Επισκέφτηκα, θαύμασα και ζήλεψα το Μουσείο των Αιγών στη Μακεδονία. Βρίσκεται στο δρόμο προς τους τάφους και το ανάκτορο του Φίλιππου, είναι λουσμένο στο φως και τριγυρισμένο από κήπους με παπαρούνες.
Με το μυαλό στο δικό μας νέο μουσείο που αναγείρεται, μπήκα στο Μουσείο με καρδιοχτύπι! Ένα επίπεδο ορθογώνιο κτίριο απόλυτα λιτό επενδυμένο εξωτερικά με λευκά μάρμαρα. Τίποτα μα τίποτα δεν προετοιμάζει εξωτερικά τον επισκέπτη για αυτό που ακολουθεί.
Εντυπωσιακή σε ύψος η είσοδος, λευκή, απέριττη με μια μικρή προτομή του Αλέξανδρου δίπλα σε δύο τεράστιες οθόνες που αποκαλύπτουν στον επισκέπτη την οικουμενικότητα του Αλέξανδρου, τους χώρους του πολιτισμού από όπου πέρασε με χάρτες και νομίσματα χρυσά, ασημένια, χάλκινα που δείχνουν τον ελληνιστικό κόσμο μέχρι τα βάθη της Ανατολής. Κάπου και εμείς, διαβάζω Αμαθούς και Σαλαμίνα.
Ένας χάρτης με τα παλιά ονόματα Δούρα, Φιλοτέρα, Σκυθόπολις, Σαμάρεια, Πηγαί/Αντιπατρίς, Αρεθούσα, Πέλλα/ Βερενίκη, Σελεύκεια/ Γάζα, Μαρίσα, Ρινοκόλουρα… Οι γείτονές μας, η σημερινή Γάζα… Και το μυαλό μου στη ρήση του Πλούταρχου: Αν ο Θεός που έστειλε στον κόσμο μας την ψυχή του Αλέξανδρου δεν την καλούσε πίσω τόσο γρήγορα, ένας μόνον νόμος θα κυβερνούσε όλους τους ανθρώπους και όλοι σε ένα δίκαιο θα προσέβλεπαν, όπως προς το φως που φωτίζει τα πάντα. (1) Και σκέφτομαι τις μανάδες που θρηνούν τα παιδιά τους τυλιγμένα στα άσπρα σεντόνια και μου κόβεται η ανάσα. Το φως της Μακεδονίας νίκησε τον συναισθηματισμό μου και με βοήθησε να συνεχίσω την περιδιάβασή μου στην οικουμένη του Φίλιππου και του Αλέξανδρου.
Αριστερά της εισόδου, ένα τεράστιο αίθριο και στο βάθος η αναπαράσταση του ορόφου του ανακτόρου του Φίλιππου. Γύρω γύρω πλαισιώνουν την αναπαράσταση πολλά από τα αυθεντικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του ανακτόρου και της πόλης. Τοποθετημένα σε άσπρα βάθρα και δοσμένα στο εκτυφλωτικό φως γιατί δεν υπάρχει οροφή. Αριστουργηματική σύλληψη της «ανάστασης της πόλης» για να καταλάβει ο επισκέπτης, το κάλλος και την αίγλη της αρχιτεκτονικής των Μακεδόνων, τη διαφορά ανάμεσα στην Αθήνα και τις Αιγές. Για τους θεούς η πρώτη, για τους ανθρώπους η δεύτερη…Αίσθηση μεγαλοπρέπειας και απεραντοσύνης.
- Και η βροχή; ερωτώ τον φύλακα. Όλο το δάπεδο είναι κανάλι για να δέχεται τα νερά της βροχής, μου απαντά
- Τον χειμώνα τη σκεπάζεται; τον ξαναρωτώ. Όχι θα είναι πιο άσπρα τα μάρμαρα, μου απαντά! Άφωνη.
Με κομμένη την ανάσα μπήκα στην αίθουσα της Ευρυδίκης, των γυναικών της Μακεδονίας, της Δέσποινας των Αιγών…Και αυτή φωτίζεται από το φως της Μακεδονίας. Ένα μεγάλο άγαλμα της Ευρυδίκης δεσπόζει! Γύρω γύρω επιτύμβια, πρόσωπα, γυναίκες άγνωστες, όλα τοποθετημένα σε κάτασπρα κάθετα βάθρα. Μου έκανε εντύπωση η ομοιότητα ενός προσώπου με τη δική μας Αφροδίτης της Σαλαμίνας…χαμογέλασα και στιγμιαία ξέχασα τη Μακεδονία και στεκόμουν στο ναό του Διός και στο δικό μας Ελληνιστικό Γυμνάσιο…από τον κόσμο στην οικουμένη.
