Ουαί υμίν

 Αν και το ζήτημα που προέκυψε με τα έργα του εκπαιδευτικού-καλλιτέχνη έχει φαινομενικά εξαντληθεί (άλλωστε, οι εν εξάλλω καταστάσει συμπολίτες μας δεν θέλουν να τα παρακουράζουμε τέτοια θέματα, προτιμούν διαδικασίες συνοπτικές, δηλαδή ιαχές-αναθέματα-καταδίκη-τετέλεσται), εντούτοις (επιτρέψετέ μου να) είμαι της άποψης ότι η ουσία, το μείζον της υπόθεσης αυτής, έχει τεχνηέντως παραβλεφθεί.

Αποκαρδιωτική, λοιπόν, δεν είναι μόνο η εντυπωσιακή σιωπή της συντριπτικής πλειοψηφίας των καλλιτεχνών, των ανθρώπων των Τεχνών και των Γραμμάτων, αυτών που καθ’ υπερβολή και συλλήβδην συνηθίσαμε να αποκαλούμε «πνευματικό κόσμο της χώρας», οι οποίοι παρέμειναν -ω, τι έκπληξη!- γι’ άλλη μια φορά ταμπουρωμένοι στα υψηλά δώματα της τέχνης τους, είτε ως υπεροπτικοί δημιουργοί που δεν καταδέχονται να ασχοληθούν με την περίπτωση κάποιου στο πρόσωπο του οποίου ενδεχομένως να μη διαβλέπουν καν την όποια «συναδελφικότητα», είτε διότι συνήθισαν μόνο σε ηχηρές παρεμβάσεις του στιλ «απελθέτω απ΄εμού το ποτήριον τούτο». Αποκαρδιωτικό είναι κυρίως που πολλοί που έσπευσαν, αγριεμένοι, να τοποθετηθούν, δεν ασχολήθηκαν όπως θα περιμέναμε με την ουσία, αλλά εξάντλησαν την τοποθέτησή τους με μερικούς γυρούς του μπάκαρη. Ιδεολογικά αγκυλωμένοι και από πολιτικές εμμονές εφορμούμενοι.

Με αποτέλεσμα, ενώ το μείζον θέμα που είχαμε ενώπιόν μας ήταν η θρασύτατη, διά επίσημης επιστολής εκφρασθείσα απαίτηση του προκαθήμενου της Εκκλησίας να απολυθεί από τις τάξεις της Παιδείας ένας εκπαιδευτικός με την κατηγορία της «βλασφημίας» κατά των θεσμών (!) -θρασύτατη μεν, ενδεδυμένη με μια πρώτου επιπέδου επίδειξη μετριοφροσύνης δε, τύπου «Αν με κατηγορούσε εμένα δεν θα απαντούσα, αλλά το να προσβάλλει τους θεσμούς...»- καταλήξαμε να αναλισκόμαστε σε συζητήσεις/ μονολόγους περί της αισθητικής των έργων, των πολιτικών φρονημάτων του καλλιτέχνη, το κατά πόσο είναι ή δεν είναι αντισυστημικός, αν κάνει τέχνη ή προπαγάνδα... Ακόμα και για τον αν κομίζει ή όχι κάποια καινοτόμο πρόταση μέσα από τα έργα του! Και το έκαναν με τόση παθιασμένη ευκολία, θυμίζοντας το γνωστό περί του φύλου των αγγέλων ενώ η Πόλις εάλω. Αλλά και χωρίς την παραμικρή υποψία μιας φωνής, ψιθυριστής έστω, στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους που θα μπορούσε να λέει: «Ουαί υμίν, άνθρωποι των Τεχνών και των Γραμμάτων, κόσμε πνευματικέ, ότι διυλίζετε τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνετε!».

Θαρρείς και όλοι όσοι έσπευσαν να πουν κάτω τα χέρια σας, η εποχή του εξοστρακισμού έχει παρέλθει, η «ενόχληση» δεν μπορεί να είναι κατηγορία και η δίωξη ενός καλλιτέχνη είναι απαράδεκτη ενέργεια εν έτει 2020, το κάναμε επειδή ποθαυμαστήκαμε από την καλλιτεχνική αξία των έργων, συγκλονιστήκαμε από τους λεονταρισμούς αντισυστημικότητας του καλλιτέχνη-εκπαιδευτικού, ενστερνιστήκαμε το όποιο πολιτικό μήνυμα ήθελε να περάσει. Ως γνωστόν, όμως, στην μακαρίαν νήσον, το πρόβλημα κατανόησης κειμένου δεν αποτελεί «προνόμιο» της μαθητιώσας νεολαίας.

Αν τώρα κάποιος θεωρεί ότι η θέση αυτή πηγάζει από αριστερίστικες ιδεοληψίες (κάποια με αποκάλεσε «ορφανό του Στάλιν»! Εμένα! Τα ύστερα του κόσμου!) και οπτασιάζεται πόλεμο κατά της Εκκλησίας, δεν ξέρει πού παν τα τέσσερά του. Σας το λέω επίσημα: Μαύρα μεσάνυχτα έχετε! Παρόλα αυτά, δεν έχω σκοπό να στερήσω από κανέναν το δικαίωμα στην ηδονή, όταν αυτοϊκανοποιούμενος εξάγει αυθαίρετα συμπεράσματα. Αμήν.  

Περιοδικό "Down Town", τεύχος 716.

  Θανάσης Φωτίου    

Πηγή:   https://www.philenews.com/f-me-apopsi/arthra-apo-f/article/1026064/oyai-ymin

Δεν ξεφτιλίζει η τέχνη τους θεσμούς, τα καταφέρνουν μια χαρά και μόνοι τους

 Γράφει: Μαρίνος Νομικός

24 Sep 2020

Από το σκάνδαλο με τα διαβατήρια μέχρι τον παιδεραστή μπάτσο που επέστρεψε μάγκας στην εργασία του, οι δήθεν βλάσφημοι πίνακες του Γαβριήλ αποδείχτηκαν θεόσταλτο δώρο για τους διεφθαρμένους θεσμούς μας.

Την τελευταία εβδομάδα η Νήσος των Αγίων χωρίστηκε στα δύο, όχι από τη διχοτόμηση, αυτή εδραιώθηκε εδώ και χρόνια αλλά από τους βλάσφημους ή όχι πίνακες ενός καλλιτέχνη ή μη που είχε ή δεν είχε το δικαίωμα της ελεύθερης ή περιορισμένης έκφρασης και αν είναι ή όχι κατάλληλος ως εκπαιδευτικός (το ότι καταντήσαμε να συζητάμε ακόμα για όρια στην τέχνη και τη σάτιρα είναι ενδεικτικό του clusterfuck που αποδείχθηκε το αναθεματισμένο το 2020). Το timing ήταν θεόσταλτο δώρο για την κυβέρνηση που είχε στριμωχτεί άσχημα για το σκάνδαλο ολκής με τα διαβατήρια κι έψαχνε εναγωνίως για διέξοδο μετά και την αποτυχία της να στρέψει τη συζήτηση στην παροιμιακή συτζιά του μαύρου, τους μετανάστες και τους πρόσφυγες.

Πιάσατε την ειρωνεία, έτσι; Οι... βλάσφημοι, ανίεροι και αντίχριστοι πίνακες του Γιώργου Γαβριήλ έμοιαζαν με μάννα εξ ουρανού για μια κυβέρνηση όπου Πρόεδρος, Γενικός Εισαγγελέας, βοηθός ΓΕ, Αρχιεπίσκοπος και το μισό Υπουργικό εμπλέκονται άμεσα (μέσω των δικηγορικών τους γραφείων ή με είσπραξη μίζας στην περίπτωση του Χρυσόστομου) είτε έμμεσα (συμμετέχοντας ως υπουργοί την επίμαχη περίοδο) με ένα από τα πιο κραυγαλέα, in-your-face και με διεθνείς προεκτάσεις σκάνδαλα της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Και αδελφέ μου, δούλεψε σαν ελβετικό ρολόι. 

Το ποίμνιο (τα πρόβατα δηλαδή, διόλου τυχαίος ο συμβολισμός) ξεσηκώθηκε εκτοξεύοντας προς τον στοχοποιημένο πια καλλιτέχνη ψόφους, καρκίνους και απειλές σωματικής βλάβης στο όνομα υποτίθεται ενός μεγαλόψυχου και φιλειρηνιστή Χριστού (πιάσατε και αυτή την ειρωνεία, έτσι;). Κυβέρνηση, Αρχιεπίσκοπος και ΔΗΣΥ μη πιστεύοντας την τύχη τους προσδέθηκαν αμέσως στο άρμα του δημοσίου λιντσαρίσματος ρίχνοντας λάδι στη φωτιά με λάβρες δηλώσεις εναντίον του Γαβριήλ. Το Υπουργείο “Παιδείας” και “Πολιτισμού” ανακοίνωσε πειθαρχική έρευνα για το κατά πόσο ο ζωγράφος είναι κατάλληλος(!) ως εκπαιδευτικός ενώ ο Χρυσόστομος ζήτησε με επιστολή του από τον πρώτο την απόλυσή του.

Μισό να επεξεργαστεί λίγο ο εγκέφαλος αυτό το τελευταίο: Ο Αρχιεπίσκοπος που τσέπωσε μίζα 300.000 ευρώ από τον διεθνώς καταζητούμενο απατεώνα Jho Low απαιτεί την απόλυση ενός εκπαιδευτικού από τον... κατηγορούμενο για stalkάρισμα γυναίκας με ψεύτικο προφίλ στο Facebook, υπουργό Παιδείας γιατί "κατέστησε εαυτόν πηγή σκανδαλισμού πολλών συνανθρώπων του και ως εκ τούτου δεν έχει θέση πλέον στην Παιδεία τής πατρίδας μας". Κι ακόμα έχουμε τρεις μήνες μέχρι να ξεκουμπιστεί το ‘20. 

Όμως τα διαβατήρια δεν ήταν το μοναδικό σκάνδαλο που πέρασε στο ντούκου αυτές τις μέρες. Καθώς το χριστεπώνυμο πλήρωμα ήταν απασχολημένο με το να κραδαίνει πυρσούς και τσουγκράνες στο Facebook, ένας αστυνομικός που είχε καταδικαστεί με έξι μήνες ποινή φυλάκισης για υπόθεση παιδικής πορνογραφίας, μετά την αποφυλάκιση του επέστρεψε... κύριος στα καθήκοντα του. Ο 40χρονος είχε προσεγγίσει με ψεύτικο προφίλ (κι αυτός;) μια ανήλικη και την έπεισε να του στείλει γυμνές φωτογραφίες της. Μετά την εκβίαζε για σεξ και όταν εκείνη αρνήθηκε και προσπάθησε να τον μπλοκάρει, ο... εκπρόσωπος του νόμου και της τάξης ανέβασε τις φωτο της μικρής στο ίντερνετ. Ο ίδιος παραδέχθηκε την ενοχή του και καταδικάστηκε σε έξι μήνες για διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας. Ναι, μόνο έξι μήνες. Και φυσικά μόλις αποφυλακίστηκε επέστρεψε ήσυχα και ωραία στα καθήκοντά του, γιατί όλοι μας θέλουμε έναν παιδεραστή μπάτσο να προσέχει εμάς και τα παιδιά μας, έτσι δεν είναι; 

Η επίσημη δικαιολογία; Μετά την αποφυλάκιση του τύπου εκκρεμεί πειθαρχική υπόθεση για το αδίκημα της ποινικής καταδίκης του ώστε να εκδιωχθεί από το Σώμα. Η έρευνα διεξάγεται από τριμελή ανεξάρτητη επιτροπή (αχ αυτές οι επιτροπές και η αποτελεσματικότητά τους), η οποία αποτελείται από δύο λειτουργούς της Νομικής Υπηρεσίας και ένα ανώτερο Αξιωματικό της Αστυνομίας. Αυτά τα τρία άτομα δεν μπόρεσαν να συνεδριάσουν εγκαίρως, δηλαδή μετά την αποφυλάκιση του οπαδού του revenge porn, εξαιτίας  -κρατηθείτε- του lockdown και των περιορισμών στις μετακινήσεις. Βλέπετε το Zoom παραείναι φουτουριστικό για την Αστυνομία Κύπρου που προφανώς ακόμα αναζητεί τον Τζακ τον Αντεροβγάλτη στα ομιχλώδη σοκάκια του βικτωριανού Λονδίνου. 

Και όχι ρε σεις, ένα αρρωστημένο κάθαρμα που παρενοχλεί σεξουαλικά ανήλικες και ποστάρει γυμνές φωτογραφίες τους στο ίντερνετ για να τις διασύρει (αφήστε το πόσο γαμημένα creepy είναι να υποδύεται ένας 40χρονος μαντράχαλος την... έφηβη για να ψαρέψει ανήλικες) δεν είναι αρκετά σοβαρό ώστε να συσταθεί ΑΜΕΣΑ η επιτροπή και να τον σουτάρουν από το Σώμα. Για να μοιράζουν όμως 300άρια πρόστιμα σε εύκολους στόχους όπως γριές και αλλοδαπούς, μια χαρά κυκλοφορούσαν κατά τη διάρκεια του lockdown. Γίνεται ακόμα καλύτερο: Όπως εξήγησε ο Εκπρόσωπος Τύπου της Αστυνομίας κ. Χρίστος Ανδρέου “αναμένουν τα αποτελέσματα της πειθαρχικής έρευνας από την ανεξάρτητη επιτροπή”, ενώ όπως σημειώνει “με γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας και με βάση τις Αρχές του Διοικητικού Δικαίου δεν μπορούσαν να θέσουν σε διαθεσιμότητα το εν λόγω μέλος μέχρι να πάρουν τα αποτελέσματα από την τριμελής επιτροπή”. 

Και μέχρι τότε ο μπάτσος που ΠΑΡΑΔΕΧΤΗΚΕ και ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΕ για διακίνηση παιδικής πορνογραφίας (βασικά για κάτι πολύ χειρότερο όπως είναι το revenge porn αλλά δεν αναγνωρίζεται καν ως τέτοιο) εργάζεται κανονικά και του πληρώνουμε μισθό και ωφελήματα. Αλλά μην ανησυχείτε, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο, “με καθήκοντα, τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες». Υποθέτουμε θα αποσπάστηκε στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος μιας και εντρύφησε στο θέμα. 

Εννοείται πως στη χώρα όπου ο Πρόεδρος απονέμει χάρη και αποφυλακίζει επτά(!) παιδεραστές και μετά στήνει φιέστα για να πει “ουπς λάθος” (στο ενδιάμεσο λαμβάνει κι ένα ηχηρό μπράβο από τον τότε Κυνηγό Αιμομικτικών Αγρινών και νυν αντιπρόεδρο του ΔΗΣΥ) το παραπάνω συμβάν δεν είναι αρκετά σοβαρό ώστε να ξεσηκωθεί ο κόσμος. Κι αυτό γιατί  οι γυμνές εικόνες που διακινούσε ο μπάτσος ήταν μιας ανήλικης η οποία μάλιστα μπορεί και να φταίει η ίδια γι’ αυτό που της συνέβη, όπως πιστεύουν πολλοί δήθεν χριστιανοί “αγανακτισμένοι νοικοκυραίοι”. Αν τα γυμνά ήταν ας πούμε του Χριστού τότε πολύ πιθανό η επιτροπή να συνεδρίαζε ακόμα κι απ’ τον Διαστημικό Σταθμό και ο τύπος θα έφευγε από το Σώμα γρηγορότερα κι από κλανιά. 

Αυτούς λοιπόν τους ήδη χρεοκοπημένους, απαξιωμένους και ξεφτιλισμένους θεσμούς κατούρησαν οι σκύλοι του Γιώργου Γαβριήλ: τη διεφθαρμένη μέχρι το μεδούλι κυβέρνηση, τον μιζαδόρο, μισάνθρωπο και στυγνό επιχειρηματία Αρχιεπίσκοπο, την επικίνδυνα  ευθυνόφοβη Αστυνομία που κρύβει τα σάπια μήλα πίσω από το γράμμα του νόμου. Δεν περίμεναν αυτοί οι θεσμοί τον Γαβριήλ για να ξεφτιλιστούν, τα καταφέρνουν μια χαρά από μόνοι τους. Οι θεσμοί δεν είναι θέσφατο. Δεν απαιτούν τον σεβασμό μας αλλά τον κερδίζουν καθημερινά και με κόπο. Και υπόκεινται σε κριτική. Σκληρή, αδυσώπητη, καυστική, ανελέητη. Μέχρι να βελτιωθούν, να εκσυγχρονιστούν και να πετάξουν έξω τους διεφθαρμένους, τους ανίκανους και τους επικίνδυνους.

Και είναι τυχεροί που τα (μεταφορικά) σκυλιά τους κατουράνε μόνο προς το παρόν και δεν άρχισαν ακόμα να δαγκώνουν.

 Πηγή:  https://avant-garde.com.cy/articles/nea/istories/den-xeftilizei-i-tehni-toys-thesmoys-ta-katafernoyn-mia-hara-kai-monoi-toys

Πρέπει να παίρνει θέση ένα δημόσιο πανεπιστήμιο σε επίμαχα θέματα;

 ΤΟΥ ΧΑΡΙΔΗΜΟΥ ΤΣΟΥΚΑ *

Χαίρομαι να διαλέγομαι με ανθρώπους που εκτιμώ, όπως οι συνάδελφοι Κυριάκος Δημητρίου και Τίμος Παπαδόπουλος, αμφότεροι καθηγητές στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Μας ενώνει αφενός η αγάπη για το Πανεπιστήμιο Κύπρου, αφετέρου η προσήλωση σε σταθερές ακαδημαϊκές αξίες. Με τέτοιους όρους, οι διαφωνίες είναι γόνιμες: το κοινό έδαφος που μοιράζονται οι συνομιλητές τούς παρέχει ένα κοινό ορίζοντα νοήματος (την αναζήτηση της αλήθειας) και κοινά κριτήρια δοκιμασίας των ισχυρισμών που προβάλλουν.

Με πρώτη ανάγνωση, δεν μπορώ να αντιλέξω στο κείμενο του κ. Παπαδόπουλου («Η ένδεια μιας ανακοίνωσης», https://paideia-news.com/panepistimio-kyproy/2020/09/22/h-endeia-mias-anakoinosis-22-09/) γιατί κυρίως απαρτίζεται από αφοριστικές διατυπώσεις. Μην παρεξηγηθώ: χρησιμοποιώ τον όρο «αφοριστικές» αυστηρώς περιγραφικά. Οι αφορισμοί είναι επιγραμματικές φράσεις, διατυπωμένες με κατηγορηματικό τρόπο: συμπυκνώνουν νοήματα, συχνά είναι πνευματώδεις και, ενίοτε, συνεπαίρνουν το ακροατήριο. Το μειονέκτημά τους είναι ότι δεν μπορείς να τις υποβάλλεις σε κριτική διότι είναι, εκ φύσεως, ελλειπτικοί. Ο εκλεκτός συνάδελφος, λ.χ., αναφερόμενος στην ανακοίνωση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Κύπρου, με την οποία η Σύγκλητος καλεί το Υπουργείο Παιδείας να αναστείλει την πειθαρχική δίωξη του ζωγράφου κ. Γ. Γαβριήλ, επικρίνει την ανακοίνωση για «ένδεια», «επιπολαιότητα», και «διχαστικό» αποτέλεσμα. Δεν συμφωνώ με αυτούς τους χαρακτηρισμούς αλλά δεν μπορώ να τους αντικρούσω. Γιατί; Διότι δεν τεκμηριώνονται, οπότε δεν μπορώ να τους υποβάλλω στη βάσανο της κριτικής.

Με δεύτερη ανάγνωση, όμως, αντιλαμβάνομαι ότι ο κ. Παπαδόπουλος προβάλλει έναν έμμεσο συλλογισμό, ο οποίος, αν δεν τον παρερμηνεύω, είναι ο εξής. Καταλήγει στο συμπέρασμά του («Δυστυχώς επτωχεύσαμεν») έχοντας αντιπαραβάλλει τον εκ του ιδρυτικού νόμου σκοπό του Πανεπιστημίου Κύπρου και τις αρμοδιότητες της Συγκλήτου από τη μια μεριά, με τον «επιπόλαιο» τρόπο που ενήργησε η Σύγκλητος, εκδίδοντας την προαναφερθείσα ανακοίνωση, από την άλλη. Με άλλα λόγια, εγκαλεί τη Σύγκλητο για υπέρβαση των αρμοδιοτήτων της.

Γράφει ο κ. Παπαδόπουλος: «Το Πανεπιστήμιο Κύπρου ιδρύθηκε με βάση τον περί Πανεπιστημίου Κύπρου Νόμο 144 του 1989, με σκοπό την προαγωγή της επιστήμης, της γνώσης, της μάθησης και της παιδείας με τη διδασκαλία και την έρευνα». Αναφορικά με τις εξουσίες και τα καθήκοντα της Συγκλήτου: «Η Σύγκλητος αποτελεί το ανώτατο ακαδημαϊκό όργανο του Πανεπιστημίου και έχει την ευθύνη του ακαδημαϊκού έργου του Πανεπιστημίου τόσο στον τομέα της διδασκαλίας όσο και στον τομέα της έρευνας». Δεδομένων των παραπάνω, ένα δημόσιο ακαδημαϊκό ίδρυμα οφείλει πάνω από όλα να τιμά τη σχέση εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας με την κοινωνία».

Συμφωνώ. Ένα ανώτατο δημόσιο ακαδημαϊκό ίδρυμα, και μάλιστα η ναυαρχίδα της ανώτατης εκπαίδευσης στην Κύπρο, οφείλει να τιμά τη σχέση εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας με την κοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου οφείλει να εμπνέεται, σε όλες του τις εκφάνσεις, από την αποστολή του, η οποία, κατ’ ανάγκην, είναι ετεροαναφορική, δηλαδή ορίζεται σε σχέση με τις ανάγκες των φοιτητών του και της ευρύτερης κοινωνίας.

Ποια είναι η αποστολή του Πανεπιστημίου Κύπρου; Εξειδικεύοντας περαιτέρω τον περί Πανεπιστημίου Κύπρου νόμο, το Πανεπιστήμιο Κύπρου την ορίζει ως εξής (http://www.ucy.ac.cy/GoverningBodies/el/vision-and-mission):

«[Η Αποστολή του Πανεπιστημίου Κύπρου είναι] η δημιουργία πρόσθετης αξίας με δράσεις που αφορούν στους ακόλουθους τομείς:

• Επιστήμη και πνευματική καλλιέργεια [έρευνα, παιδεία και επιστημονική κουλτούρα].
• Ανοικτή κοινωνία [συμβολή στον κριτικό αναστοχασμό, την αλλαγή και την ανανέωση].
• Παραγωγικό δυναμικό της κοινωνίας [συνεισφορά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Κύπρου και της Ευρώπης]».

Με άλλα λόγια, καταστατικός λόγος ύπαρξης του Πανεπιστημίου Κύπρου, όπως κάθε άξιου του ονόματός του πανεπιστημίου, είναι η πνευματική καλλιέργεια και, συνακόλουθα, το αξιακό-θεσμικό περιβάλλον που την καθιστά εφικτή – η ελευθερία στοχασμού και έκφρασης σε μια ανοιχτή κοινωνία. Μπορεί να είμαστε «συντηρητικοί» ή «προοδευτικοί» στις πολιτικές μας απόψεις (για να μείνω σε παραδοσιακούς χαρακτηρισμούς) αλλά, ως εξ επαγγέλματος στοχαστές, υπάρχουμε στο μέτρο που προστατεύονται οι αξίες που καθιστούν το στοχασμό εφικτό – η ελευθερία της έκφρασης. Αν αυτός είναι ο αξιακός πυρήνας της θεσμικής μας ύπαρξης, οφείλουμε να τον υπερασπίζουμε οσάκις διαπιστώνουμε ότι κλονίζεται ή υπονομεύεται στην κοινωνία στην οποία λειτουργεί το πανεπιστήμιο. Αυτό ακριβώς έκανε η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κύπρου: ενήργησε με βάση τις βαθύτερες αξίες που υποτείνουν την ακαδημαϊκή δραστηριότητα.

Ένα εύλογο ερώτημα είναι: που σταματούν οι δημόσιες παρεμβάσεις του Πανεπιστημίου; Θα μετατραπεί σε ένα είδος κοινωνικού σχολιαστή; Δεν είναι ολισθηρός αυτός ο δρόμος; Φυσικά και είναι. Οτιδήποτε κάνουμε, ως άτομα ή οργανισμοί, που ξεφεύγει από το ρουτινώδες, μας θέτει σε κινδύνους.  Κάθε φορά π.χ. που, αντι να περιορίζομαι στη διδασκαλία και την έρευνά μου, συμμετέχω στη δημόσια συζήτηση, διακινδυνεύω – να με βρίσουν, να με χλευάσουν, να με παρανοήσουν, να γίνω δυσάρεστος σε ανθρώπους που παίρνουν αποφάσεις για θέματα που με αφορούν, κλπ. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι αναλαμβάνουμε λελογισμένους κινδύνους σε τακτική βάση. Το γεγονός λ.χ. ότι ένας δρόμος είναι ολισθηρός, μας αποτρέπει να οδηγούμε; Συνήθως, όχι. Όταν, όμως, διαπιστώνουμε ολισθηρότητα, οδηγούμε πιο προσεκτικά. Έτσι, λοιπόν, και οι ανακοινώσεις του Πανεπιστημίου Κύπρου για θέματα επικαιρότητας πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές – να είναι φειδωλές και ισορροπημένες. Το πανεπιστήμιο δεν είναι ακτιβιστική ΜΚΟ.

