Ποίημα της εβδομάδας 48

Η Μπαλάντα του κυρ- Mέντιου

Δε λυγάνε τα ξεράδια
και πονάνε τα ρημάδια!
Kούτσα μια και κούτσα δυο,
της ζωής το ρημαδιό.

Mεροδούλι, ξενοδούλι!
Δέρναν ούλοι: αφέντες, δούλοι·
ούλοι: δούλοι, αφεντικό
και μ' αφήναν νηστικό.

Tα παιδιά, τα καλοπαίδια,
παραβγαίνανε στην παίδεια,
με κοτρώνια στα ψαχνά,
φούχτες μύγα στ' αχαμνά!

Aνωχώρι, Kατωχώρι,
ανηφόρι, κατηφόρι
και με κάμα και βροχή,
ώσπου μού βγαινε η ψυχή.

Eίκοσι χρονώ γομάρι
σήκωσα όλο το νταμάρι
κ' έχτισα, στην εμπασιά
του χωριού, την εκκλησιά.

Kαι ζεβγάρι με το βόδι
(άλλο μπόι κι άλλο πόδι)
όργωνα στα ρέματα
τ' αφεντός τα στρέμματα.

Kαι στον πόλεμ' "όλα για όλα"
κουβαλούσα πολυβόλα
να σκοτώνονται οι λαοί
για τ' αφέντη το φαΐ.

Kαι γι' αφτόνε τον ερίφη
εκουβάλησα τη νύφη
και την προίκα της βουνό,
την τιμή της ουρανό!

Aλλ' εμένα σε μια σφήνα
μ' έδεναν το Mάη το μήνα
στο χωράφι το γυμνό
να γκαρίζω, να θρηνώ.

Kι ο παπάς με την κοιλιά του
μ' έπαιρνε για τη δουλειά του
και μου μίλαε κουνιστός:
― Σε καβάλησε ο Xριστός!

Δούλεβε για να στουμπώσει
όλ' η Xώρα κ' οι Kαμπόσοι.
Mη ρωτάς το πώς και τί,
να ζητάς την αρετή!

― Δε βαστάω! Θα πέσω κάπου!
― Nτράπου! Tις προγόνοι ντράπου!
― Aντραλίζομαι!... Πεινώ!...
― Σουτ! Θα φας στον ουρανό!

K' έλεα: όταν μιαν ημέρα
παρασφίξουνε τα γέρα,
θα ξεκουραστώ κ' εγώ,
του θεού τ' αβασταγό!

Όχι ξύλο! Φόρτωμα όχι!
Θα μου δώσουνε μια κόχη,
λίγο πιόμα και σανό,
σύνταξη τόσω χρονώ!

Kι όταν ένα καλό βράδι
θα τελειώσει μου το λάδι
κι αμολήσω την πνοή
(ένα πουφ! είν' η ζωή),

η ψυχή μου θενά δράμει
στη ζεστή αγκαλιά τ' Aβράμη,
τ' άσπρα, τ' αχερένια του
να φιλάει τα γένια του!...

Γέρασα κι ως δε φελούσα
κι αχαΐρευτος κυλούσα,
με πετάξανε μακριά
να με φάνε τα θεριά.

Kωλοσούρθηκα και βρίσκω
στη σπηλιά τον Άη Φραγκίσκο:
-"Xαίρε φως αληθινόν
και προστάτη των κτηνών!

Σώσε το γέρο κυρ Mέντη
απ' την αδικιά τ' αφέντη
συ που δίδαξες αρνί
τον κυρ λύκο να γενεί!

Tο σκληρόν αφέντη κάνε
από λύκο άνθρωπο κάνε!..."
Mα με την κουβέντ' αφτή
πόρτα μού κλεισε κι αφτί.

Tότενες το μάβρο φίδι
το διπλό του το γλωσσίδι
πίσου από την αστοιβιά
βγάζει και κουνάει με βια:

― "Φως ζητάνε τα χαϊβάνια
κ' οι ραγιάδες απ' τα ουράνια,
μα θεοί κι οξαποδώ
κει δεν είναι παρά δω.

Aν το δίκιο θες, καλέ μου,
με το δίκιο του πολέμου
θα το βρείς. Oπού ποθεί
λεφτεριά, παίρνει σπαθί.

Mη χτυπάς τον αδερφό σου -
τον αφέντη τον κουφό σου!
Kαι στον ίδρο το δικό
γίνε συ τ' αφεντικό.

Xάιντε θύμα, χάιντε ψώνιο,
χάιντε Σύμβολον αιώνιο!
Aν ξυπνήσεις, μονομιάς
θά ρτει ανάποδα ο ντουνιάς.

Kοίτα! Oι άλλοι έχουν κινήσει
κ' έχ' η πλάση κοκκινήσει
κι άλλος ήλιος έχει βγει
σ' άλλη θάλασσ', άλλη γη".

Kώστας Βάρναλης
(από τα Ποιητικά, O Kέδρος 1956)

Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Παιδεία 4ο

Νόμοι πολλοί ψηφίζονται, αλλά παραμένουν στα χαρτιά όταν πρόκειται για παροχή σωστής αγωγής στα παιδιά και να παρθούν μέτρα που θα οδηγούσαν σε πραγματικές και ουσιαστικές αλλαγές στην παιδεία.

Σελίδα 4

«Ο στόχος για τη δημιουργία ενός σύγχρονου, ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου, άρχισε να υλοποιείται από την 1η Σεπτεμβρίου του 2004, με πρώτο βήμα την εισαγωγή της δωρεάν και υποχρεωτικής μονοετούς προδημοτικής εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά, ένα χρόνο πριν από τη φοίτησή τους στο Δημοτικό Σχολείο».

Η πρόνοια αυτή συνήθως δεν εφαρμόζεται σε παιδιά μεταναστών, αλλοδαπών που έχουν και την μεγαλύτερη ανάγκη για προσχολική αγωγή και ομαλή ένταξη στο κοινωνικό σύνολο. Γράφονται στην Α’ τάξη του Δημοτικού χωρίς να έχουν φοιτήσει στην προσχολική αγωγή και έτσι αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητες δυσκολίες.

Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν την καθιέρωση 2χρονης δωρεάν υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής (όχι εκπαίδευσης, όχι σχολειοποίηση του νηπιαγωγείου), αύξηση της ηλικίας εισαγωγής στο δημοτικό σχολείο. Επίσης, λειτουργία δωρεάν δημόσιων παιδικών σταθμών ώστε οι εργαζόμενοι να στηρίζονται με κοινωνικά μέτρα και τα παιδιά τους να παίρνουν σωστή προσχολική αγωγή.

Η ηγεσία της ΠΟΕΔ για άλλη μια φορά αδιαφορεί στη διεκδίκηση αυτών και άλλων αιτημάτων. Επισυνάπτω επιστολές που έστειλα κατά καιρούς (τελευταία τον Ιούνη 2007) και στις οποίες ούτε κάνουν τον κόπο να απαντήσουν, έστω τυπικά.



ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΠΟΕΔ
ΜΑΝΟΛΗΣ ΣΟΒΟΛΟΣ
Προς
Όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΠΟΕΔ

Θέματα: 1. Ενισχυτική Διδασκαλία
2. Στόχοι υπό έμφαση
3. Αλλοδαποί/Αλλόγλωσσοι

Αγαπητοί/ές συνάδελφοι/σσες.
Σας στέλνω πάλι τρεις παλαιότερες επιστολές μου για τα παραπάνω θέματα (στα οποία κατά τη συνήθη τακτική σας δεν έχετε δώσει σημασία), επειδή πιστεύω ότι πρέπει να δράσουμε έγκαιρα πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Είναι θέματα ουσίας που ταλαιπωρούν δασκάλους/ες και παιδιά στην καθημερινή τους εργασία.
Σημειώνω ότι αδρανήσατε παρόλο που σας είχα ενημερώσει ότι για τα δυο απ’ αυτά είχε εκφραστεί θετικά και ο τότε σύμβουλος (Βασίλης Πρωτοπαπάς) του τότε Υπουργού Παιδείας (Πεύκιος Γεωργιάδης). Το email δεν του το είχα στείλει εγώ αλλά κάποιος … του το κοινοποίησε. Επισυνάπτω και την απάντηση.
Ελπίζω έστω και τώρα να τους δώσετε τη σημασία που χρειάζεται.
Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς.

Μανόλης Σόβολος

……………………………………………………………………………………………………………

18 Φεβρουαρίου 2006

Προς
Όλα τα μέλη του Δ.Σ. της ΠΟΕΔ


Θέμα: Eνισχυτική Διδασκαλία.


Αγαπητοί συνάδελφοι.

Στην τελευταία εγκύκλιο του Υπουργείου για την Ενισχυτική Διδασκαλία αναφέρεται ότι μελετάται η μετακίνησή της στην B' και Γ' τάξη. Πιστεύω ότι πρέπει να παρέμβουμε άμεσα και να εισηγηθούμε μέτρα τα οποία θα καταστήσουν αποτελεσματικό το θεσμό.
Συγκεκριμένα προτείνω:
H ενισχυτική διδασκαλία επιβάλλεται να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Nα δίνονται δυο ώρες για ενισχυτική διδασκαλία σε όλους/όλες τους/τις συναδέλφους/σσες που αναλαμβάνουν τις πρώτες τάξεις. Mόνο έτσι θα μπορέσουμε να παρέμβουμε έγκαιρα εκεί που υπάρχουν προβλήματα και να δώσουμε την απαραίτητη βοήθεια. O/H δάσκαλος/α της τάξης είναι το καταλληλότερο πρόσωπο να παρέμβει έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Αργότερα, τις περισσότερες φορές, είναι πολύ αργά και ο θεσμός καταντά "στάχτη στα μάτια του κόσμου". Eίναι προτιμότερο να ενεργούμε ως "Προμηθείς" και όχι ως "Eπιμηθείς". Φυσικά η Ενισχυτική Διδασκαλία θα συνεχίζεται και στις επόμενες τάξεις όπου υπάρχει ανάγκη.
Ευελπιστώ ότι θα υιοθετήσετε την πρόταση και θα παρέμβετε άμεσα για το καλό των παιδιών.
Mε συναδελφικούς χαιρετισμούς.


Mανόλης Σόβολος
ANEΞAPTHTOΣ ΓENIKOΣ ANTIΠPOΣΩΠOΣ ΠΟΕΔ

……………………………………………………………………………………………………………



Σεπτέμβρης 2006


ΘΕΜΑ: Πρόσθεσε κι εσύ ένα «στόχο υπό έμφαση». Μπορείς…

Χαράς ευαγγέλια !!!
Πέντε (5) οι φετινοί «υπό έμφαση στόχοι».

α) Διαθεματική προσέγγιση
β) Ασφάλεια και Υγεία στην εκπαίδευση
γ) Ίσες ευκαιρίες και για τα δυο φύλα, για όλες τις φυλές και εθνότητες
δ) Περιβαλλοντική Αγωγή
ε) Η εισαγωγή του Ευρώ

Όχι λάθος έξι (6). Είναι και ο μόνιμος «Γνωρίζω, Δεν ξεχνώ και αγωνίζομαι». Α! συγνώμη είναι εφτά (7). Είναι και αυτός που ξέχασαν και ήρθε καθυστερημένος (κυκλοφοριακή αγωγή). Ωχ! Πάλι ξεχαστήκαμε. Μπορείτε να θέσετε και εσείς μερικούς ως σχολείο, τάξη ή τμήμα. Σκεφτείτε και 2-3 ευρωπαϊκά προγράμματα σε κάθε σχολείο, 20-30 ειδικές ημέρες όλη τη χρονιά και βγάλτε τα συμπεράσματά σας.

Αγαπητοί/ές συνάδελφοι/ες.
Τα τελευταία χρόνια, στην αρχή της σχολικής χρονιάς, γινόμαστε μάρτυρες της τακτικής των «υπό έμφαση στόχων». Αν όλα αυτά γίνονταν μετά από σοβαρή μελέτη για τις πραγματικές ανάγκες των μαθητών μας και της εκπαίδευσης θα μπορούσε να υπάρχει πραγματικό όφελος. Γνωρίζετε όμως ότι μόνο ως τίτλοι που χαϊδεύουν τα αυτιά τίθενται, χωρίς να έχουν ρωτηθεί οι δάσκαλοι της τάξης για το ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες και οι στόχοι μας. Δεν είναι δυνατόν η ηγεσία της ΠΟΕΔ να παραμένει θεατής στην προσβολή της αξιοπρέπειας και της επαγγελματικότητας των εκπαιδευτικών. Οι στόχοι υπό έμφαση πρέπει να έχουν μακροχρόνια εφαρμογή και να τίθενται κάτω από ουσιαστική αξιολόγηση. Να είναι λίγοι, συγκεκριμένοι και να έχουν προέλθει μετά από βαθιά μελέτη και έρευνα για τις ελλείψεις του σημερινού σχολείου. Ο λόγος των εκπαιδευτικών, που ζουν τα προβλήματα, πρέπει να είναι καθοριστικός.

Σήμερα δεν θα ασχοληθώ με την ουσία του κάθε στόχου. Θα επανέλθουμε σύντομα με λεπτομερή ανάλυση και κριτική. Σας καλώ έστω και τώρα να αντιδράσετε δυναμικά σε όλα αυτά που μας εξευτελίζουν, δίνοντας την εντύπωση ότι κάθε χρόνο διαλέγουμε μερικούς τίτλους που κυκλοφορούν στην εκπαιδευτική «αγορά» και ξεμπερδεύουμε ή (κατ’ άλλους) μπερδεύουμε.

Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς

Μανόλης Σόβολος

……………………………………………………………………………………………………………


ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΠΟΕΔ
ΜΑΝΟΛΗΣ ΣΟΒΟΛΟΣ

27 Σεπτεμβρίου 2006

Προς
Όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου ΠΟΕΔ

ΘΕΜΑ: Εγγραφή αλλοδαπών/αλλόγλωσσων μαθητών στην Α’ τάξη του Δημοτικού σχολείου.

Αγαπητοί/ές συνάδελφοι/σσες.
Η Κύπρος τα τελευταία χρόνια έχει γίνει χώρα υποδοχής για πολλούς αλλοδαπούς/αλλόγλωσσους μαθητές. Για να γίνει σωστή και επωφελής σχολική και κοινωνική ένταξη αυτών των παιδιών απαιτούνται τα κατάλληλα μέτρα. Τα μέτρα και οι ενέργειές μας πρέπει να γίνονται στον κατάλληλο χρόνο και κυρίως έγκαιρα.
Γνωρίζουμε ότι όταν ένας μαθητής έρθει στο Δημοτικό σχολείο σε ηλικία Β’ τάξης ως ΣΤ’ τάξη, μπορεί να εγγραφεί σε προηγούμενη τάξη για να είναι ομαλότερη η προσαρμογή του. Γνωρίζουμε ακόμη ότι από φέτος δεν μπορεί να εγγραφεί ένας Κύπριος μαθητής στο Δημοτικό σχολείο αν δεν έχει φοιτήσει σε προδημοτική τάξη αναγνωρισμένου Νηπιαγωγείου και δεν προσκομίσει πιστοποιητικό φοίτησης.
Μέχρι εδώ όλα καλά. Όμως συγχρόνως υπάρχει μια παράλογη εξαίρεση-παρέκκλιση σε βάρος των αλλοδαπών/αλλόγλωσσων που είναι σε ηλικία για την πρώτη τάξη. Τους εγγράφουμε στην πρώτη τάξη, ενώ δεν έχουν φοιτήσει σε νηπιαγωγείο, καθώς οι περισσότεροι προέρχονται από φτωχές χώρες και οικογένειες. Δεν τους δίνουμε τη δυνατότητα να φοιτήσουν πρώτα σε προδημοτική τάξη και να ενταχθούν ομαλά στο σχολείο και την κοινωνία.
Σ’ αυτή την ιδιαίτερα κρίσιμη ηλικία νομίζω πως πρέπει να δώσουμε όλες τις ευκαιρίες σ’ αυτά τα παιδιά και να μη δημιουργούμε βέβαιες ματαιώσεις, σχολικές αποτυχίες και κοινωνικούς αποκλεισμούς, που θα έχουν τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις αργότερα.
Πιστεύω λοιπόν πως άμεσα, αυτές τις μέρες, πρέπει να ενεργήσουμε σε συνεργασία με το Υπουργείο, ώστε να δοθούν οδηγίες όπως εφαρμοστεί η πρόνοια του νόμου για υποχρεωτική προδημοτική εκπαίδευση και για αυτούς που τη χρειάζονται περισσότερο.

Ευελπιστώ στην άμεση ανταπόκρισή σας.

Μανόλης Σόβολος



……………………………………………………………………………………………………………

Απάντηση από Βασίλη Πρωτοπαπά (Σύμβουλος τότε του Υπουργού)

Αγαπητέ Μανόλη,
διάβασα την κριτική σου για τους υπό έμφαση στόχους και μπορώ να πω ότι σε μεγάλο βαθμό συμφωνώ. Έχει δίκαιο ότι οι στόχοι θα έπρεπε να ήταν λιγότεροι (θα έλεγα ένας) και να πρόεψυπταν μέσα από διάλογο με τη συμμετοχή των συντελεστών της εκπαίδευσης (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς). Όπως τίθενται, όπως προωθούνται και όπως (δεν) ελέγχονται, στην πράξη αποτελούν γράμμα κενό περιεχομένου.
Έχω διαβιβάσει αυτές τους τις απόψεις στους αρμοδίους για προβληματισμό...

Βασίλης

Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Παιδεία 3ο

Με συγκεκριμένα μέτρα ιδιωτικοποιείται παραπέρα η παιδεία και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η πανεπιστημιακή μόρφωση γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη για όσους δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα ή οδηγούνται στην υπερχρέωση μέσα από τα δάνεια. Η παιδεία μετατρέπεται σε εμπόρευμα και αντικείμενο κερδοσκοπίας.

Σελίδα 4

«Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο άρχισε τη λειτουργία του από το Σεπτέμβριο του 2006, …»

«Ολοκληρώθηκε επίσης η αξιολόγηση των αιτήσεων και έχει εγκριθεί η αίτηση τριών αιτητών για εγγραφή Ιδιωτικών Πανεπιστημίων στο σχετικό Μητρώο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού…»

Δεν λένε τίποτα για την επιβολή διδάκτρων στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο (παρά τις προεκλογικές δεσμεύσεις). Τα κολλέγια που μετατράπηκαν σε Πανεπιστήμια τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση, αφού ανοίχτηκε πεδίο δόξης λαμπρό για τρελά κέρδη και στο χώρο της παιδείας. Υπέρογκα δίδακτρα επιβλήθηκαν πριν καλά καλά πάρουν την έγκριση.

«Οι εξελίξεις αυτές στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οδηγούν στην υλοποίηση του στόχου για μετατροπή της Κύπρου σε κέντρο παροχής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου…»

Ξεχνούν πως μόλις πριν ένα χρόνο μείωναν «ετσιθελικά» τις θέσεις των φοιτητών στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής (δάσκαλοι, νηπιαγωγοί) στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Άφησαν όμως ελεύθερη την αγορά για τα κολλέγια – ιδιωτικά Πανεπιστήμια. Αναρωτιέται βέβαια καθένας: Έχουν όλα αυτά σχέση με την εργοδότηση ανώτερων και ανώτατων στελεχών του Υπουργείου στα ιδιωτικά κολλέγια μετά την αφυπηρέτησή τους; Τι συμβούλευαν τον Υπουργό πριν ένα χρόνο; Μήπως φρόντιζαν για τους μελλοντικούς εργοδότες τους;

Πριν λίγα χρόνια υπήρχε εισήγηση για απαγόρευση εργοδότησης ανώτερων στελεχών του Υπουργείου στον ιδιωτικό τομέα εκπαίδευσης, πριν παρέλθουν 5 χρόνια από την αφυπηρέτησή τους. Τι έγιναν αυτές οι προτάσεις; Έμειναν κι αυτές στα συρτάρια; Αλήθεια τι γίνεται με εκείνη την έκφραση: «Η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει να είναι και να φαίνεται τίμια»;

Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Παιδεία 2ο

Οι τεχνοκρατικές αντιλήψεις που επικρατούν στις μέρες μας αντιλαμβάνονται το σχολείο όχι ως χώρο αγωγής, μάθησης και δημιουργίας αλλά ως επιχείρηση. Έτσι ετοιμάζουν και τα ανάλογα σχέδια.

Διαβάζουμε λοιπόν στη σελίδα 17:

«Κάθε σχολική μονάδα θα διευθύνεται από το Διευθυντή, με τη βοήθεια αριθμού Βοηθού Διευθυντών (ανάλογα με το μέγεθος της σχολικής μονάδας)».

Και παρακάτω στη σελίδα 18:

«Όσοι θα ασκούν διευθυντικά καθήκοντα είτε στη σχολική μονάδα είτε στα Επαρχιακά Γραφεία Παιδείας θα εργάζονται σύμφωνα με το ωράριο και το εορτολόγιο της Δημόσιας Υπηρεσίας».

Οι Βοηθοί Διευθυντές και οι Διευθυντές, λοιπόν, προτείνουν να εργάζονται κατά τις διακοπές των Χριστουγέννων, του Πάσχα και του καλοκαιριού. Έτσι αρχίζουν την κατά μέτωπο επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Η απάθεια της ηγεσίας της ΠΟΕΔ στην περίπτωση του ολοήμερου σχολείου τους άνοιξε την όρεξη. Η ηγεσία της ΠΟΕΔ καταστρατηγώντας ακόμη και το υπάρχον απαρχαιωμένο καταστατικό και τις αποφάσεις των Συνδιασκέψεων αποφάσισε, χωρίς να ρωτήσει τη βάση του κλάδου, να αποδεχτεί τις βάρδιες στα σχολεία και να ανοίξει την όρεξη ώστε να οδηγηθούμε σιγά σιγά σε πλήρη διάλυση των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών. Όσο αφήνουμε μια μειοψηφία να διαχειρίζεται τέτοια σοβαρά θέματα με ανευθυνότητα και πίσω από κλειστές πόρτες τίποτα καλό δεν πρέπει να αναμένουμε. Καιρός να ακουστεί η φωνή της βάσης του κλάδου.

Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Παιδεία 1ο

Από το Σεπτέμβρη του 2007 το Υπουργείο Παιδείας έδωσε στη δημοσιότητα ένα κείμενο που ονόμασε «Στρατηγικό Σχεδιασμό για την Παιδεία». Όποιος κάνει τον κόπο να το μελετήσει θα διαπιστώσει ότι περιέχονται πρόνοιες που βάζουν στο στόχαστρο τα δικαιώματα των εκπαιδευτικών, οδηγούν στην παραπέρα ιδιωτικοποίηση της παιδείας και δεν δίνουν λύση σε κανένα από τα ουσιαστικά προβλήματα των δημόσιων σχολείων και της καθημερινής πράξης. Είναι σημαντικό να δούμε τι κρύβεται πίσω από τις γραμμές και να μη μείνουμε στην επιφάνεια και σε όποιες αποσπασματικές ιδέες που μπορεί να ακούγονται ωραίες.

Θα μου πείτε τι κάνει η ηγεσία της ΠΟΕΔ; Δυστυχώς πάλι τα κουβεντιάζουν σε κλειστά γραφεία. Αφήνουν ανενημέρωτους τους δασκάλους για να μπορούν να κινούνται χωρίς δεσμεύσεις και να παίζουν το μέλλον της εκπαίδευσης και των δασκάλων στα μικροπαραταξιακά τους παιχνίδια. Ενώ θα έπρεπε να συγκαλέσουν τη Γενική Συνέλευση των Γενικών Αντιπροσώπων και να πάρουν αποφάσεις για τη συμμετοχή ή όχι στο «διάλογο» και την πορεία αυτού του «διαλόγου», προτιμούν να χειρίζονται εν λευκώ ζητήματα σημαντικά για το μέλλον όλων μας.

Μελέτησα το κείμενο στις λεπτομέρειές του και τις επόμενες μέρες θα συνεχίσω να σας ενημερώνω για τις πρόνοιές του και τις απόψεις μου. Αν δεν αντιδράσουμε έγκαιρα το μέλλον προδιαγράφεται ζοφερό.

Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο παράδειγμα σήμερα:

Σελίδα 10
Εισαγωγή του Ανοικτού σχολείου

«…μέσα στα πλαίσια της προσπάθειας για το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία και της πιο ορθολογιστικής αξιοποίησης των εγκαταστάσεων των σχολικών μονάδων για πολιτιστικούς σκοπούς».

Κάποιοι την έκφραση «ανοικτό σχολείο» την μεταφράζουν στο «μπάτε σκύλοι αλέστε …» όπως δείχνουν και τα τελευταία περιστατικά που δημοσιοποιήθηκαν από διάφορα σχολεία. Δεκαετίες τώρα δεν έγινε τίποτα το ουσιαστικό για την περιφρούρηση της περιουσίας των σχολείων, η οποία είναι περιουσία όλου του λαού. Ακόμη και τα νέα σχολεία δεν τα κτίζουν με προδιαγραφές που να επιτρέπεται η είσοδος μόνο σε όσους θα χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις για εκπαιδευτικούς, αθλητικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Άφησαν τα δημόσια σχολεία «ανοικτά» σε κάθε είδους βανδαλισμό.

Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Παιδεία 1ο

Από το Σεπτέμβρη του 2007 το Υπουργείο Παιδείας έδωσε στη δημοσιότητα ένα κείμενο που ονόμασε «Στρατηγικό Σχεδιασμό για την Παιδεία». Όποιος κάνει τον κόπο να το μελετήσει θα διαπιστώσει ότι περιέχονται πρόνοιες που βάζουν στο στόχαστρο τα δικαιώματα των εκπαιδευτικών, οδηγούν στην παραπέρα ιδιωτικοποίηση της παιδείας και δεν δίνουν λύση σε κανένα από τα ουσιαστικά προβλήματα των δημόσιων σχολείων και της καθημερινής πράξης. Είναι σημαντικό να δούμε τι κρύβεται πίσω από τις γραμμές και να μη μείνουμε στην επιφάνεια και σε όποιες αποσπασματικές ιδέες που μπορεί να ακούγονται ωραίες.

Θα μου πείτε τι κάνει η ηγεσία της ΠΟΕΔ; Δυστυχώς πάλι τα κουβεντιάζουν σε κλειστά γραφεία. Αφήνουν ανενημέρωτους τους δασκάλους για να μπορούν να κινούνται χωρίς δεσμεύσεις και να παίζουν το μέλλον της εκπαίδευσης και των δασκάλων στα μικροπαραταξιακά τους παιχνίδια. Ενώ θα έπρεπε να συγκαλέσουν τη Γενική Συνέλευση των Γενικών Αντιπροσώπων και να πάρουν αποφάσεις για τη συμμετοχή ή όχι στο «διάλογο» και την πορεία αυτού του «διαλόγου», προτιμούν να χειρίζονται εν λευκώ ζητήματα σημαντικά για το μέλλον όλων μας.

Μελέτησα το κείμενο στις λεπτομέρειές του και τις επόμενες μέρες θα συνεχίσω να σας ενημερώνω για τις πρόνοιές του και τις απόψεις μου. Αν δεν αντιδράσουμε έγκαιρα το μέλλον προδιαγράφεται ζοφερό.

Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο παράδειγμα σήμερα:

Σελίδα 10
Εισαγωγή του Ανοικτού σχολείου

«…μέσα στα πλαίσια της προσπάθειας για το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία και της πιο ορθολογιστικής αξιοποίησης των εγκαταστάσεων των σχολικών μονάδων για πολιτιστικούς σκοπούς».

Κάποιοι την έκφραση «ανοικτό σχολείο» την μεταφράζουν στο «μπάτε σκύλοι αλέστε …» όπως δείχνουν και τα τελευταία περιστατικά που δημοσιοποιήθηκαν από διάφορα σχολεία. Δεκαετίες τώρα δεν έγινε τίποτα το ουσιαστικό για την περιφρούρηση της περιουσίας των σχολείων, η οποία είναι περιουσία όλου του λαού. Ακόμη και τα νέα σχολεία δεν τα κτίζουν με προδιαγραφές που να επιτρέπεται η είσοδος μόνο σε όσους θα χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις για εκπαιδευτικούς, αθλητικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Άφησαν τα δημόσια σχολεία «ανοικτά» σε κάθε είδους βανδαλισμό.

Ποίημα της εβδομάδας 47

Κατάσταση πολιορκίας

Πολιορκούμεθα λοιπόν

Πολιορκούμεθα από ποιον

Από σένα κι από μένα απ’ τον τάδε και τον δείνα

Πολιορκούμεθα στενά

Από σύνορα, τελωνεία, ελέγχους διαβατηρίων, την Ιντερπόλ, τη στρατιωτική

Αστυνομία, τα τανκς, τη ρητορεία, τη βλακεία,

Απ’ τα παράσημα, τις στολές, τους εκφωνηθέντας λόγους

Τις υποσχέσεις, τις ψευτιές, την κουτοπονηριά

Τη δήθεν αγανάκτηση των ιθυνόντων, την υποκρισία

Την τηλεόραση, τη ραδιοφωνία, τα σαπούνια, τ’ απορρυπαντικά

Τις διαφημίσεις, τον τουρισμό, τα οργανωμένα ταξίδια, τις κρουαζιέρες

Τις γκαζιέρες, τα ψυγεία, τις κατασκηνώσεις, τους προσκόπους,

Τ’ άρθρα για την εκπαίδευση, την πολυκοσμία, τη σκόνη, τις ποιητικές συλλογές

Την έλλειψη ύδατος, τα λιπάσματα, τα νεύρα, την κακή χώνεψη, τη φαλάκρα,

Τους εφοπλιστές, το ποδόσφαιρο, τα λεωφορεία, την ακρίβεια, τις παθήσεις

Της σπονδυλικής στήλης, τη γραφειοκρατία, την καθυστέρηση, τις διαβεβαιώσεις,

Τις κριτικές, την εκκλησία, τα βασανιστήρια, τους καιροσκόπους,

Την υποψία, τους κατατρεγμούς, το φόβο, τη θρασύτητα, τους διαγωνισμούς

Καλλονής, την έλλειψη χρημάτων, την έλλειψη δικαιωμάτων, πολιορκούμεθα από τους βάναυσους

Τους άναρθρους, από τις μαύρες σκέψεις μας. Από τον εαυτό μας

Κι απ’ ό,τι άλλο βάλει ο νους σας πολιορκούμεθα στενά.

Νάνος Βαλαωρίτης

Η σχολική γαλαρία τι έχει να πει;

Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού προχθές και μια ομάδα μαθητών έθεσε τους προβληματισμούς της και της εισηγήσεις της: Για τα ναρκωτικά, για τις εκτρώσεις, για το ρατσισμό, για το εκπαιδευτικό σύστημα. Με ωριμότητα, γράψαμε οι δημοσιογράφοι. Που στο μυαλό μας έχουμε συνήθως τους νέους ταυτισμένους με την ανωριμότητα. Ωστόσο, παρά το ότι μας κάνει καλό από καιρού εις καιρό να βλέπουμε την καλύτερη εικόνα των νέων, που έχουν άποψη, ανησυχίες, ευαισθησίες, που συζητούν, που μπορούν να αρθρώσουν ένα ολοκληρωμένο λόγο, στις συνάξεις αυτές επιλέγονται πάντα οι μαθητές που εξ αντικείμενου πληρούν όλα αυτά τα κριτήρια για μια άξια αντιπροσώπευση. Οπόταν δεν πρέπει να μας προκαλεί και τόσο μεγάλη έκπληξη η στάση τους ή τα λόγια τους που είναι σχεδόν αναμενόμενα. Έτσι για αλλαγή, οι διοργανωτές των συνάξεων αυτών ας πρωτοπορούσαν καλώντας μια φορά και κάποια από αυτά τα παιδιά που στέκουν το πρωί έξω από το σχολείο και πέντε λεπτά ακόμα αφότου έχει κτυπήσει το κουδούνι και καπνίζουν απαξιώντας για όλα αυτά που συμβαίνουν στις σχολικές τάξεις. Που ίσως έχουν εμπλακεί σε βανδαλισμούς κατά των αιθουσών, που διαπληκτίζονται με τους καθηγητές, που κάθονται στο τελευταίο θρανίο και προτιμούν να κάνουν πλάκες μέχρι να κτυπήσει το κουδούνι. Θα ήταν ενδιαφέρον να ακούσουμε μια φορά τη δική τους άποψη για διάφορα κοινωνικά ζητήματα. Και τότε ίσως να δικαιολογείτο και η έκπληξη εμάς των δημοσιογράφων. Μπορεί και να σοκαριζόμασταν. Μπορεί και να ακούγαμε όμως κάτι πέρα από τα στερεότυπα και τα αναμενόμενα. Σε αυτές τις συνάξεις οι μαθητές μιλούν για ρατσισμό. Και εννοούν συνήθως τη συμπεριφορά απέναντι στον αλλοδαπό συμμαθητή τους ή στο συμμαθητή με ειδικές ανάγκες. Δεν υπονοούν ποτέ το ρατσισμό απέναντι στο μαθητή που δεν διακρίνεται για τις επιδόσεις του και δεν θα έχει ποτέ την ευκαιρία να λάβει μέρος σε μια τέτοια σύναξη, σε μια σχολική δραστηριότητα που αποτελεί βιτρίνα για το σχολικό έργο. Που είναι καταδικασμένος να αποτελεί περιθώριο και βρίσκει -πολλές φορές- το δικό του ανορθόδοξο τρόπο για να ξεχωρίσει.

ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ «Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 22-11-2007

Παιδιά με εισηγήσεις και ερωτηματικά

Με ωριμότητα οι μαθητές έψεξαν την κοινωνία μας

Χαστούκι στην κοινωνία, την πολιτεία και στο εκπαιδευτικό σύστημα, για τις συντηρητικές αντιλήψεις που τη χαρακτηρίζουν, αλλά και συνάμα μαθήματα ανθρωπιάς, και ανοχής έδωσαν ομάδα εφήβων οι οποίοι φοιτούν σε σχολεία Μέσης εκπαίδευσης (δημόσια και ιδιωτικά). Χθες ήταν η παγκόσμια μέρα για τα δικαιώματα του παιδιού και προχθές η παγκόσμια ημέρα κατά της κακοποίησής του. Τα παιδιά έστειλαν το σαφές μήνυμα προς την κοινωνία των ενηλίκων «Ακούστε τις ανησυχίες μας, έχουμε ανάγκη από πρότυπα θετικά, που θα μας βοηθήσουν». Τα παιδιά μίλησαν και ο λόγος τους ήταν χείμαρρος, με πολλά γιατί, αλλά και εισηγήσεις. «Διαφημίζονται κακά πρότυπα», είπε ο Αντώνης, «εμείς έχουμε ανάγκη θετικά που θα μπορούν να μας εμπνεύσουν». Σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα της καθημερινότητας μας άγγιξαν οι μαθητές και μαθήτριες με περισσή ωριμότητα. Προβλήματα, που συχνά, γονείς και σχολείο δεν δίνουν επαρκείς απαντήσεις ή δεν τολμούν να τα αγγίξουν. Τα ναρκωτικά, οι διακρίσεις εκπαιδευτικών σε βάρος μαθητών, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, τα θέματα θρησκείας. Αυτά και άλλα ήταν στο επίκεντρο του διαλόγου των εφήβων, που διοργάνωσε χθες η Επιτροπή Προστασίας και Ευημερίας του παιδιού. Η Επίτροπος προστασίας του παιδιού, Λήδα Κουρσουμπά, έτεινε ευήκοο στους προβληματισμούς των μαθητών και διαβεβαίωσε ότι «μαζί θα ταξιδεύσουμε προς την Ιθάκη και ο δρόμος θα είναι με κατακτήσεις διασφάλισης των δικαιωμάτων σας». ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Πώς να προστατευθούμε; Το πρόβλημα των ναρκωτικών και η ανεπαρκής ενημέρωση ανησυχεί τους μαθητές. «Γιατί δεν μας ενημερώνουν πώς να προστατευθούμε;» διερωτήθηκε μια μαθήτρια, υποβάλλοντας εισήγηση όπως «προσκαλούνται στα σχολεία ναρκομανείς που είναι σε διαδικασία απεξάρτησης, για να πουν την εμπειρία και τις τραυματικές επιπτώσεις από τις ουσίες» είπε. Για να συνεχίσει η Μαρία ψέγοντας την κρατούσα νοοτροπία. «Όταν ακούσουμε ότι κάποιο παιδί στο σχολείο κάνει χρήση ναρκωτικών το βάζουμε στο περιθώριο και δεν του μιλούμε». Το σχολείο είναι χώρος διάδοσης των ναρκωτικών, είπε με ειλικρίνεια ένας μαθητής, υποδεικνύοντας την αναγκαιότητα αποτελεσματικότερης συνεργασίας γονιών-εκπαιδευτικών-ψυχολόγων για στήριξη των παιδιών. «Να δούμε το πρόβλημα των ναρκωτικών κατάματα» είπε η Λουκία, τι φταίει που οι μαθητές οδηγούνται στη χρήση ουσιών. Για να υποδείξει πως «πρέπει να μας προβληματίσουν οι σχέσεις γονιών-παιδιών, η κακή επικοινωνία σε οικογένειες. Υπάρχουν παιδιά που ζουν σε άσχημες συνθήκες και όλα αυτά είναι αιτίες που οδηγούν στις ουσίες». Η Τζουλιάνα έθιξε το θέμα της κακοποίησης παιδιών εντός της οικογένειας και του σχολείου. Την αναγκαιότητα εισαγωγής της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία ήγειρε η Μαρία. «Όταν ακούς ότι αυξάνονται οι εκτρώσεις ανάμεσα σε μαθήτριες, πως γίνεται το εκπαιδευτικό σύστημα να διατηρεί ταμπού;». Για να συνεχίσει μια άλλη μαθήτρια εγείροντας θέμα για το δικαίωμα του εμβρύου στη ζωή. Αρκετοί μαθητές αναφέρθηκαν στο θέμα του καπνίσματος και εξέφρασαν δυσφορία γιατί καταπατούνται τα δικαιώματά τους ως αντικαπνιστές. «Δίνεται μεγαλύτερη σημασία στη μαθητική στολή αντί στην ενημέρωση για τις επιβλαβείς επιπτώσεις των ουσιών και του καπνίσματος» ανέφερε η Παναγιώτα. Ο Μάριος εισηγήθηκε τη δημιουργία καλύτερης υποδομής για ανάπτυξη του αθλητισμού, διατυπώνοντας απογοήτευση γιατί στο δικό του σχολείο (δημόσιο) είναι ανεπαρκής. >διακρίσεις εκπαιδευτικών Αρκετοί ήταν οι μαθητές οι οποίοι επέκριναν καθηγητές, γιατί όπως υποστήριξαν, κάνουν διακρίσεις σε βάρος μαθητών, κυρίως στους αδύναμους. «Έχει δικαίωμα ένας καθηγητής να προσβάλλει ένα μαθητή επειδή δεν είναι άριστος ή γιατί είναι καπνιστής;» είπε ο Δημήτρης. Ένας άλλος μαθητής αναφέρθηκε σε περιστατικό όταν δάσκαλος Δημοτικού κτυπούσε ομογενή μαθητή. Μια ομάδα μαθητών στάθηκαν στις σχέσεις της οικογένειας και κάλεσε τους γονείς να δίνουν τα ορθά πρότυπα και μηνύματα στα παιδιά. «Ας προσέχουν οι γονείς πώς συμπεριφέρονται μπροστά στα παιδιά και τι λένε, διότι αύριο αυτά θα επαναλαμβάνουν την όποια συμπεριφορά τους». ΑΝΟΧΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Το ζήτημα της διαφορετικότητας και της ανοχής ήταν ένα άλλο ζήτημα που άγγιξαν οι μαθητές. «Οι καλύτερες μου φίλες είναι από τη Βουλγαρία και η άλλη Τουρκάλα δηλαδή μουσουλμάνα», είπε μια μαθήτρια ψέγοντας την κοινωνία μας ως ρατσιστική προς τους διαφορετικούς από εμάς. Την εισαγωγή προγραμμάτων κατά του ρατσισμού εισηγήθηκε ο Γιώργος. «Πρέπει να γνωρίσουμε και τους διπλανούς μας, την κουλτούρα και τη θρησκεία τους» είπε, διατυπώνοντας προβληματισμό γιατί «παραμερίζονται οι μαθητές άλλων θρησκευτικών πεποιθήσεων, πλην της ορθοδοξίας, την ώρα των θρησκευτικών ή του εκκλησιασμού». Η κ. Κουρσουμπά τόνισε πως οι ξένοι με την κουλτούρα τους εμπλουτίζουν την κοινωνία μας και τόνισε την υποχρέωση να σεβόμαστε τις πεποιθήσεις και τη γλώσσα τους, ώστε να απαιτούμε και εμείς σεβασμό από τους αλλοδαπούς. Η Επίτροπος κάλεσε τα παιδιά να αποβάλουν την αντίληψη πως ό,τι προέρχεται από τη δυτική Ευρώπη είναι καλό και αντίθετα κακό ό,τι είναι από την ανατολική Ευρώπη. Το μάθημα της ζωής Ζωηρό ήταν το ενδιαφέρον των παιδιών για το διάλογο και από κάποια ακούστηκε το παράπονο ότι στο σχολείο δεν γίνεται συζήτηση. «Οι γνώσεις είναι καλές, αλλά συνήθως, οι εκπαιδευτικοί θέλουν να ξέρουμε παπαγαλία την ιστορία και τα θρησκευτικά, όμως αυτά μόνο δεν είναι ικανά εφόδια» είπε ο Γιώργος, υποδεικνύοντας ότι απουσιάζει από το σχολικό πρόγραμμα το μάθημα της ζωής. Όταν ρωτήθηκε από την Λήδα Κουρσουμπά τι ακριβώς εννοεί, απάντησε πως «έπρεπε να δίνεται μεγαλύτερη σημασία στους προβληματισμούς και στα όνειρα των παιδιών, να δίνονται ερεθίσματα που θα μας υποβοηθήσουν να διαμορφώσουμε κριτική σκέψη και όχι να είμαστε απαθείς αυριανοί πολίτες».

ΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗ «Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 21-11-2007

Κριτική για την αξιολόγηση

Τον τελευταίο χρόνο έχει αρχίσει πάλι η συζήτηση για την αξιολόγηση και επανέρχονται τετριμμένες ιδέες και εισηγήσεις που υπόσχονται ως δια μαγείας να θεραπεύσουν πάσα νόσο του εκπαιδευτικού συστήματος. Όσοι υπερπροβάλλουν αυτές τις απόψεις γνωρίζουν βέβαια ότι όλα αυτά είναι χιλιοειπωμένες εισηγήσεις που φορούν το μανδύα του «νέου» για να αποπροσανατολίσουν, όσους αφελείς μπορέσουν, από τα πραγματικά προβλήματα της παιδείας. Παρακάτω θα παρουσιάσουμε μερικές σκέψεις ανθρώπων που μελέτησαν το θέμα με την έγνοια για την παιδεία που θα παρέχεται σε ένα δωρεάν, ενιαίο δημόσιο σχολείο και θα στηρίζει τα παιδιά και τους δασκάλους στην προσπάθειά τους για απολύτρωση από τα δεσμά της άγνοιας, της ημιμάθειας, της ιδεολογικής χειραγώγησης, των προκαταλήψεων και του σκοταδισμού.

Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού και της σχολικής μονάδας βρίσκεται σε αντίθεση με την έννοια της εκπαίδευσης ως κοινωνικού αγαθού. Στόχος είναι να ελεγχθεί η αποδοτικότητα της χρηματοδότησης της εκπαίδευσης για την επίτευξη των στόχων που έχει θέσει η αντιεκπαιδευτική πολιτική και είναι συμβατοί με τους δείχτες της οικονομίας της αγοράς. Αν ήθελαν πραγματική βελτίωση της εκπαίδευσης, δεν θα οικοδομούσαν μηχανισμούς αξιολόγησης και σύστημα ποινών αλλά Ενιαίο σχολείο για τη σφαιρική μόρφωση και διαπαιδαγώγηση όλων των παιδιών και θα ξεκινούσαν από την επιστημονική και οικονομική στήριξη του εκπαιδευτικού, από την εφαρμογή και ενίσχυση του παιδαγωγικού ρόλου του Σχολικού Συμβούλου.

Στο θεσμό της εκπαίδευσης λαθροβιούν θεσμοθέτες, θεσμοδίαιτοι, θεσμοϋπηρέτες, θεσμοκράτες ή θεσμοκρατούμενοι, θεσμολάτρες ή θεσμοθύματα, θεσμοφύλακες ή θεσμοεπικριτές, με τα ανάλογα κίνητρα ασφαλώς. Για την αξιολόγηση πρέπει απ’ την αρχή να διατυπωθούν μια σειρά από καίρια ερωτήματα:
· Ποιες επιμέρους λειτουργίες του θεσμού είναι ανάγκη να αξιολογηθούν πριν από τον εκπαιδευτικό, γιατί αποτελούν το «εκπαιδευτικό περιβάλλον» που καθορίζει ή επηρεάζει τις κινήσεις του, την ίδια τη σκέψη του;
· Ποια σημεία του έργου του εκπαιδευτικού μπορούν να αξιολογηθούν ως αυθύπαρκτα ή διακριτά γνωρίσματα του έργου του;
· Από ποιον ή ποιους, γιατί, πώς (θα γίνει η αξιολόγηση);

Ας επιχειρήσουμε μια πρώτη σύντομη προσέγγιση:
Όταν ένας εκπαιδευτικός διδάσκει ένα θέμα, η διδασκαλία του (ως περιεχόμενο και τρόπος παρουσίασης και ανάλυσης) έχει «διαμορφωθεί» από τους εξής, μεταξύ πολλών άλλων, παράγοντες, που λειτούργησαν πριν απ’ αυτόν για διευκόλυνση ή δυσχέρανση του έργου του:
· Το συντάκτη του ωρολογίου προγράμματος, που έδωσε ώρες τόσες …
· Το συντάκτη του αναλυτικού προγράμματος, που πρόβλεψε να διδάσκονται εκείνα τα θέματα που συγκινούν τις συνειδήσεις των νέων ή τις αφήνουν αδιάφορες.
· Το συγγραφέα του σχολικού βιβλίου, που έγραψε βιβλίο διδάξιμο, ευδίδακτο, μη διδάξιμο ή και ανιαρό ή απωθητικό.
· Τον υπεύθυνο για την οργάνωση και λειτουργία του σχολείου, ώστε ο δάσκαλος να έχει άνετο ή βασανιστικό χρόνο διδασκαλίας (ως προς τους αντικειμενικούς όρους διδασκαλίας αίθουσα καθαρή και φωτεινή, την αναγκαία επίπλωση, τα αναγκαία εποπτικά μέσα διδασκαλίας σε λειτουργική ετοιμότητα, συνολική εικόνα αισθητικά ελκυστική ή έστω μη απωθητική, ατμόσφαιρα γαλήνης στο χώρο του σχολείου χωρίς ενοχλητικούς θορύβους και διακοπές).

Οι παραπάνω προϋποθέσεις είναι όροι αναγκαίοι, για να λειτουργήσει – υποκειμενικά πλέον υπεύθυνος για τη διδασκαλία του – ο εκπαιδευτικός με τα δικά του εφόδια και τη δική του παιδαγωγική συμπεριφορά και συνολική εκπαιδευτική παρουσία:
· Επιστημονική συγκρότηση (από τις βασικές σπουδές του, τη διαρκή μελέτη του, τη διαρκή – με πρωτοβουλία της πολιτείας – επιμόρφωσή του).
· Παιδαγωγική συγκρότηση – συμπεριφορά.
· Διδακτική μεθοδολογία.
· Ειδική για το μάθημα της ημέρας προετοιμασία.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η εκπαιδευτική πραγματικότητα που αφορά το μαθητή και οφείλει η πολιτεία να μεριμνά για την ποιότητά της, άρα και τη διαρκή αξιολόγησή της, απαρτίζεται από δύο, τουλάχιστον, πεδία εντελώς διακριτά (πολιτεία – εκπαιδευτικός). Είναι επίσης σαφέστατο, ελπίζω, ότι προηγείται η αξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση της πολιτείας για τις πράξεις της ή παραλείψεις της, για τα ελλείμματα της εκπαιδευτικής πραγματικότητας, που ανάγονται αποκλειστικά στην ευθύνη της.


Αντί όμως η πολιτεία να ενσκήψει με σοβαρότητα σε όλα αυτά τα προβλήματα, με την προσπάθεια που γίνεται, και με τον τρόπο που επιδιώκεται, η περίφημη αξιολόγηση της σχολικής μονάδας θα βαθύνει παραπέρα την κατηγοριοποίηση, την ταξική διαφοροποίηση των σχολείων, θα αναπτυχθεί ένας παιδοκτόνος ανταγωνισμός, που θα ακυρώσει κάθε έννοια παιδαγωγικής και μορφωτικής διδακτικής στο σχολείο και θα οξύνει τα κοινωνικά προβλήματα.
Βασικός στόχος της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας είναι να νομιμοποιηθούν στη συνείδηση του λαού, να μετατεθούν στις πλάτες των εκπαιδευτικών – και κατ’ επέκταση των μαθητών και των γονιών τους – οι εκπαιδευτικές ανισότητες, οι ταξικοί φραγμοί στη μόρφωση. Να συγκαλυφθεί η αλήθεια ότι οι εκπαιδευτικές ανισότητες έχουν τη ρίζα τους και αντανακλούν τις κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες.

Όσον αφορά στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού είναι γεγονός ότι τείνει να πάρει διαστάσεις ιδεολογικής τρομοκρατίας, επαληθεύοντας για άλλη μια φορά ότι όσο βαθαίνει η αντιλαϊκή πολιτική εντείνεται και ο αυταρχισμός. Γι αυτό η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία θα χρησιμεύσει ως αυταρχικός μηχανισμός στήριξης των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων στο χώρο της εκπαίδευσης. Αποτελεί δε μέρος ενός συνολικού σχεδίου που επιδιώκει τη χειραγώγηση και την υποταγή των εκπαιδευτικών μέσω της αξιολόγησης.

Στήνεται μια πρωτοφανής αυταρχική διοικητική πυραμίδα με την τεράστια πίεσή της να ασκείται στη βάση της, δηλαδή στον εκπαιδευτικό, και τελικό αποδέκτη το μαθητή. Γιατί είναι σίγουρο πως το αυταρχικό κλίμα, η «λογική» της υποταγής θα διαχυθεί με εντονότερους ρυθμούς μέσα στην αίθουσα με επιπτώσεις στην προσωπικότητα του μαθητή.

Η Έννοια του καλού ή κακού εκπαιδευτικού είναι σχετική. Άλλο περιεχόμενο του δίνουν οι κυβερνήσεις και άλλο ο λαός, οι εργαζόμενοι. Οι κυβερνήσεις θεωρούν καλό εκπαιδευτικό αυτόν που πειθαρχεί στα κελεύσματά τους, που ασχολείται μόνο με την κάλυψη της ύλης και τις εξετάσεις, που αδιαφορεί για τις κοινωνικές επιπτώσεις του εκπαιδευτικού συστήματος.

Ο εκπαιδευτικός που βλέπει στους νέους ανθρώπους τη δυνατότητα μιας καλύτερης ανθρωπότητας, αισθάνεται ότι το κοινωνικό του λειτούργημα τον θέτει μπροστά σε άλλες απαιτήσεις. Όπως υπογράμμιζε ο Δημήτρης Γληνός: « Ο δάσκαλος έχει όχι μόνο το δικαίωμα της ελεύθερης σκέψης μα ακόμα και το δικαίωμα σαν άτομο και σαν ομάδα να διαφωτίζει την κοινωνία και να συντελεί στην αναμόρφωση της παιδείας… Η αντίθετη αντίληψη ίσα – ίσα είναι εκείνη, που κάνει το δάσκαλο ένα απλό και άψυχο μισθωτό όργανο, του αφαιρεί την κυριότερη προϋπόθεση της προσωπικότητάς του δηλαδή τη λεύτερη σκέψη και τον κάνει από ιεροφάντη μιας κοινωνικής λειτουργίας ένα απλό πνευματικό προλετάριο, που δουλεύει μηχανικά για να κερδίσει ένα κομμάτι ψωμί».

Η πρόταση για την επιλογή στελεχών πρέπει να είναι μια: Επιλογή με 100% αντικειμενικά κριτήρια, κατάργηση του ρόλου της ΕΕΥ σ’ αυτό τον τομέα, για να περιοριστεί ο φαύλος κύκλος του ρουσφετιού και της «ημετεροκρατίας». Δεν πρέπει όμως συγχρόνως να καλλιεργούμε αυταπάτες ότι έτσι ακυρώνεται ο ρόλος της αξιολόγησης όσον αφορά στην αυταρχική χειραγώγηση του εκπαιδευτικού.



Με το νέο προτεινόμενο σχέδιο αξιολόγησης, δεν αίρεται ο επιθεωρητισμός. «Αλλάζει ο Μανωλιός τα ρούχα του», και έχουμε μιας νέας μορφής επιθεωρητισμό, πιο εντατικό από ποτέ. Ο διευθυντής γίνεται και αξιολογητής σου, οι πάντες μπορούν να καταγγέλλουν τους πάντες για ανεπάρκεια και ακαταλληλότητα.

Σίγουρα στους πιο πολλούς δασκάλους δεν αρέσει το τωρινό σύστημα αξιολόγησης. Και καλά κάνουν να απορρίπτουν αυτό το απολίθωμα. Πώς όμως είναι καλύτερο το προτεινόμενο; Επειδή προωθεί το χαφιεδισμό μεταξύ συναδέλφων; Επειδή πρέπει να είσαι υποτακτικός του διευθυντή σου, αν θες να τα πας καλά; Κάτω από τους συγκεκριμένους ιεραρχικούς μηχανισμούς, πρόκειται για ακόμα ένα σύστημα χειραγώγησης, πειθαναγκασμού, αλλά και επίρριψης όλων των ευθυνών για τα κακά της δημόσιας εκπαίδευσης, στον τελευταίο στην ιεραρχία, δηλαδή στο δάσκαλο.

Πρόκειται για μια προσπάθεια της οποίας τα κριτήρια δεν καθορίζονται από κανέναν άλλο παρά από διεθνείς οργανισμούς (τύπου ΠΟΕ). Κριτήρια τέτοια που καθιστούν προβληματική τη μονιμοποίηση των διαφωνούντων και ακόμα πιο εντατικούς τους ρυθμούς εργασίας και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς.

Παράλληλα, κανείς δεν μπορεί να μετρήσει τις σχέσεις δασκάλου-μαθητή, το κλίμα του σχολείου, τον κόπο και το μόχθο του άλλου. Πρόκειται για ένα πιο οργανωμένο φακέλωμα, άδικο προς τους συναδέλφους-οικογενειάρχες, με οικονομικές δυσκολίες κτλ, που δεν θα μπορούν να εμπλουτίζουν το αυτοφακέλωμά τους με πιστοποιητικά «συνεδρίων» και «σεμιναρίων».

Την ίδια ώρα, υπάρχουν κοινά κριτήρια για όλα τα σχολεία και για όλους τους εκπαιδευτικούς, λες και μάθαμε στην "Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης", ότι όλοι ξεκινάμε από την ίδια αφετηρία και άρα έχουμε ίδιες πιθανότητες για να φτάσουμε στο τέρμα. Δεν είναι όμως έτσι και το ξέρουμε όλοι. Στην Αγγλία και σε άλλες χώρες σχολεία κλείνουν επειδή δεν ανταποκρίθηκαν σε δεδομένα κοινά κριτήρια. Αυτό οφείλεται σε κοινωνικοοικονομικές ανισότητες ανάμεσα στα σχολεία, τις κοινότητες και τους μαθητικούς πληθυσμούς και όχι στα σχολεία καθ' αυτά.

Και οι δάσκαλοι που δουλεύουν σε δυσμενέστερες συνθήκες θα κρίνονται ευθέως ανάλογα με δυσμένεια (βλ. κριτήρια που αφορούν το αν έχει και αν χρησιμοποιείται η τεχνολογία στο μάθημα και σε ποιο βαθμό - τι θα βάζει ένας συνάδελφος με διαδραστικό πίνακα στην τάξη του και τι ένας που έχει 2 Η/Υ και ένα διαφανοσκόπειο σε όλο το σχολείο;).

Το συνδικαλιστικό κίνημα δεν πρέπει να εγκλωβιστεί στο ψευτοδίλημμα «Ναι ή Όχι στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού και της σχολικής μονάδας» και να περιορίσει την κριτική του στην αξιολόγηση ή σε λεπτομέρειες της και να προσπαθήσει να στρογγυλέψει κάποιες οξείες γωνίες της. Το ζήτημα δεν είναι τι αξιολόγηση, αλλά τι σχολείο θέλουμε, τι ανθρώπους θέλουμε να διαπλάσουμε. Σχολείο το οποίο θα διαπαιδαγωγεί με πληρότητα ανθρώπους με ολοκληρωμένη προσωπικότητα δεν έχουμε κι αυτό πρέπει να φτιάξουμε. Χρέος μας να αναρωτηθούμε ποια πολιτική και ποια κοινωνία αποβλέπει σ’ αυτό.

Απέναντι στην πολιτική και την αξιολόγηση για την οικονομία της αγοράς, το λαϊκό κίνημα έχει καθήκον να αντιπαραθέσει τη δική του αξιολόγηση γι αυτή την πολιτική. Αξιολόγηση που εκφράστηκε στους αγώνες των εκπαιδευτικών, της νεολαίας και των εργαζομένων σε μια σειρά από χώρες. Καιρός και της Κύπρου τώρα.
Το συνδικαλιστικό κίνημα δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στην απόρριψη της αξιολόγησης αλλά ταυτόχρονα ν’ απαιτήσει την παιδαγωγική στήριξη του εκπαιδευτικού με τη δημιουργία Παιδαγωγικών Πανεπιστημιακών Σχολών και την καθιέρωση και ενεργοποίηση του παιδαγωγικού ρόλου του Σχολικού Συμβούλου. Να διεκδικήσει το σύγχρονο ριζοσπαστικό αίτημα της καθιέρωσης Ενιαίου Σχολείου για όλα τα παιδιά χωρίς διακρίσεις, την κατάργηση της εκπαιδευτικής – ταξικής διαφοροποίησης (δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση, καλά και κακά σχολεία, Λύκειο και Τεχνική εκπαίδευση, κύκλοι και κατευθύνσεις κ.λ.π.) Κατάργηση του ρόλου της ΕΕΥ και της συνέντευξης στις προαγωγές. Διδασκαλία στη μητρική γλώσσα των αλλόγλωσσων/αλλοδαπών. Ουσιαστική μείωση της αναλογίας δασκάλου/μαθητών, 1/15. (Η εξαγγελθείσα μείωση, κατά δόσεις, έχει ήδη ξεπεραστεί από τις εξελίξεις αφού γίνεται μετά από δεκαετίες στασιμότητας). Σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή για όλα τα σχολεία. Δραστική μείωση του διδακτικού ωραρίου του εκπαιδευτικού για να ανταποκριθεί ουσιαστικά στον παιδαγωγικό του ρόλο. Περιοδική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών με πλήρεις απολαβές, απαλλαγή από διδακτικό έργο, δωρεάν μεταπτυχιακές σπουδές στα κρατικά Πανεπιστήμια.

Το συνδικαλιστικό κίνημα δεν πρέπει να απαντήσει αποσπασματικά στη νέα αντεργατική επίθεση αυταρχισμού που επιχειρείται μέσω της αξιολόγησης, αλλά οφείλει να αναπτύξει την πάλη του ενιαία, συνολικά κατά των αναδιαρθρώσεων, στην οικονομία και την κοινωνία.

Η άρνηση της αξιολόγησης σε αυτό το ιεραρχικό σύστημα που καλούμαστε να υπηρετήσουμε θα πρέπει να συνοδεύεται από μια ριζοσπαστική κριτική στα προγράμματα σπουδών, στα αναλυτικά, και στους στόχους τους, ώστε να γίνει κατανοητή από την κοινωνία. Η άρνηση της αξιολόγησης θα πρέπει να συνοδεύεται με την αντιπρόταση της ανατροφοδότησης του εκπαιδευτικού έργου μέσα από:
ενεργητική δράση του εκπαιδευτικού προσωπικού της σχολικής μονάδας μέσω των συνεδριάσεων.
ανάπτυξη σχέσεων του εκπαιδευτικού προσωπικού σχολείων μιας περιοχής και της τοπικής κοινωνίας.
έλεγχο στις ανάγκες (από την τοπική κοινωνία και το σύλλογο διδασκόντων), στο περιεχόμενο και στον τρόπο διεξαγωγής κάθε επιμορφωτικής διαδικασίας.
Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΕΙΝΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΡΟ.
Βιβλιογραφία:
ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: Αφιέρωμα στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών (Σάββας Σάββα, Γιάννης Βαγενάς, Κώστας Θύμης, Λάζαρος Σορόπουλος, Παναγιώτης Γεωργιάδης), τεύχος 7ο
Φανούρης Βώρος: www.voros.gr
http://daskaloua.blogspot.com

Ποίημα της εβδομάδας 46

Δεν βαριέσαι

Για να ξημερώσει σ' ένα δάσος
πρέπει πρώτα να βγει στον άμβωνα του κόσμου
ένα πουλί
και να ζητήσει τον άρτον τον επιούσιον,
δήθεν πως κελαϊδάει.

Nα τρέξει ένα αμήν από δέντρο σε δέντρο,
ψίθυρος ανιδιοτελείας δήθεν.
Aπ' τις μεγάλες πέτρες
θ' ανέβει ένα λιβάνι ήμαρτον.
Aπό κει και πέρα ξεμυτίζει η λεπτομέρεια
κι η βεβαιότης πως αφήσαμε πίσω τη νύχτα.

Λίγο σαν περισκόπια υψώνονται
οι άκρες των τηλεγραφόξυλων
μήπως πλέει μακριά καμιά είδηση,
βγάζει απ' τη θήκη του το αγκάθι ο πυράκανθος,
κι ένα καμπουριασμένο μονοπάτι
παραπατάει και γράφεται.
Από τους γύρω όγκους πέφτει η μάσκα
και ησυχάζεις: ξεκαθαρίζει
τι είναι Πεντέλη, τι Yμηττός
και τι απομένει μύτη φόβου.

Το χρώμα της ελιάς,
μουντό κι ολιγόλογο,
βλεφαρίζει στα φύλλα
κι είναι ευκαιρία μ' αυτό να προσδιορίσεις
μάτια ακαθορίστου χρώματος που λέμε.
Eπουσιώδης βέβαια εκκρεμότης
μα, που όσο να 'ναι, βασανίζει.
Έτσι και τα προσδιορίσεις,
μας έρχεται ολόκληρο το φως
κι αστενοχώρητο
σαν ένα δεν βαριέσαι.

Κική Δημουλά
(από Tο λίγο του κόσμου, Στιγμή 1994)

Ποίημα της εβδομάδας 45

Το Δέντρο

Απλώνω σαν κλαδιά, σα φύλλα,
εντυπώσεις γύρω στο κορμί μου, αναμνήσεις
θρουν, κρούονται, κινούνται
ήσυχα ή σφοδρά.

Mοιάζουν ίδια τα κλαδιά,
όμως ο άνεμος της ζωής
με παιχνίδια και με φώτα,
δείχνει τη διαφορά τους.

Mοιάζουν κι όλες οι μέρες
που περνούν απάνω μου.
Mε τριγυρίζ' η μέρα,
η νύχτα μ' αγκαλιάζει.

Λυγούνε τα κλαδιά, τα φύλλα,
οι αναμνήσεις, οι εντυπώσεις μου συγκρούονται
φωλιάζουν μυστικά πουλιά,
φωνές κρυφές, στα πιο πυκνά,
πυκνόφυλλα κλαδιά της φαντασίας.

Σα φτάσει η καταιγίδα
ο στολισμός μου δέρνεται.
Όρθιο το κορμί στυλώνεται,
μένει ακίνητη ψυχή κι αυξαίνει,
σα ν' αδιαφορεί για την περιβολή μου...

που παρέρχεται και θα ξανάρθει,
μαραίνεται και πέφτει,
για να φουντώσει πάλι η ζωή μου.

Ζωή Καρέλλη
(από τα Ποιήματα, Eρμής 1996)

Το κράτος νταβατζής

Η Οξάνα ήταν 21 χρόνων όταν ήρθε στην Κύπρο. Λίγες μέρες μετά την άφιξη της και την έναρξη δουλειάς σε κάποιο καμπαρέ στη Λεμεσό, συναδέλφισσες της βρήκαν ένα σημείωμα που έλεγε «Κουράστηκα. Πηγαίνω στην πατρίδα». Η Οξάνα θεάθηκε λίγες μέρες μετά κάπου στη Λεμεσό και «συνελήφθη» από τον αδελφό του πρώην εργοδότη της ο οποίος την οδήγησε σε κάποιο αστυνομικό τμήμα. Δεν κρατήθηκε όμως για να απελαθεί, ούτε αφέθηκε ελεύθερη. Παραδόθηκε στον πρώην εργοδότη της. Την επομένη η κοπέλα βρέθηκε νεκρή κάτω από το μπαλκόνι του διαμερίσματος, με την τσάντα της περασμένη στον ώμο και ένα σεντόνι το οποίο χρησιμοποίησε μάλλον για να διαφύγει. Ο θάνατος της καταγράφηκε σαν ατύχημα και η υπόθεση έκλεισε, έστω κι αν κάποιες ιατροδικαστικές εξετάσεις μιλούν για σημάδια κακοποίησης της. Η Οξάνα, μοναχοπαίδι και ορφανή από μητέρα, ήταν το μοναδικό νόημα στη ζωή του συνταξιούχου πατέρα της, ο οποίος από τότε έχει φάει όλη του την περιουσία σε δικηγόρους, σε ιατροδικαστές, για οτιδήποτε πιστεύει πως θα τον βοηθήσει να βρει απαντήσεις, να πληρώσει κάποιος για το θάνατο της κόρης του και αν είναι δυνατόν να αποτραπούν άλλα παρόμοια συμβάντα. Κανείς ωστόσο δεν τον ακούει. Ήταν ένα ατύχημα και τελείωσε. Το λέει κι ο γενικός εισαγγελέας. Είναι υπερβολές τα περί εμπορίας, εγκλεισμού, βίας, καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εξαναγκασμού σε πορνεία. Είναι απλά καλλιτέχνιδες. Με μοναδικό προσόν που τους ζητείται από το Τμήμα Αλλοδαπών να είναι αλλοδαπές και πάνω των 18 χρόνων. Κι αν έρθουν ως καλλιτέχνιδες θα πρέπει να παραμείνουν πιστές στην τέχνη τους και να μην λοξοδρομήσουν και ζητήσουν να δουλέψουν ως οικιακές βοηθοί, νοσοκόμες ή οτιδήποτε άλλο. Αυτά διά νόμου. Κι έπειτα δεν παραδεχόμαστε πως το κράτος λειτουργεί σαν νταβατζής και δεν θέλουμε να ακούσουμε κανένα που έρχεται για να μας υποδείξει πως είμαστε μέρος του παγκόσμιου κυκλώματος σωματεμπορίας. Εξάλλου η αστυνομία έκανε πρόσφατα -απογευματινές σχεδόν ώρες-έφοδο σε καμπαρέ και δεν εντόπισε τίποτα το παράνομο ή το ύποπτο.

ΤΗΣ ΧΡΥΣΤΑΛΛΑΣ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
«Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» 8-11-2007

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ - ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ Δ/ΝΣΗΣ Β/ΜΙΑΣ ΚΑΙ Α/ΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΑΠΟ 19/10/07-21/10/07 ΜΕ ΘΕΜΑ ΓΛΩΣΣΑ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠ/ΣΗ

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:

ΜΑΡΚΟΣ ΣΚΟΥΦΑΛΟΣ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ
Δ/ΝΤΗΣ 11ΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΧΙΟΥ.

Κυρίες και κύριοι σύνεδροι.
Τον περασμένο μήνα πραγματοποιήθηκαν σε πανελλαδική κλίμακα επιμορφωτικά σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που αφορούσαν στα νέα βιβλία.
Για δεύτερη συνεχή χρονιά, ο προσφιλής όρος που συνόδευε το γλωσσικό μάθημα, ήταν ο επικοινωνιακός και χρηστικός χαρακτήρας της γλώσσας. Πολλά τα προσδιοριστικά επίθετα για δημιουργική σκέψη, για χρήση του αναφορικού και κατευθυντικού λόγου, για καλλιέργεια της φαντασίας, ωστόσο η μόνιμη επωδός, ο κοινός παρονομαστής ήταν να υπηρετηθεί πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα η γλώσσα ως όργανο επικοινωνίας και μόνον.
Επιτρέψτε μου δύο εμπειρικά παραδείγματα συναδέλφων που σχετίζονται με το θέμα μας:
Ο ένας συνάδελφος είχε μπροστά του, με βάση τα νέα βιβλία, ένα κείμενο που αφορούσε στις οδηγίες χρήσης μιας καφετιέρας και έπρεπε με αφορμή αυτό το κείμενο να διδάξει και το γραμματικό φαινόμενο της Προστακτικής.
Επέλεξε να διδάξει το γραμματικό φαινόμενο μέσα από το ποίημα του Σικελιανού, «Ηχήστε σάλπιγγες» . Φυσικά δεν έμεινε στο γραμματικό ή συντακτικό μέρος του πράγματος. Έγινε η σχετική επεξεργασία με τους μαθητές του, για το πώς και με ποια αφορμή γράφτηκε το ποίημα, για την απαγγελία του υπό την καταχνιά του φασισμού στην Κατοχή, για τον Παλαμά και τις χιλιάδες λαού που τον συνόδευσαν στον τάφο του, παρά τις μαύρες κάνες που ήταν στραμμένες εναντίον τους. Αντιλαμβάνεστε ότι η χρηστικότητα του λόγου των οδηγιών της καφετιέρας, έμεινε στα αζήτητα.
Το άλλο παράδειγμα σχετίζεται με την κατάθεση- παρατήρηση συναδέλφου στα αναφερόμενα επιμορφωτικά σεμινάρια.
Στα προηγούμενα βιβλία του γλωσσικού μαθήματος γινόταν αναφορά στις διαφημίσεις μέσα από έναν σκωπτικό και κριτικό ταυτόχρονα τρόπο. Τα παιδιά καλούνταν να κρίνουν ποια διαφήμιση είναι υπερβολική, ποια πετυχαίνει το στόχο της, ποια παραπλανά και γιατί. Στα νέα βιβλία τα παιδιά όχι λίγες φορές καλούνται να μάθουν να γράφουν διαφημίσεις, ποιος θα γράψει την καλύτερη διαφήμιση και σε κάθε περίπτωση η διαφήμιση παρουσιάζεται ως κάτι το σύμφυτο με τον ανθρώπινο βίο.
Για να μπορέσουμε κατά τη γνώμη μου να αποτιμήσουμε σωστά το ρόλο της γλώσσας για να κρίνουμε αυτά τα φαινόμενα και τις αιτίες τους, , πρέπει να δούμε εκείνους τους κοινωνικούς και κατ’ επέκταση πολιτικούς παράγοντες που σε πολύ μεγάλο βαθμό τα καθορίζουν και τους προσδίδουν συγκεκριμένη φιλοσοφική κατεύθυνση.
Ας δούμε δυο κείμενα εργασίας, ένα αρκετά παλιό αλλά λίαν επίκαιρο και ένα σύγχρονο. Άγγλος βουλευτής, στα 1830 αναφέρει στην ομιλία του: « Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο από πρώτη άποψη, το μέτρο της παροχής δωρεάν παιδείας στους φτωχούς που εργάζονται, θα απέβαινε καταστρεπτικό και για την ηθική τους υπόσταση και για την ευτυχία τους. Πράγματι, η μόρφωση θα μάθαινε στους φτωχούς να μισούν την κοινωνική τους κατάσταση με αποτέλεσμα να μη γίνονται καλοί υπηρέτες, αγρότες και εργάτες, επαγγέλματα που η θέση τους στην κοινωνία τους έχει προκαθορίσει. Αντί να τους διδάσκει την υποταγή, η μόρφωση θα τους απέλπιζε και θα τους καθιστούσε μαχητικούς, πράγμα που παρατηρείται συχνά στις βιομηχανικές πόλεις. Η αγωγή θα τους επέτρεπε να διαβάζουν ανατρεπτικά φυλλάδια και βιβλία επικίνδυνα και αντιθρησκευτικά. Ακόμα θα τους καθιστούσε επικίνδυνους στους προϊσταμένους τους…» (Βώρος σελ 55)[1]
Στην εισήγηση του Gunther Kress, καθηγητή στο Institute of Education του πανεπιστημίου του Λονδίνου και το οποίο αποτέλεσε βάση σεμιναρίου σε Έλληνες εκπαιδευτικούς στη Θεσσαλονίκη το 2002, χρησιμοποιείται μια διαφήμιση ως παράδειγμα και γίνονται οι παρακάτω σχολιασμοί:
« Η Anapelle είναι μια εταιρεία 100% αυστραλιανής ιδιοκτησίας, που ειδικεύεται στην κατασκευή και εισαγωγή χειροποίητων δερμάτινων τσαντών και αξεσουάρ υψηλής ποιότητας. Αυτό το εξαιρετικό προϊόν , που είναι κατασκευασμένο από ιταλικό δέρμα, έχει παραχθεί στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, κάτω από αυστηρή επίβλεψη. Η συσκευασία και ο έλεγχος ποιότητας έγιναν στη Μελβούρνη της Αυστραλίας.»
Ο ίδιος απαντά για τα φόντα που πρέπει να έχουν οι νέοι στη γλώσσα.
« Ο νέος αυτός πρέπει να κατέχει μια ποικιλία κειμένων, τα οποία να προχωρούν πολύ πιο πέρα από τις ικανότητες να μετασχηματίζει τον προφορικό λόγο σε γραπτό, να ορθογραφεί και να συντάσσει ορθά. Πρέπει να έχει την ικανότητα να χρησιμοποιεί μια ποικιλία λόγων σχετικών με την παγκοσμιοποίηση, τον εθνικισμό,, την αξία, ακόμα και με κάποια ίχνη ρατσισμού, όπως το κείμενο αυτό. Και πρέπει να τα χρησιμοποιεί όλα αυτά και να τα συνθέτει σε ένα ενιαίο, ομοιογενές σύνολο, ως ένα κείμενο το οποίο, ενώ τοποθετεί αυτή την εταιρεία στην Αυστραλία και χαρακτηρίζει το προϊόν που παράγει ως αυστραλιανό, θα πρέπει ωστόσο να το παρουσιάσει ως ένα προϊόν παγκοσμιοποιημένο ως προς την παραγωγή του. Αυτές είναι νομίζω οι συνθήκες μέσα στις οποίες πρέπει να σκεπτόμαστε την επικοινωνία σε οποιοδήποτε σημείο του μεταβιομηχανικού δυτικού κόσμου, ίσως και του ανατολικού…..Αυτό όμως σημαίνει ότι κάθε μέρος του κόσμου πρέπει να είναι ανταγωνιστικό οποιουδήποτε άλλου μέρους, όσον αφορά τις μορφές οικονομίας…. Το εκπαιδευτικό σύστημα της Αγγλίας πρέπει να προετοιμάσει ανθρώπους για την παγκόσμια αγορά, γιατί τα αποτελέσματα της παγκόσμιας αγοράς γίνονται αισθητά παντού. Και οι απαιτήσεις επικοινωνίας γίνονται αισθητές παντού.»[2]
Το κάθε κείμενο από τη σκοπιά του και άμεσα ή έμμεσα εκπέμπει ένα κοινό στη ρίζα του φόβο ή αν θέλετε κατεύθυνση.
Το πρώτο ευθαρσώς αναφέρεται στην επικινδυνότητα της γνώσης και της μόρφωσης του λαού, το δεύτερο αδημονεί για την προσαρμογή της γλώσσας των παιδιών, στα σύγχρονα αιτούμενα και απαιτούμενα της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης, που δεν είναι τίποτε άλλο από τη σιδερένια φτέρνα της ολιγαρχίας του πλούτου.
Ο Δημήτρης Γληνός, έλεγε ότι τα προβλήματα της Παιδείας είναι προβλήματα κοινωνικά και τέτοιο είναι και το ζήτημα της αντιμετώπισης της γλώσσας στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο. Αν μάλιστα θελήσουμε να ακριβολογήσουμε είναι πρόβλημα ταξικό, αποτέλεσμα των ταξικών κοινωνιών και φυσικά και της δικής μας.
Κι αυτό γιατί η γλώσσα, ο λόγος που πραγματώνεται μέσα της έχουν καθοριστική ιδεολογική σημασία.
Πρέπει κατά τη γνώμη μου να θέσουμε ένα αφετηριακό ερώτημα. Είναι η γλώσσα κάτι που μαθαίνεται όπως το ποδήλατο; Είναι δηλαδή μια δεξιότητα που καλούμαστε να τη διδάξουμε με το γνωστό «κάνε ό,τι κάνω» των αρχών της δεκαετίας του 1980, είναι μόνο μια επικοινωνία πληροφοριών και οδηγιών ή είναι ένα φαινόμενο πολύ βαθύτερο και συνθετότερο;
Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η γλώσσα μαζί με τη συνείδηση είναι το βασικό διαφοροποιητικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου από τα ζώα. Η γλώσσα δεν είναι θείο δώρο, δεν είναι γενετικό αποτέλεσμα αλλά δημιουργείται στη βάση των υλικών συνθηκών, γι αυτό και αποτελεί ιστορικό φαινόμενο όπως και η συνείδηση. Ενδεχόμενα θα μας βόλευε ένα τέτοιο υψίστης σημασίας εργαλείο να προσάψουμε τη δημιουργία του σε μεταφυσικούς παράγοντες, ωστόσο όμως αυτό απαιτεί και την επιστημονική απόδειξη και κάτι τέτοιο δεν υπάρχει.
Η δράση του ανθρώπου προς το υλικό περιβάλλον, με άλλα λόγια η εργασία του, που είναι το βασικό μέσο εξανθρώπισης του ανθρωποπίθηκου, προϋποθέτει δεσμούς επικοινωνίας μέσα στην ιστορική ροή, προϋποθέτει δυνατότητα συνεννόησης των μελών της κοινότητας, θέτει ως απαραίτητο ζητούμενο στην ιστορική πορεία τον ανθρώπινο λόγο, την ύπαρξη της γλώσσας γενικότερα. Αυτό είναι και το αντικειμενικό περιβάλλον που τη γεννά.
Αυτή λοιπόν η αναγκαιότητα επικοινωνίας προκύπτει στα πλαίσια της παραγωγικής δραστηριότητας του ανθρώπου. Οι κλασικοί του μαρξισμού διαπιστώνουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει εργασία έξω από την κοινωνία, όπως και το αντίστροφο κι επειδή η γλώσσα αναπτύσσεται ως κρίκος μεταξύ των μελών της κοινωνίας στα πλαίσια της παραγωγής, ο Ένγκελς έρχεται να τονίσει με τη σειρά του τη σημασία αυτών των δύο παραγόντων, δηλαδή της εργασίας και της γλώσσας, στην αλλαγή και εξέλιξη του εγκεφάλου του ανθρώπου. «..Στην αρχή η εργασία, κατόπιν και μαζί μ’ αυτήν ο έναρθρος λόγος, υπήρξαν τα δύο κυριότερα κίνητρα υπό την επίδραση των οποίων ο εγκέφαλος του πιθήκου εξελίχθηκε βαθμιαία σε ανθρώπινο εγκέφαλο, που παρά την ομοιότητά του με τον πίθηκο, τον ξεπερνάει κατά πολύ σε μέγεθος και τελειότητα.» [3]
Η σχέση του ανθρώπου λοιπόν με την εργασία, έτσι όπως την περιγράφει ο Μαρξ, δείχνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε η γλώσσα ως αδήριτη ανάγκη στις αναπτυσσόμενες κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων. Μέσα σε αυτή την αλληλοδιαπλοκή σχέσεων ανθρώπων με ανθρώπους, ανθρώπων και φύσης και με καταλύτη την εργασία, προσδιορίζεται το θερμοκήπιο της ανθρώπινης γλώσσας.
Ποια όμως είναι η σχέση της γλώσσας με τη σκέψη;
Μη μαρξιστής ο μεγάλος δημοτικιστής Φώτης Φωτιάδης και μάλιστα προ Βιγκότσκι αναφέρει:
« Τη γλώσσα, λέει, τη μαθαίνει το παιδί μαζί με τα πράγματα από το περιβάλλον, τη μαθαίνει με την παιχνιδιάρικη μίμηση και τη ζωντανή επικοινωνία. Η λέξη όμως που μαθαίνει δεν είναι σημείο του αντικειμένου, αλλά συμβολίζει την έννοια που σχημάτισε το παιδί από τις παραστάσεις, από τις αντιλήψεις των αντικειμένων. Και όλη η πνευματική κατεργασία που κάνει ο νους στις παραστάσεις του για να φτάσει στην έννοια, είναι συμπυκνωμένη στη λέξη , στο όνομα. Αντί τις έννοιες μεταχειρίζεται τα σημεία τους , τις λέξεις, κι έτσι ευκολύνεται πολύ. Τις λέξεις συνδυάζει μεταξύ τους, μ’ αυτές σκέφτεται. Η γλώσσα όμως δεν είναι άμορφος σωρός από υλικό. Έχει τη γραμματική της και τη σύνταξή της ,έχει δηλαδή τάξη, νόμους, κανόνες κι αυτά πάλι βάζουν σε ορισμένο δρόμο το νου , τη σκέψη του παιδιού. Έτσι ο νους του δουλεύεται και μεγαλώνει με τη γλώσσα και το μηχανισμό της, ζυμώνεται μ’ αυτήν τόσο, που τα δυο τους γίνονται μια αξεδιάλυτη ενότητα: Νους ,είναι λαλιά δίχως ήχον και λαλιά είναι νους με ήχον».[4]
Ο Βιγκότσκι εξαρχής στο μνημειώδες έργο του «Σκέψη και Γλώσσα» θέτει το ζήτημα της μεθοδολογίας της οποίας το υπόβαθρο, αν είναι σαθρό, οδηγεί σε λαθεμένα συμπεράσματα. Αντιμετωπίζει το θέμα του διαλεκτικά, τη γλώσσα και σκέψη ως «ένα περίπλοκο ενιαίο όλο που οργανώνεται σε επιμέρους ενότητες». Χαρακτηριστικά αναφέρει: «Όποιος πραγματεύεται τη γλώσσα και τη νόηση ως στοιχεία, αισθάνεται ακριβώς όπως ο άνθρωπος ο οποίος λ.χ. αναζητώντας μια επιστημονική εξήγηση ορισμένων ιδιοτήτων του νερού –για παράδειγμα: γιατί σβήνει το νερό τη φωτιά ή γιατί ισχύει η αρχή του Αρχιμήδη- καταλήγει στην ανάλυση του νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο. Θα διαπίστωνε με κατάπληξη ότι το ίδιο το υδρογόνο καίγεται και ότι το οξυγόνο ενισχύει την καύση, δεν θα ήταν όμως ποτέ σε θέση να εξηγήσει με βάση τέτοιες ιδιότητες, τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του όλου. Ακριβώς το ίδιο μάταια κοπίαζε η ψυχολογία, όταν ανέλυε τη γλωσσικά αρθρωμένη νόηση σε τέτοια μεμονωμένα στοιχεία».[5]
Βλέπουμε λοιπόν ότι η γλώσσα εκφράζει τη σκέψη, σε τελική όμως ανάλυση εκφράζει την ιδεολογία, γενικεύοντας, την κοσμοθεωρία του κάθε ανθρώπου που φυσικά και αυτή δεν έχει καθόλου μα καθόλου υποκειμενικά χαρακτηριστικά. Έχει κατ’ εξοχήν διαδραστικά χαρακτηριστικά , μόνο που η «διάδραση» αυτή σε μια ταξική κοινωνία έχει πυραμιδικά χαρακτηριστικά και επιτελείται με άνισους όρους θυμίζοντας το πείραμα του Stanley Milgram, περί πλήρους ελέγχου της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε περιβαλλοντικά ελεγχόμενες συνθήκες.
Γι αυτό το τι μαθαίνουμε δια μέσου της γλώσσας, το τι συνείδηση διαμορφώνουμε δεν είναι πέρα και έξω από τα ύψιστα ενδιαφέροντα της άρχουσας τάξης.
Ο Δημήτρης Γληνός, σε αναφορά του για το γλωσσικό ζήτημα έγραφε, ότι για κανένα αντικειμενικό πρόβλημα δεν υπάρχει λύση, που να μην ακουμπά σε μια θεωρία η οποία κατευθύνει προς αυτή.[6] Στηριγμένος στο παραπάνω, αντιμετώπιζε τη γλώσσα από θεωρητικής σκοπιάς, ως εκείνο το όργανο που θα συμβάλλει στο ξύπνημα της συνείδησης του λαού, το όργανο που θα αφορά ολόκληρη την πνευματική ζωή του και που δεν θα μπορούσε να είναι κανένα άλλο, από τη λαϊκή δημοτική γλώσσα. (Δ. Γληνός σελ 109)
Στις μέρες μας, δεν αντιμετωπίζουμε γλωσσικό πρόβλημα με τη μορφή που το αντιμετωπίζαμε στην αρχή του αιώνα, ωστόσο αντιμετωπίζουμε έντονα το πρόβλημα μέσα στα πλαίσια του νεολογισμού της παγκοσμιοποίησης, για τον ιμπεριαλισμό πρόκειται εάν θέλουμε να μιλήσουμε με όρους πολιτικής οικονομίας και να είμαστε ακριβείς, από τη μια μεριά της γλωσσικής αλλοτρίωσης και από την άλλη της χρήσης της γλώσσας με τέτοιο τρόπο, ώστε να συσκοτίζει και να αποπροσανατολίζει τη σκέψη, αντί να συμβάλλει στα δημιουργικά της χαρακτηριστικά. « Οι λέξεις, έγραφε ο μεγάλος ανθρωπολόγος Λ. Στράους , είναι εργαλεία και το περιεχόμενό τους καθορίζεται από αυτόν που τις χρησιμοποιεί.»[7] Όταν λοιπόν αυτός που τις χρησιμοποιεί, στην περίπτωσή μας η εκάστοτε αστική τάξη με τους θεσπισμένους της φορείς, ενδιαφέρεται κυρίως για τη διαιώνιση του κοινωνικού και πολιτικού της συστήματος, είναι ευνόητο ότι θα προτάξει και θα εφαρμόσει εκείνες τις γλωσσικές θεωρίες κι εκείνη τη γλωσσική διδακτική μεθοδολογία η οποία θα κατευθύνει, θα σκιάζει, θα ενσωματώνει τη συνείδηση στην καθεστηκυία τάξη.
Ο Βιγκότσκι υποστήριζε τη λειτουργία των λέξεων ως ψυχολογικών εργαλείων, σαν ένα μέσο που δραστηριοποιεί τον ψυχισμό του ανθρώπου. Σωστά έχει διατυπωθεί στα πλαίσια της θεωρίας του ότι « η λέξη (σημείο) αλλάζει τη δομή της συμπεριφοράς τόσο του προσώπου που προφέρει τη λέξη όσο και αυτού που την προσλαμβάνει.» Όταν τα εργαλεία είναι στρεβλά, τότε στρεβλά καταντούν και τα νοήματα, άρα και οι συμπεριφορές. (Κουβελάς Μ 2007)[8]