«Από την δημιουργία ως την καταστροφή, τα πολύτιμα της ζωής» έγραφε η πινακίδα που καλωσόριζε τον επισκέπτη στην επόμενη αίθουσα. Σε κάθετες γυάλινες προθήκες με άσπρο φόντο εκτίθενται με αριστουργηματικό τρόπο ευρήματα και μαρτυρίες της ζωής στο βασίλειο των Μακεδόνων. Ότι σώθηκε από τις βασιλικές ταφικές πυρές των Τημενίδων, ότι βρέθηκε χάμω, ότι δεν πέρασε από το κόσκινο της ανασκαφής: ίχνη κοσμημάτων, ότι απέμεινε από ένα χρυσό στεφάνι, κλειδιά, καρφιά, κομμάτια από αγγεία, βελόνια, σπαράγματα από γυαλί, κομματάκια χαλκού, μια πέτρα με ένα γράμμα, ένα χέρι μαρμάρινο, κομμάτι από ένα σταυρό, μια οθωμανική ημισέληνος, το σπιρούνι της μπότας ενός καβαλάρη, κάλυκες από σφαίρες…
Τα πολύτιμα, για τους αρχαιολόγους, αυτά που ανακαλύπτουν γονατισμένοι για ώρες σκαλίζοντας υπομονετικά με οδοντόβουρτσα και πινέλο κάθε σπιθαμή γης. Αυτά που καθαρίζονται από τα χώματα των αιώνων, που αριθμούνται, ταξινομούνται, τοποθετούνται προσεκτικά σε μικρά χάρτινα κουτάκια για να μεταφερθούν – ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα στις αποθήκες της ανασκαφής- για να μελετηθούν αργότερα, να συντηρηθούν, για να τα καταλάβουν οι αρχαιολόγοι, και κυρίως για να μαντέψουν τα μηνύματα που το καθένα κομίζει.
Ένα μουσείο που δοξάζει μαζί με τον Φίλιππο, τον Αλέξανδρο και την αίγλη των Μακεδόνων τον κόπο και τον μόχθο αυτών που επιλέγουν συνειδητά να είναι περίεργοι, πεισματάρηδες, δύσπιστοι, υπομονετικοί και διαφορετικοί, συχνά μοναχικοί: τους πρεσβύωπες αρχαιολόγους της οικουμένης.
Το Μουσείο των Αιγών είναι επίτευγμα μοναδικό, υπογεγραμμένο δια χειρός της αρχαιολόγου Αγγελικής Κοτταρίδη! Έργο ζωής, η Αγγελική συνέχισε και συνεχίζει αυτό που διδάχτηκε από τον Μανόλη Ανδρόνικο. Μαγεύτηκε και πίστεψε στη μοναδικότητα της οικουμένης του Φίλιππου και του Αλέξανδρου, και του ελληνιστικού κάλλους. Ακολούθησε και ερεύνησε τ’ αχνάρια του Αλέξανδρου στο διάβα του μέχρι τις εσχατιές της Ανατολής, τον βρήκε έφιππο πάνω σε δύο λιοντάρια στον ναό του Αγίου Δημητρίου στα Παλατίτσια, ζωγραφισμένο ανάμεσα στους βασιλιάδες της Αποκάλυψης.
Έσκαψε, μέτρησε, υπολόγισε το μέγεθος του ανακτόρου, τη σημασία της Δέσποινας των Αιγών και των «πολυτίμων της ζωής» και μαζί με τους συνεργάτες της κατάφερε να μεταφέρει αυτή τη μαγεία αυτούσια στις προθήκες ενός σύγχρονου μοναδικού σε κάλλος και σημασία μουσείου. Εμμονή, υπομονή και πείσμα χρειάζεται ο αρχαιολόγος, κυρίως όμως πίστη σε αυτό που κάνει.
1. Πλούταρχου, Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής
Ελεύθερα, 12.5.2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου