Δημοσιεύθηκε 24.3.2024
Βασική προϋπόθεση για να κινητοποιηθεί ένας άνθρωπος είναι το κίνητρο. Αυτό με τη σειρά του προκύπτει από πολλούς παράγοντες: Τη βούληση και το όραμα για κάτι (προσωπικό ή συλλογικό), τις δυνατότητες πραγματοποίησής του και τις αντικειμενικές συνθήκες.
Τι κάνει κάποιος όταν διαπιστώσει ότι η βούληση, το όραμα είναι μετέωρα; Ότι οι αντικειμενικές συνθήκες δημιουργούν ανυπέρβλητα εμπόδια;
Η καλλιέργεια ψευδαισθήσεων ότι «κάτι θα γίνει», «τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν» είναι μια διέξοδος. Αλλά προϋποθέτει ένα μικρό διαζύγιο με τον ρεαλισμό και τον ορθολογισμό.
Για τα λίγα
Μια άλλη διέξοδος είναι η συνειδητή μείωση των προσδοκιών και η μάχη οπισθοφυλακών. Π.χ. «Ξέρω ότι είναι αδύνατον να περιοριστούν η διαπλοκή και η διαφθορά στην Κύπρο, αφού είναι θεσμικά κατοχυρωμένες και συνειδησιακά νομιμοποιημένες, αλλά ας αγωνιστούμε για να μην γίνουν τα πράγματα χειρότερα και για να βελτιωθούν έστω λίγο».
Αυτό μοιάζει πιο ρεαλιστικό. Παραμένει όμως το ζήτημα: Με τι κουράγιο θα αγωνιστεί κάποιος για τόσο λίγα; Πολύ περισσότερο όταν για να επιτευχθεί κάτι χρειάζεται η συστράτευση πολλών ανθρώπων. Δεν μπορούν όλοι να πείσουν τον εαυτό τους ότι αξίζει τον κόπο η δαπάνη δυνάμεων για τόσο λίγα.
Αρνητική δυναμική
Αν ανοίξουμε λίγο το παράθυρο και δούμε έξω από το μικρό μας δωμάτιο, ίσως διαπιστώσουμε ότι τα πράγματα μπορεί να είναι ακόμα χειρότερα: Βλέπουμε ότι αναπτύσσονται αρνητικές δυναμικές σε διάφορα επίπεδα, για τις οποίες μάλιστα τα αντίδοτα δεν είναι καν ορατά:
Έχουμε δύο πολέμους στην περιοχή μας, οι οποίοι ξεκίνησαν περίπου αναπάντεχα. Με τον νέο αιώνα είχαμε αρχίσει να πιστεύουμε ότι ο πόλεμος είναι πια η έσχατη επιλογή, σε τριτοκοσμικές χώρες· όταν όλα τα άλλα οδηγούν σε αδιέξοδο, όταν αντικειμενικές συνθήκες συσσωρεύονται με έναν τρόπο που καθιστούν την ανάφλεξη θέμα ενός σπινθήρα. Κι όμως, και στις δύο τωρινές περιπτώσεις ο πόλεμος ήταν συνειδητή επιλογή. Ο Πούτιν χρησιμοποίησε το στάλωμα στην υλοποίηση των συμφωνιών του 2014 ως αφορμή για να καταλάβει πλέον όχι μόνο την Κριμαία και τις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας, αλλά ολόκληρη τη χώρα - ή έστω τη μισή, και η υπόλοιπη να είναι υποχείριό του. Συνειδητός σχεδιασμός και επιλογή. Στη γειτονιά μας, η Χαμάς έκανε μια βάρβαρη μαζική επίθεση, χωρίς να προηγηθεί κάτι, πέρα από τη μόνιμη σύγκρουση. Μας θύμισε αεροπειρατείες και άλλες επιθέσεις παλαιότερων δεκαετιών, μαζεμένες. Ο Νετανιάχου έτριψε τα χέρια του από χαρά για την αφορμή και ξεκίνησε έναν πόλεμο-γενοκτονία, χωρίς ορατό τέλος· και με μόνη δυνατή «λογική» εξήγηση ότι στόχος του είναι ο αφανισμός των Παλαιστινίων της Γάζας - λες και έτσι θα σταματήσει να έχει εχθρούς το Ισραήλ στην υφήλιο!