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι η θεωρία του Βιγκότσκι και γενικότερα της διαλεκτικής ψυχολογίας, στις πρακτικές της εφαρμογές, απουσιάζει και από τη φιλοσοφία των αναλυτικών προγραμμάτων και από τη διδακτική μεθοδολογία στην οποία προκρίνεται ο δάσκαλος διαμεσολαβητής, τροχονόμος της γλώσσας και όχι ο φορέας της γνώσης που ενεργητικά καθοδηγεί τη μάθηση. Ο παιδοκεντρισμός που προωθείται, ουσιαστική μεθοδολογική, διδακτική και παιδαγωγική αρχή, κρύβει σε τελική ανάλυση με τον τρόπο που χρησιμοποιείται, την κατάτμηση των γλωσσικών κειμένων σε υποσύνολα με πολλαπλά σημαινόμενα, που όσο και να συνδέονται μεταξύ τους τελικά αποσυντονίζουν από τις πνευματικές εκείνες διεργασίες που σε οδηγεί για παράδειγμα ένα ενιαίο λογοτεχνικό κείμενο. Σωστά παρατήρησε συνάδελφος ότι τα νέα βιβλία της γλώσσας στο μεγαλύτερο μέρος τους του θυμίζουν ιστοσελίδα με βομβαρδισμό ειδήσεων που στο τέλος ξεχνάς από πού ξεκινάς και πού φτάνεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι η γλώσσα αντιμετωπίζεται λειτουργικά, μηχανιστικά ακριβώς για να της αφαιρεθούν τα κοινωνικά, ιδεολογικά χαρακτηριστικά της. Τελικά αυτά τα χαρακτηριστικά, καταντούν μονοδιάστατα σε μια πασιφιστικού περιεχομένου ανάλυση, στην καλύτερη των περιπτώσεων, που εμπεδώνεται με άνευρα κείμενα τα οποία καταργούν και τις όποιες καλές προθέσεις. Αυτό δεν οφείλεται σε ανικανότητα και ούτε πρέπει να προσωποποιείται. Είναι τάση του κοινωνικού συστήματος οργανική, τάση των ταξικών εκμεταλλευτικών κοινωνιών να έχουν δύο γλώσσες. Τη γλώσσα των κυρίαρχων και τη γλώσσα των κυριαρχούμενων.
Η μελέτη της φιλοσοφίας των βιβλίων που αφορούν στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και όχι μόνο, οι οδηγίες που αφορούν στη διδασκαλία των συγκεκριμένων ενοτήτων, οι πρακτικές εφαρμογές διά των ασκήσεων, αποκαλύπτουν από τη μια μεριά το φιλοσοφικό και ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το εν λόγω μάθημα, αλλά και τον αντιδιαλεκτικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η γλώσσα και η σκέψη. Είναι το πεδίο μέσα στο οποίο η γλώσσα αντιμετωπίζεται είτε ως μια δεξιότητα, πχ όπως μαθαίνουμε ποδήλατο – ήδη έχει γίνει αναφορά- στη χειρότερη περίπτωση, είτε ως ένας απλός αγωγός δίκην σωλήνας νερού, που μεταφέρει σκέψεις και ιδέες στεγανοποιημένες στην καλύτερη περίπτωση. Ο πνευματικός κόσμος που αναδύεται μέσα από κάποια κείμενα, είναι αντιφατικός, αφού συνισταμένη πορεία του μαθήματος είναι η γλωσσική κατάρτιση και όχι η γνώση.
Γενική συνισταμένη σε όλες τις τάξεις είναι η χρηστικότητα, γι αυτό και έχουμε «κειμενικά υποσυστήματα» [9] με τη δική του αυτοτέλεια το καθένα, που προσπαθούν να προάγουν πολλές φορές με το ζόρι μια διαθεματικότητα, που καταλήγει στο όλα και τίποτα.
Δε θα διαφωνήσει κανείς βέβαια για να ιδωθεί το θέμα της σπατάλης του νερού για παράδειγμα- βιβλίο Γλώσσας Δ τάξης- μέσα από ένα κείμενο ή έστω και κείμενα. Υπάρχει όμως έντονη διαφωνία όταν τα κείμενα διαχειρίζονται το πρόβλημα, άνοιγμα πηγαδιών στην Ινδία από την action aid, όταν απλά το περιγράφουν για να δημιουργήσουν οίκτο, όταν δεν υπεισέρχονται σε αντιφάσεις , μια πυρηνική χώρα όπως η Ινδία να έχει τέτοιες ακραίες περιπτώσεις πλούτου και φτώχειας ή χώρες πλούσιες σε χρυσό και διαμάντια να λιμοκτονούν. Σε κάθε περίπτωση έχουμε ένα Σαμαράκη, έναν Παλαμά με το γνωστό του τετράστιχο να μας προσφέρουν όλες εκείνες τις αφαιρετικές διεργασίες διά της γλώσσας, ώστε να προσεγγίσουμε τέτοια προβλήματα. Το αντίθετο όμως, τέτοια κείμενα σπανίζουν, πλειοδοτούν τα επικοινωνιακά και τα πάντα αφήνονται στο Ανθολόγιο που θέλει κι αυτό συζήτηση αν πραγματικά αντιπροσωπεύει όλες τις τάσεις της λογοτεχνίας μας. Εύκολα τα παιδιά στο βιβλίο της Ε τάξης καταλήγουν με βάση τα κείμενα που δίνονται για το ναυάγιο του πλοίου “Prestige” ή ότι φταίει ο καπετάνιος ή η κακή τύχη που το πλοίο ήταν 26 ετών και με μονό τοίχωμα. Ενδεχομένως να καταλήξουν και στο στρατηγό θάλασσα ή να ξεφύγουν γράφοντας μια έκθεση ως ναυαγοί σε νησί της Καραϊβικής όπως τους προτρέπει φωτογραφία στο βιβλίο της ΣΤ΄ τάξης του πρώτου τεύχους με το ξεκίνημα, μιας και όλοι φαίνεται έχουμε προσλαμβάνουσες παραστάσεις από την Καραϊβική.
Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι πρέπει να λείπουν τέτοια κείμενα ή αφορμίσεις, όχι όμως να καθοδηγούνται μονομερώς τα παιδιά, ή να ωθούνται σε φαντασιώσεις που απέχουν από τη ζωή τους και την πραγματικότητα των οικογενειών τους. Γιατί να μην υπάρχει στην πρώτη περίπτωση μια ανακοίνωση και των ναυτεργατικών σωματείων για το εν λόγω ναυάγιο, ώστε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα, αν κοπτόμαστε για την κριτική ικανότητα των παιδιών ή γιατί αφού θέλουμε ντε και καλά να γράψουν για νησί, να μη γράψουν για κάποιο δικό μας νησί.
Δυστυχώς όμως δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού και η χώρα μας, ενταγμένη μέσα στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα, στο σύστημα της υπερεθνικής ελίτ για να χρησιμοποιήσω έναν όρο του Φωτόπουλου, ακολουθεί πιστά τους «τυφλοσύρτες» της εκπαίδευσης της αγοράς και της ανταγωνιστικότητας, οι οποίοι υπηρετούν τις ανάγκες κερδοφορίας του κεφαλαίου, μέσα από ένα φτηνό, καταρτισμένο και εν κατακλείδι φτηνό εργατικό δυναμικό. Αυτό το εργατικό δυναμικό θα πρέπει να στερείται βασικών μορφωτικών ικανοτήτων και άρα να είναι ελέγξιμο και χειραγωγήσιμο.
Η έκθεση της Στρογγυλής Τράπεζας των ευρωπαίων βιομηχάνων για την εκπαίδευση το 1989 σημειώνει χαρακτηριστικά: «Η εκπαίδευση και η κατάρτιση θεωρούνται ως ζωτικές στρατηγικές επενδύσεις για τη μέλλουσα επιτυχία της επιχείρησης….η τεχνική και βιομηχανική ανάπτυξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων απαιτεί καθαρά μια επιταχυνόμενη ανανέωση των συστημάτων εκπαίδευσης και των προγραμμάτων τους…οι εκπαιδευτικοί έχουν μια ανεπαρκή κατανόηση του οικονομικού περιβάλλοντος των επιχειρήσεων και της έννοιας του κέρδους και δεν καταλαβαίνουν τις ανάγκες της βιομηχανίας.»[10] Οι πανεπιστημιακοί μας δάσκαλοι φρονώ ότι καταλαβαίνουν καλύτερα από μας αυτά που λέμε μιας αυτή η διασύνδεση επιχείρησης και εκπαίδευσης από τα πανεπιστήμια έχει ξεκινήσει και κατεβαίνει προς τα κάτω.
Στους δείκτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αξιολόγηση της ποιότητας της εκπαίδευσης, στον πρώτο τομέα που αφορά τις επιδόσεις γίνεται λόγος για «αναγνωστικές ικανότητες».[11] Είναι φανερό ότι οι αναγνωστικές ικανότητες κατά ένα μικρό κομμάτι αφορούν στη διδασκαλία της γλώσσας ως συστήματος πολύπλευρης έκφρασης του πολιτισμού ενός λαού και της σκέψης του. Αυτή η στροφή διαπερνά την ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων δεκαετιών στη χώρα μας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, η οποία δημιουργεί τις αντινομίες στις επόμενες βαθμίδες εκπαίδευσης , αφού τα παιδιά βρίσκονται αντιμέτωπα με αντικρουόμενες εκπαιδευτικές θεωρίες και πρακτικές, ώστε με ευκολία να διαδίδονται οι θεωρίες για «τα παιδιά που δεν μπορούν να εκφραστούν», «οι δάσκαλοι δεν κάνουν σωστά το μάθημα της γλώσσας στην πρωτοβάθμια», για «το φτωχό λεξιλόγιο των παιδιών», για «αλαλίες» κλπ, οι οποίες τις περισσότερες φορές περιγράφουν τα προβλήματα ,παρά τα αναλύουν και βρίσκουν τις αιτίες τους. Τα αντιδιαλεκτικά παντρέματα διεπιστημονικότητας και διαθεματικότητας κρύβουν το κύριο. Την «απασχολησιμότητα» στη γλώσσα-σκέψη ώστε να συμβάλλει με τη σειρά της στη δημιουργία των απασχολήσιμων ανθρώπων.
Δεν είναι απορίας άξιο, ότι η νεοελληνική μας γλώσσα , σφραγισμένη με το κίνημα του δημοτικισμού εμπεριέχει ακόμα-αν και υπό την τυπική του έννοια θεωρείται λυμένο το ζήτημα- τα κοινωνικά ανεκπλήρωτα αιτήματα του δημοτικισμού για τη λαϊκή γλώσσα. Το αίτημα βέβαια δεν αφορά την καθομιλουμένη νεοελληνική σε προφορικό τουλάχιστο επίπεδο, αλλά το κατά πόσο αυτή σε όλες της τις λειτουργικές εκφάνσεις, αλλά και μέσα από τους εκπαιδευτικούς και όχι μόνο θεσμούς, αποτελεί κτήμα της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού και όχι ένα ακόμα επίπεδο ταξικών φραγμών. Η πανθομολογημένη και ερευνητικά άποψη ότι η μη κατάκτηση της γλώσσας αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες της σχολικής αποτυχίας, δείχνει την απόσταση από τα κοινωνικά ζητούμενα των πρώτων δημοτικιστών. Έτσι το αποτέλεσμα είναι το ίδιο το σύστημα να φρενάρει τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών, αφού αποβλέπει στον έλεγχο της σκέψης και άρα της συνείδησης.
Τα πάντα στο ελληνικό σχολείο και ιδιαίτερα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση υπακούουν και πάλι μέσα σε ένα κλειστό curriculum, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, όπου είναι προβλέψιμη όχι μόνο η εκπαιδευτική διαδικασία αλλά ακόμα και οι ερωτήσεις του δασκάλου, αφού τα ίδια τα κειμενικά συστήματα δεν αφήνουν περιθώρια.
Έτσι, η επικοινωνιακή προσέγγιση την οποία υποτίθεται θέλουν να προάγουν, καταντά μηρυκασμός, παπαγαλία λέξεων, φράσεων ενοτήτων και τίποτα περισσότερο. Λόγω λοιπόν αυτής της γλωσσικής κατάτμησης με ό,τι αυτό σημαίνει σε όλα τα επίπεδα λόγου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός -διαπιστωμένο εμπειρικά από πολλούς εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας- του ενθουσιασμού των παιδιών όταν θα διδαχτούν κείμενο από το Ανθολόγιο. Αυτό συμβαίνει, γιατί πάντα πρόκειται για ολοκληρωμένα κείμενα που συζητούνται με λεπτομέρεια, που κάποιες φορές μπορεί να δραματοποιούνται και γενικά κείμενα που δημιουργούν στα παιδιά και τις αντίστοιχες ταυτίσεις με τυχόν ήρωες, κάνοντας έτσι δυνατή κάθε φορά τη σύνδεση της γνώσης με το συναίσθημα. Το ίδιο συμβαίνει και οσάκις διαβαστεί στα παιδιά ένα οποιοδήποτε «εξωσχολικό» κείμενο.
Είναι φανερό δηλαδή ότι τα παιδιά, αν κάπου λειτουργούν διαισθητικά ως προς το εγχειρίδιο της Γλώσσας, αυτό αφορά στο γεγονός να καταλαβαίνουν ότι μπροστά τους έχουν ένα κείμενο, το οποίο έχει κυρίως τυπικό χαρακτήρα για τις ασκήσεις που θα ακολουθήσουν μετά. Γι αυτό και αρκετές φορές , ανάλογα με το διδακτικό τακτ του δασκάλου, όταν η συζήτηση και η ανάλυση του κειμένου προχωρήσει σε βάθος, προσπαθούν να επαναφέρουν την κατάσταση στο συνήθη ζυγό με την κλασική ερώτηση: «Κύριε δεν θα κάνουμε τις ασκήσεις;» δείγμα δυστυχώς μιας ιδιότυπης μαθητικής αυτή τη φορά αλλοτρίωσης.
Στα παλιά βιβλία, είχα μια κλασική εμπειρία για το πού μπορεί να οδηγήσει η κατάτμηση ενός κειμένου, με ένα διήγημα του Μάριου Χάκα την «Μπουμπούκα», που αναφέρεται στη σχέση ενός πολιτικού κρατούμενου με ένα χελιδόνι. Στο απόσπασμα όμως πουθενά δε φαινόταν η πολιτική ιδιότητα των κρατουμένων και έτσι τα παιδιά έμεναν σε ένα πρώτο επίπεδο, με εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα απ’ ότι όταν διαβάστηκε στην τάξη ολόκληρο το διήγημα, και έγινε φανερό σε τι πίστευαν αυτοί οι άνθρωποι, γιατί ήταν κρατούμενοι αλλά και το πώς χάθηκε το χελιδόνι, που στραγγαλίστηκε από το φύλακα.
Με τη συνολική εικόνα του διηγήματος, έγινε αυτό που γράφει ο Βολόσινοφ " η λέξη είναι η πιο ευαίσθητη ένδειξη των κοινωνικών αλλαγών... έχει τη δυνατότητα να καταγράφει όλες τις μεταβατικές, λεπτεπίλεπτες , στιγμιαίες φάσεις της κοινωνικής αλλαγής..."[12]
Γενικά λοιπόν το επικοινωνιακό μοντέλο αντιμετώπισης της γλώσσας είναι υποταγμένο στον τρόπο που επιτρέπει την επικοινωνία το ίδιο το σύστημα. Αρκετά ενδεικτική είναι η τοποθέτηση του Bernstein πάνω στο ζήτημα: " οι ταξικές σχέσεις δημιουργούν, κατανέμουν, αναπαράγουν και νομιμοποιούν διακριτές μορφές επικοινωνίας, οι οποίες μεταδίδουν κυρίαρχους και κυριαρχούμενους κώδικες και ότι τα υποκείμενα τοποθετούνται απ' αυτούς τους κώδικες διαφορετικά μέσα από τη διαδικασία της πρόσληψής τους....πιο συγκεκριμένα ταξικά ρυθμιζόμενοι κώδικες τοποθετούν τα υποκείμενα σε σχέση με κυρίαρχες και κυριαρχούμενες μορφές επικοινωνίας και με τις σχέσεις μεταξύ τους."[13]
Είναι επόμενο λοιπόν, όταν σκόπιμα ή μη ,αλλά λόγω της φύσης της μεθοδολογίας και της φιλοσοφίας της αστικής επιστήμης, αφαιρούνται οι ταξικές παράμετροι από το φαινόμενο της γλώσσας και της επικοινωνίας, να καταλήγουμε σε έναν φορμαλιστικό τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων, ο οποίος μπορεί τεχνοκρατικά να βελτιώνει τα γλωσσικά δρώμενα , κάτι τέτοιο επιχειρείται με τα νέα βιβλία που υπερτερούν στη γραμματική, συντακτικό και έκφραση έναντι των προηγουμένων, σε καμιά όμως περίπτωση δεν αντιμετωπίζει τη γλώσσα- σκέψη διαλεκτικά, ως εκείνη τη σύνδεση ανέλιξης του ανθρώπινου είδους.
Γι αυτό τα υπάρχοντα αναλυτικά προγράμματα της Γλώσσας-πέραν των εξαιρέσεων που επιβεβαιώνουν τον κανόνα- δεν πλησιάζουν ούτε από μακριά μια τέτοια ανατρεπτική φιλοσοφική κατεύθυνση της Γλώσσας, ούτε καν στα πλαίσια των αστικών φιλελευθερισμών ή του πνεύματος προοδευτικότητας, που σφράγισε τα εκπαιδευτικά κινήματα των αρχών του 20ου αιώνα στην Ευρώπη, γιατί φαίνεται ότι με την όξυνση των αντιθέσεων της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου, ακόμα και αυτές οι επιφάσεις ελευθερίας παύουν να υφίστανται. [14]
Το πρώτο μέλημα λοιπόν μιας πραγματικά Λαϊκής Παιδείας είναι η ριζική αλλαγή του Εκπαιδευτικού μας συστήματος στη βάση των όσων έχουν ειπωθεί, αλλά και με παρονομαστή το ενιαίο, Δωδεκάχρονο, δημόσιο και υποχρεωτικό σχολείο. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, εντάσσεται και η συγγραφή καινούριων βιβλίων γλώσσας με αυτοτελή κείμενα , με εμβάθυνση στην ελληνική και ξένη λογοτεχνία, με αναφορές στα είδη του γραπτού λόγου που δεν θα οδηγούν στο φορμαλισμό αλλά στη διαλεκτική αντιμετώπισή τους . Η γλώσσα της ποίησης θα πρέπει να έχει εξέχουσα θέση σε όλο το φάσμα του ποιητικού λόγου από το δημοτικό τραγούδι μέχρι και τη σύγχρονη ποίηση. Η φιλοσοφία της γλώσσας σε ένα τέτοιο σχολείο θα υπηρετεί την ελευθερία και όχι τη χειραγώγηση της σκέψης, την ανέλιξη της συνείδησης και όχι μόνο την επικοινωνία.
Όπως όλα τα κοινωνικά αιτούμενα έχουν ως προαπαιτούμενο τον αγώνα, έτσι και τα προαναφερθέντα απαιτούν την αγωνιστική στάση των φορέων της παιδείας όλων των βαθμίδων, την αγωνιστική στάση όλων των εργαζομένων και των φορέων τους, αφού το ζήτημα της εκπαίδευσης αφορά στην πλειοψηφία του ελληνικού λαού, που είναι και ο μόνος αρμόδιος να επιβάλλει τέτοια μέτρα που θα υπηρετούν τον ίδιο, που θα βάζουν σε εντελώς διαφορετική βάση τα εκπαιδευτικά ζητήματα και αυτό της φιλοσοφίας της γλώσσας.
Επειδή όμως μιλάμε για κοινωνικές διεργασίες και εξελίξεις, για όξυνση της κοινωνικής διαπάλης και ιστορικά γενοβολήματα, άμεσα ζητούμενο είναι εμείς οι εκπαιδευτικοί να κατανοήσουμε ότι κάτι δεν πάει καλά. Να «ψιλιαστούμε» ότι πίσω από τις φανφάρες για τη μεταμοντέρνα κοινωνίας μας, κρύβεται η υποδούλωση στις νέες βαρβαρότητες των εχόντων και κατεχόντων.
Στην τάξη μας λοιπόν και πάλι δίνεται η μάχη, μέσα σ’ αυτήν το γλωσσικό μάθημα πρέπει να το στήσουμε με το κεφάλι προς τα πάνω και τα πόδια κάτω και όχι αντίστροφα όπως γίνεται σήμερα.
Κλείνοντας , ας θυμηθούμε του στίχους του Βάρναλη προσθέτοντας δίπλα στη σκέψη στην οποία αναφέρεται και τη γλώσσα.
«..Κι αν είναι η σκέψη σου πριν από σένα
δεν είναι θέλημα Θεού και γέννα.
Τη σκλάβα σκέψη σου, σκέψη δετή,
Σου τηνε φτιάξανε οι δυνατοί…»