Για ποια θέματα το ΠΚ πρέπει να παρεμβαίνει δημοσίως με ανακοινώσεις; Πρέπει να το κάνει για οτιδήποτε απειλεί τη φιλελεύθερη δημοκρατία και/ή βασικούς θεσμούς της; Αν εκδώσουμε ψήφισμα για το θέμα της πειθαρχικής δίωξης του «βλάσφημου» ζωγράφου σήμερα, γιατί να μην εκδίδουμε ψηφίσματα και για άλλα θέματα «δικαιωμάτων» αύριο; Ο λόγος που δεν πρέπει να το κάνουμε είναι διπλός. Πρώτον, αν το κάνουμε, παύουμε να είμαστε φειδωλοί (βλ. παραπάνω). Δεύτερον, όσο πιο αμιγώς πολιτικό είναι ένα επίμαχο θέμα (π.χ. λαϊκισμός, διαφθορά, οικονομική χρεοκοπία, Μαρί, Κυπριακό, δικαιώματα μειονοτήτων, κλπ.), τόσο πιο πιθανό είναι να μην ομογνωμούμε, οπότε θα διχαζόμαστε και θα εμπλέκουμε το Πανεπιστήμιο σε πολιτικές διαμάχες, επιφέροντας την απώλεια του κύρους του.

Με βάση τα ανωτέρω, μια εύλογη και υπεύθυνη αρχή συμπεριφοράς είναι η εξής: ένα δημόσιο πανεπιστήμιο πρέπει να τοποθετείται, με φειδώ και ισορροπημένα, σε εκείνα τα θέματα που άπτονται ευθέως του πυρήνα της αποστολής του (βλ. παραπάνω). Προσέξτε: η δήλωση αποστολής δεν είναι αλγόριθμος, αλλά πυξίδα. Δηλώνει κατεύθυνση και ευαισθησία, δεν προσδιορίζει συγκεκριμένη δράση. Εμείς, οι αξιωματούχοι της πανεπιστημιακής κοινότητας, πρέπει να κρίνουμε στοχαστικά, στην εκάστοτε συγκυρία, το δέον γενέσθαι.  

Θυμίζω τις αντιδράσεις αμερικανικών πανεπιστημίων (αλλά και πλήθους ακαδημαϊκών ενώσεων – scholarly associations) το 2017, όταν ο Πρόεδρος Τραμπ εξέδωσε τη διαβόητη ταξιδιωτική απαγόρευση για πολίτες από επτά μουσουλμανικές χώρες. To Boston College, π.χ., ένα ερευνητικό πανεπιστήμιο με κύρος, το οποίο ιδρύθηκε ως Καθολικό Χριστιανικό ίδρυμα τον 19^ο αιώνα, αντέδρασε σφοδρά στην ταξιδιωτική απαγόρευση του Προέδρου Τραμπ, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, τα εξής:

«Το ταξιδιωτικό προεδρικό Διάταγμα υπονομεύει ένα σημαντικό πλεονέκτημα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, καθώς απομακρύνει ταλαντούχους φοιτητές και ακαδημαϊκούς από το να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ. Το Διάταγμα είναι επίσης αντίθετο με την Αμερικανική κατανόηση για το ρόλο του έθνους μας ως καταφύγιο […], το οποίο δεν κάνει διακρίσεις επι τη βάσει θρησκείας ή εθνικής καταγωγής. Η απόφαση [του Προέδρου] επίσης αντιβαίνει με τις θρησκευτικές και εκπαιδευτικές πεποιθήσεις και αξίες του BostonCollege» (η έμφαση δική μου – βλ. https://www.bc.edu/bc-web/bcnews/campus-community/announcements/statement-1-29-17.html).

Μπορώ να φανταστώ Καθολικούς οπαδούς του Τραμπ να ενοχλούνται από αυτή την ανακοίνωση (γνωρίζουμε, άλλωστε, ότι οι ενεργοί χριστιανοί τείνουν να ψηφίζουν Τραμπ στις ΗΠΑ). Μπορώ, επίσης, να φανταστώ εύπορους χριστιανούς, εν δυνάμει δωρητές,  να κάνουν δεύτερες σκέψεις για το αν θα χορηγήσουν στο μη κρατικό Boston College τις πολύτιμες δωρεές τους. Όλοι αυτοί οι πιθανοί κίνδυνοι δεν μείωσαν την ηθική διαύγεια της της ηγεσίας του Boston College, ούτε την απέτρεψαν από το να σταθεί με θάρρος απέναντι στην εκτελεστική εξουσία (και μάλιστα στην τοξική-εκδικητική εξουσία ενός Τραμπ).

Εν κατακλείδι, όπως δεν «επτώχευσε» το Boston College to 2017, έτσι δεν «επτώχευσε» το Πανεπιστήμιο Κύπρου το 2020. Αντίθετα, και τα δύο πανεπιστήμια, στα δικά του συμφραζόμενα το καθένα, τίμησαν τον αποστολή τους. «Να αγαπάς την ευθύνη» γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης. Να μη σιωπάς όταν πρέπει να μιλήσεις, να μην αποστρέφεις το βλέμμα για να αποφύγεις να δεις κάτι που θα σε θέσει ενώπιον των ευθυνών σου, να διακινδυνεύεις τη βολή σου όταν αισθάνεσαι ότι κάτι πολύτιμο απειλείται, και, φυσικά, να παιδαγωγείς τους φοιτητές σου και την κοινωνία με την υπεύθυνη συμπεριφορά σου. Δεν είναι εύκολο, ούτε αυτονόητο.

(*) Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου, Κοσμήτορας Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών

https://paideia-news.com/panepistimio-kyproy/2020/09/24/prepei-na-pairnei-thesi-ena-dimosio-panepistimio-se-epimaxa-themata;/

 

Η Σύγκλητος και η ελευθερία της έκφρασης

 ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΟΜΠΑΖΟΥ*

Στο άρθρο του με τίτλο «Η ένδεια μιας ανακοίνωσης», ο συνάδελφος Τιμόθεος Παπαδόπουλος αναφέρεται αρχικά στον περί Πανεπιστημίου νόμο για να υπενθυμίσει ότι:

«Το Πανεπιστήμιο Κύπρου ιδρύθηκε με βάση τον περί Πανεπιστημίου Κύπρου Νόμο 144 του 1989, με σκοπό την προαγωγή της επιστήμης, της γνώσης, της μάθησης και της παιδείας με τη διδασκαλία και την έρευνα».

Ο συνάδελφος, υπενθυμίζει επίσης τις εξουσίες και τα καθήκοντα της συγκλήτου:

«Η Σύγκλητος αποτελεί το ανώτατο ακαδημαϊκό όργανο του Πανεπιστημίου και έχει την ευθύνη του ακαδημαϊκού έργου του Πανεπιστημίου τόσο στον τομέα της διδασκαλίας όσο και στον τομέα της έρευνας».

Οι πιο πάνω αναφορές στη νομοθεσία, ωστόσο, δεν συνηγορούν υπέρ της άποψης του συναδέλφου, σύμφωνα με την οποία η σύγκλητος κακώς πήρε θέση στο θέμα του πειθαρχικού ελέγχου του ζωγράφου και εκπαιδευτικού μέσης εκπαίδευσης κ. Γιώργου Γαβριήλ. Κατ’ ακρίβεια συνηγορούν υπέρ της αντίθετης άποψης. Η σύγκλητος δεν θα μπορούσε με κανένα τρόπο να αδιαφορήσει ή να αγνοήσει μια προσπάθεια εκφοβισμού ενός ζωγράφου, του οποίου το έργο ενοχλεί, προβληματίζει ή ακόμη προσβάλλει. Ο ζωγράφος, ο καλλιτέχνης, ο λογοτέχνης, όπως και ο πανεπιστημιακός δάσκαλος πρέπει όχι μόνο να είναι, αλλά και να αισθάνονται ελεύθεροι να εκφραστούν για να επιτελέσουν σωστά το έργο τους, όπως ακριβώς τονίζει η σύγκλητος στην ανακοίνωσή της.

Ως μέλος του ακαδημαϊκού προσωπικού που έτυχε να διδάξει το μάθημα Τέχνη και Πολιτική και που προτίθεται να το διδάξει και στο μέλλον, δηλώνω ότι η ανακοίνωση της συγκλήτου μου επιτρέπει να συνεχίσω να το διδάσκω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η αίσθηση ελευθερίας που με την ανακοίνωση της η σύγκλητος εδραίωσε, αποτελεί προϋπόθεση για μια παιδεία που συντονίζεται με το πολιτιστικό κεκτημένο της Ευρώπης και του δημοκρατικού κόσμου γενικότερα.

Το αδιάφορο σφύριγμα σε ένα σύγχρονο κυνήγι μαγισσών, που εισηγείται ο συνάδελφος, θα υπονόμευε το αίσθημα ελευθερίας που μας συνδέει με ένα ευρύτερο σύνολο. Αν αφήσουμε να καεί η δική μας μάγισσα στην πυρά της ιεράς εξέτασης, ειλικρινά δεν ξέρω με ποιο σθένος και με ποιο ήθος θα μπορούσαμε να συνδεθούμε με ό,τι καλύτερο μπορεί να βρει κανείς στη παγκόσμια τέχνη και γραμματεία, περιλαμβανομένης της ελληνικής. Αν εγκαταλείψουμε στην πυρά τη δική μας μάγισσα, κινδυνεύουμε να πνιγούμε στα πιο σκοτεινά νερά της επαρχίας μας.        

