Εσπερινών Σχολείων. Όπως μας εξηγεί, τα
εσπερινά σχολεία ιδρύθηκαν πριν από περίπου 30 χρόνια όταν οι μαθητές
εγκατέλειπαν την πρωινή φοίτηση για να εργαστούν και να στηρίξουν τις
οικογένειες τους. Σήμερα στην μεγάλη τους πλειοψηφία, οι μαθητές που
επιστρέφουν στα θρανία είναι πρόσωπα τα οποία είτε είχαν προσωπικά είτε
οικογενειακά θέματα είτε θέματα συμπεριφοράς. Πέρα από την εκπαιδευτική
διαδικασία στο Εσπερινό Σχολείο, γίνεται μια προσπάθεια ενδυνάμωσης των
μαθητών σε ότι αφορά την αυτογνωσία τους. Οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν
ζητήματα αυτογνωσίας διότι εγκατέλειψαν μια φορά το σχολείο και το
αντιμετωπίζουν ως αποτυχία. Τις περισσότερες φορές είναι λανθασμένη η
αντίληψη τους.
Μας εξηγεί ότι πως γίνονται διάφορα βιωματικά εργαστήρια σε
συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και άλλους φορείς. Ένα από τα
μεγαλύτερα προβλήματα είναι οι ώρες εργασίας των μαθητών στα Εσπερινά
Σχολεία. Οι περισσότεροι τελειώνουν τις δουλειές τους στις 5-5:30 το
απόγευμα και τρέχουν να προλάβουν το κουδούνι του σχολείου. Μέχρι να
φτάσουν στο σχολείο έχουν ξοδέψει όλη την ενέργεια τους κατά τη διάρκεια
της μέρας. Κάνουν πολλή προσπάθεια, μας λέει, και είναι ιδιαίτερα
αξιέπαινοι και τους θαυμάζω για το κουράγιο που έχουν. Υπάρχουν κοπέλες
που κάποιες φορές δεν έχουν πού ν’ αφήσουν τα παιδιά τους και τα φέρνουν
μαζί τους.