[1] . Βώρος Φ. Η φιλοσοφία της εκπαίδευσης σελ 54 , Φίλοι Εκπαιδευτικού Ομίλου.

2. Gunther Kress , Γλώσσα και εκπαίδευση στο νέο επικοινωνιακό τοπίο, Περιοδικό Γέφυρες Τ3 02 σελ 32
3. Μαρξ – Ένγκελς ,Άπαντα τ. 3 Σύγχρονη Εποχή.
4. Α Δελμούζου. Ο Φώτης Φωτιάδης και το παιδαγωγικό του έργο σελ. 19, 20. εκδ. Ν. Αλικιώτης και υιοί.
[5] Βιγκοτσκι Λεβ Σκεψη και Γλώσσα σελ 19 εκδ Γνώση
6. Δημήτρης Γληνός, Εκλεκτές σελίδες, τόμος Δ΄ σελ 108, εκδ. Στοχαστής
7. Γ. Χουρμουζιάδης, Εφημ. Ριζοσπάστης, 14/3/2004.
[8] Μιχάλης Κουβελάς, Διαλεκτική Ψυχολογία, Στα βήματα του Βιγκότσκι σελ 160-162.
[9] Κασσελούρης Θωμάς, Περ, Θέματα Παιδείας σελ 128-130, τεύχος 28, 2006-07
10. Νίκο Χιρτ, Η εμπορευματοποίηση στην εκπαίδευση. Κομουνιστική Επιθεώρηση,5/2002 σελ 161-165.
11. Περιοδικό Θέματα Παιδείας τ. 7 του 2001 σελ 42.
12. Τετράδια Ψυχιατρικής, Chick Collins «O Vygotsky για τη γλώσσα και την κοινωνική συνείδηση: υποστηρίζοντας τον Voloshinov στη μελέτη της λαϊκής διαμαρτυρίας». Σελ 86-90
13. B.Bernstein, Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος, σελ 161-162 εκδ. Αλεξάνδρεια.



[14] Μάρκος Σκούφαλος , Η Γλώσσα και η ανάπτυξη του ανθρώπινου ψυχισμού στο σύγχρονο σχολείο. Σελ 141 εκδόσεις Α-Π . Χίος 2004

Ποίημα της εβδομάδας 44

Έχει και η Ψυχή τον δικό της Κονιορτό

Έχει και η ψυχή τον δικό της κονιορτό που εάν σηκωθεί μέσα μας αέρας, αλίμονο. Οι ορμές χτυπάνε στα παράθυρα, τα τζάμια θρυμματίζονται. Λίγοι ξέρουν ότι ο υπερθετικός στα αισθήματα σχηματίζεται με το φως, όχι με τη δύναμη. Kι ότι χρειάζεται χάδι εκεί που βάζουν μαχαίρι. Ότι ένας κοιτώνας με τη μυστική συνεννόηση των σωμάτων μάς παρακολουθεί παντού και μας παραπέμπει στην αγιότητα χωρίς συγκατάβαση.

A ! όταν η στιγμή φτάσει να καθίσουμε κι εμείς πάνω στο πεζούλι κάποιας Aγίας Πρέκλας εν μέσω αγριοσυκών, μορεών με ερυθρούς καρπούς, εις έρημον τόπον, απόκρημνον ακτήν, τότε η μικρή Kουμπώ μ' ένα κερί στο χέρι θα σηκωθεί στις μύτες των ποδιών να φτάσει εκεί ψηλά, μέσα στον αναστεναγμό μας, όλα τα εύφλεκτα: πάθη, πείσματα, φωνές οργής, μυριάδες έντομα χρωματιστούλια που να λαμπαδιάσει ο τόπος !

Oδυσσέας Ελύτης
(από το O μικρός ναυτίλος, Ίκαρος 1985)

Ενδιαφέρουσες συνδέσεις

Αγαπητοί/ές φίλοι/ες.

Δυο ενδιαφέρουσες συνεισφορές στην προσπάθεια για ενημέρωση από συνάδελφο. Αξίζει να τις μελετήσετε.

Η πρώτη για τις Τουρκικές Φωνές Μιλούν Ενάντια στην Εισβολή της Τουρκίας στο Ιράκ
http://ellinika-cyprus.indymedia.org/newswire/display/998/index.php


Η δεύτερη ένα σημαντικό άρθρο του συναδέλφου για τη δημοκρατία
http://ellinika-cyprus.indymedia.org/newswire/display/999/index.php