Σε όλο τον κόσμο, και μάλιστα και στην ίδια την καρδιά του διαφωτισμού και του ορθολογισμού, την Ευρώπη, ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια μισότρελοι που παριστάνουν τους πολιτικούς, γίνονται αποδεκτοί από τις κοινωνίες και μετατρέπονται σε ηγέτες από το πουθενά. Ο Μαρξ είχε μιλήσει για «ένα φάντασμα που πλανιέται πάνω από την Ευρώπη»· σήμερα έχουμε ένα τεράστιο κενό που πλανιέται πάνω από την υφήλιο, μέσα από το οποίο περνούν εφιάλτες, ο ένας μετά τον άλλον, χωρίς τελειωμό. Σαν σε ταινία επιστημονικής φαντασίας. Από τον Χαβιέρ Μιλέι της Αργεντινής μέχρι τη Μελόνι της Ιταλίας, ο κατάλογος μεγαλώνει μήνα με τον μήνα. Η εμμονική Ακροδεξιά μοιάζει να «νομιμοποιείται», να γίνεται σχεδόν νόρμα! Και σε αυτό το επίπεδο οι απαντήσεις δεν είναι ορατές. Δεν ξέρεις καν πώς να απαντήσεις στον διογκούμενο παραλογισμό. Με ποια λογική οι Αμερικανοί ξανακάνουν φαβορί έναν Τραμπ και οι Ολλανδοί αναδεικνύουν πρώτο πολιτικό πρόσωπο τον Βίλντερς; Και πώς απαντά σ’ αυτό ένας ορθολογιστής;
Πολλά επιμέρους κενά και αναπάντητα ερωτηματικά. Πόλεμοι ξεσπούν διαρκώς και εκτός των «δημοφιλών» μετώπων. Από το Ναγκόρνο Καραμπάχ μέχρι τον εμφύλιο στην Αϊτή, και από τη Νιγηρία μέχρι το Αφγανιστάν, ο χάρτης του κόσμου έχει γεμίσει με κόκκινες πινέζες: Ο πόλεμος υποχωρεί μόνο εκεί που οι συμμορίες (συνήθως κυριολεκτικά, όχι απλώς μεταφορικά) έχουν ξεδιαλύνει το τοπίο επικρατώντας, έχουν μοιράσει επιρροή, ή έχει κυριαρχήσει μια αδιαμφισβήτητη.
Και την ίδια στιγμή, στις χώρες με σχετικά στέρεο κοινοβουλευτικό σύστημα ανεβαίνουν κατακόρυφα τα ποσοστά ψήφων των ακροδεξιών κομμάτων. Μέχρι πριν από ένα-δύο χρόνια βρίσκαμε την εξήγηση στον λαϊκισμό και στην εκμετάλλευση της ξενοφοβίας. Νά όμως που η Ακροδεξιά ανεβαίνει τώρα και σε χώρες με σχεδόν μηδενική εισροή μεταναστών, και σε χώρες στις οποίες η εισροή είναι σε ύφεση. Άρα;
Λες και γυρίσαμε πίσω
Σε πολλά επίπεδα, λοιπόν, είναι σαν να έχει γυρίσει πίσω ο χρόνος. Για την ακρίβεια, είναι σαν να μην μεσολάβησε ποτέ η εμπειρία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ψυχρός Πόλεμος, τα κινήματα ειρήνης και δικαιωμάτων του 1960 και 1970, το σοκ της κατάρρευσης του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, το σχεδόν παγκόσμιας κλίμακας αίτημα για εκσυγχρονισμό. Είναι σαν να μεταφερθήκαμε με μια χρονομηχανή στη δεκαετία του 1930, στη δεκαετία της δόξας του παραλογισμού και της φρενίτιδας.
Μέσα σε αυτήν τη φρενίτιδα, καταρρέουν και οι ηθικοϊδεολογικοί φραγμοί. Ο εγωκεντρικός κυνισμός δεν είναι μόνο κυπριακό φαινόμενο. Γέμισε όλος ο κόσμος με Πελεκάνους, Θεοχάρους, Θεολόγου κ.λπ.
Εντάξει, δεν είναι όλα μαύρα. Αναπτύσσονται και υπόγειες διαδρομές που κουβαλούν μαζί τους κάποιες ελπίδες. Για παράδειγμα, μέχρι πριν μια δεκαετία, όλοι αυτοί οι μισότρελοι ή οι φελλοί λαϊκιστές μπορούσαν να δουλεύουν τους πολίτες τους για ολόκληρες θητείες. Σήμερα, στον χρόνο απάνω, πολλοί από αυτούς αντιμετωπίζουν την απαξίωση των κοινωνιών τους. Ή, άλλοι, υποχρεώνονται να βάλουν νερό στο κρασί τους – ή την ουρά στα σκέλια – για να επιβιώσουν πολιτικά (Όρμπαν και Μελόνι θα μπορούσαν να ενταχθούν σ’ αυτήν την τελευταία κατηγορία).