Με άλλα λόγια, το ερώτημα δεν είναι αν το έργο του Γαβριήλ ενόχλησε ή πρόσβαλε. Το πραγματικό ερώτημα είναι: Σε ποιο έργο του ο Γαβριήλ ενόχλησε ή πρόσβαλε περισσότερο απ’ ό,τι άλλοι περίφημοι ζωγράφοι, των οποίων τα έργα εκτίθενται στα σημαντικότερα μουσεία της Ευρώπης;

Ο γυμνός Χριστός μήπως; Ας συγκρίνει λοιπόν ο συνάδελφος το συγκεκριμένο έργο του Γαβριήλ με τον Άγιο Σεβαστιανό του Άλφρεντ Κουρμ που εκτίθεται στο μουσείο του Ορσαί στο Παρίσι (για να δώσω ένα από δεκάδες παραδείγματα που μου έρχονται στο νου). Ο Χριστός, άλλωστε, απεικονίζεται γυμνός ακόμη και σε εκκλησίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, πράγμα που δεν φαίνεται να σκανδαλίζει ούτε τους πιστούς ούτε τους άθεους.    

Ο Χριστός φυλακισμένος μαζί με δύο προσφυγοπούλα; Αν ο Χριστός συμπαραστέκεται στους αδύνατους και εξαθλιωμένους, αυτό τον τιμά δεν τον προσβάλλει. Στέλνει μήνυμα αγάπης, όχι μήνυμα μίσους.          

Ο Χριστός να επιβαίνει μοτοσυκλέτας; Μα στην κλασσική αγιογραφία, που απεικονίζει τον Χριστό στα Ιεροσόλυμα, ο Χριστός ιππεύει ένα ταπεινό και κακόμοιρο γαϊδούρι.

Αν ο Γαβριήλ προσβάλλει τα θεία, τι να πει κάνεις για τον Οδυσσέα Ελύτη, που βρίσκει «κομμάτια πέτρες τα λόγια του θεού» σε ένα παράνομο έρωτα;  

Όχι, κανένα έργο του Γαβριήλ δεν προσβάλλει τα θεία. Κάποια έργα του προσβάλλουν βέβαια τον αρχιεπίσκοπο και τη μνήμη του Γρίβα. Και πάλι όμως, ο διάσημος Banksy δεν προσβάλλει τη βασίλισσα όταν την απεικονίζει με μορφή πιθήκου;

Ας σταθούμε για λίγο στον Γρίβα. Υπήρξε, μεταξύ άλλων, αρχηγός μιας τρομοκρατικής οργάνωσης στην Κύπρο, μιας οργάνωσης που συμμετείχε στο πραξικόπημα σε συνεργασία με την χούντα των Αθηνών. Σκέφτηκε κανείς πώς αισθάνονται οι οικογένειες των θυμάτων του πραξικοπήματος, όλων αυτών των ανθρώπων που υπερασπίστηκαν τη δημοκρατία και το πλήρωσαν με τη ζωή τους, στη θέα των μνημείων του Γρίβα και των τακτικών εορτασμών γύρω από αυτά;

Ένας συγκεκριμένος πίνακας του Γαβριήλ προσβάλλει τον αρχιεπίσκοπο. Ο αρχιεπίσκοπος δεν μας προσβάλλει όλους εμάς όταν εξασφαλίζει άδεια να κτίσει πάνω σε αρχαία; Δεν μας προσβάλλουν οι διαμεσολαβήσεις για «χρυσά» διαβατήρια, ούτε η είσπραξη 300 000 ευρώ για τη θεολογική σχολή από Μαλαισιανό εγκληματία (χρήματα που δεν επέστρεψε ακόμη στη Μαλαισιανή κυβέρνηση, αν και δεσμεύτηκε δημόσια να το κάνει); Δεν μας προσβάλει, άραγε, η παραίνεση του αρχιεπισκόπου να μην παρασύρονται οι μαθητές από τις «ψευδοεπιστήμες», τις οποίες, προφανώς, εμείς ως πανεπιστημιακοί υπηρετούμε;

Ένα λαός και μια πολιτεία πεθαίνουν όταν χάσουν την ικανότητά τους να παράγουν νόημα. Το κοινωνικό ήθος δημιουργούν οι πολίτες και οι θεσμοί τους, είναι δικό τους έργο, και είναι το μοναδικό έργο που τους συνέχει, δηλαδή που τους κάνει αυτό που είναι. Το έργο του Γαβριήλ συμβάλλει στην παραγωγή ζωογόνου νοήματος διαμέσου του δημόσιου διαλόγου που προκαλεί. Μας υποχρεώνει να προβληματιστούμε και να μιλήσουμε τουλάχιστον για τα πιο κάτω θέματα καίριας σημασίας: τον ρατσισμό, το βαθμό κοσμικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη διαφθορά και την οικονομική εγκληματικότητα, τους προσανατολισμούς και τη βιωσιμότητα της κυπριακής οικονομίας. Όπως η γέννα, έτσι και η τέχνη αξίζει τον πόνο της.

Ας μην βυθιστούμε λοιπόν στην ένδεια των στερεοτύπων, της ρουτίνας και του υποκριτικού καθωσπρεπισμού. Αξίζουμε κάτι καλύτερο.      

*Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών (Παν. Κύπρου)

https://paideia-news.com/panepistimio-kyproy/2020/09/24/i-sygklitos-kai-i-eleytheria-tis-ekfrasis-new/