Την ίδια στιγμή, τεχνολογία και πληροφόρηση, παράλληλα με το δέος που προκαλεί η ραγδαία ανάπτυξή τους, παράγουν και προϋποθέσεις που ευνοούν την ανάπτυξη αντισωμάτων στον κυνισμό και την ηλιθιότητα· γεννώντας έτσι ελπίδες για την πορεία των νεότερων γενιών. Και κινητοποιώντας νεαρόκοσμο να αντισταθεί, π.χ. συμμετέχοντας στις αμερικανικές εκλογές για να μην εκλεγεί ο Τραμπ.
Είναι όμως αυτά τα λίγα ελπιδοφόρα σημάδια αρκετά; Αμφίβολο.
ΤΟ ΚΑΛΑΘΙ
• …με τους πελαργούς (1): Ο Πελεκάνος δεν είναι παιδί του σωλήνα. Είναι ένα από τα πολλά εγωπαθή παιδιά που έφερε στην πολιτική ζωή ο πελαργός με το όνομα Νίκος Αναστασιάδης. Το προσωπικό καθεστώς που είχε δημιουργήσει στηρίχθηκε πάνω σε ανθρώπους χωρίς ηθικές αναστολές, χωρίς αιδώ. Αυτοί, είτε πρόεδροι έγιναν, είτε παρατρεχάμενοι, είτε περιφερόμενοι πολιτικοί, το σίγουρο είναι ότι συνέβαλαν στη μεγαλύτερη κρίση πολιτικής ηθικής στην Κύπρο. Αλλά και στην κρίση στον ΔΗΣΥ: Από την κρίση ταυτότητας - λόγω ερωτοτροπιών με την Ακροδεξιά και λόγω του ότι το κόμμα υποχρεώθηκε να στηρίζει όλες τις λαμογιές του καθεστώτος, στο Κυπριακό, στα χρυσά διαβατήρια κ.λπ. - μέχρι την κρίση συνοχής και ηθικοπολιτικού στίγματος.
• …με τους πελαργούς (2): Ένας άλλος πελαργός, εκείνος της πραγματικότητας, χωρίς πολλές φανφάρες, έφερε σιωπηλά κάποια άλλα παιδιά. Πριν από πέντε χρόνια, όταν το ΑΚΕΛ έκανε τη ριζοσπαστική κίνηση να εντάξει στο ψηφοδέλτιό του για τις ευρωεκλογές τον ακαδημαϊκό Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, δημιουργήθηκε σεισμός αντιδράσεων και φωνασκιών. Σήμερα, η απόφασή του να έχει ξανά στο ψηφοδέλτιό του τον Νιαζί θεωρήθηκε από όλους απόλυτα φυσιολογική! Και όχι μόνο αυτό. Άλλα δύο κόμματα αποφάσισαν να εντάξουν Τουρκοκύπριους στα ψηφοδέλτιά τους και δεν ακούστηκε κιχ! Αυτά είναι καλά «γεννητούρια»…
• …με τους πελαργούς (3): Υπάρχουν και οι πελαργοί που όχι απλώς φέρνουν σιωπηλά στον κόσμο θετικές εξελίξεις, αλλά φέρνουν συγκεκριμένα, όμορφα παιδιά. Όπως την περίπτωση του Πρωθυπουργού της Ιρλανδίας Λίο Βαράντκαρ. Ο οποίος υπέβαλε παραίτηση γιατί δεν πέρασαν σε δημοψήφισμα αλλαγές στο Σύνταγμα, τις οποίες θεωρούσε απαραίτητες - έστω κι αν είναι φαινομενικά «τυπικές». Μάλιστα, ενώ θεωρείται γενικά πετυχημένος, δήλωσε με ταπεινότητα: «Δεν είμαι ο καλύτερος για το πόστο». Επισημαίνοντας ότι υπάρχουν πολλοί άλλοι πιο αξιόλογοι άνθρωποι που μπορούν να τον διαδεχθούν. Εύγε!
Πηγή: https://politis.com.cy/apopseis/764669/ti-kaneis-otan-den-boreis-na-kaneis-tipota
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου