Τι χρειαζόμαστε; Εκπαιδευτική ή Κοινωνική Μεταρρύθμιση;

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση γύρω από τη λεγόμενη "εκπαιδευτική μεταρρύθμιση".  Ξεκίνησε, είναι αλήθεια, με πολλές φιλοδοξίες, "τυμπανοκρουσίες" και προσπάθησαν οι υπεύθυνοι να τραβήξουν την προσοχή όλων όσων ενδιαφέρονται ή ασχολούνται με τα θέματα της εκπαίδευσης.

Η έκθεση των "εφτά σοφών" για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που είχε τότε δημοσιοποιηθεί, είχε δώσει αφορμή για δημόσιες συζητήσεις, διαλέξεις, ημερίδες, συνέδρια και σεμινάρια.  Η έκθεση ασχολήθηκε, κυρίως, με θεωρητικά ζητήματα και τα όποια πρακτικά θέματα τα είχε παραπέμψει σε άλλες επιτροπές.

Εδώ ελλόχευε βέβαια και ο κίνδυνος οι επιτροπές αυτές να ξεφύγουν τελείως από το πνεύμα της έκθεσης και των κατευθύνσεων τις οποίες είχε τροχιοδρομήσει.  Αυτό φάνηκε να συμβαίνει αν σταθούμε σε δυο θέματα από όσα εκείνο τον καιρό είδαν το φως της δημοσιότητας: την αξιολόγηση και την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.  Ο πρόεδρος της επιτροπής που εκπόνησε την έκθεση δημόσια, καθαρά και έντονα διαφώνησε με τους προσανατολισμούς της επιτροπής για την αξιολόγηση και με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων κερδοσκοπικού χαρακτήρα όπως η βουλή είχε ψηφίσει, με πολλές αρνητικές συνέπειες τις οποίες ζούμε μέχρι σήμερα.

Στην τελευταία τριετία φαίνεται ξεκάθαρα πως παρά τις φιλόδοξες προσπάθειες η πολιτεία συνεχίζει να πορεύεται αποσπασματικά, νομοθετεί πρόχειρα ή κάτω από σκοπιμότητες και ποικιλόμορφες πιέσεις.  Πολύ φοβάμαι ότι, αν συνεχιστεί ο ίδιος δρόμος, σε λίγο θα ξεφουσκώσει άδοξα και αυτή η προσπάθεια, αφήνοντας πίσω της άλλο ένα εκπαιδευτικό ναυάγιο.

Είναι απορίας άξιο γιατί όλοι οι υπεύθυνοι για τις εκθέσεις, επιτροπές κ.λ.π. δεν ξεκινούν από τη στοιχειώδη παραδοχή: δεν χτίζουμε εκπαίδευση και παιδεία σε κενό αέρα ή σε προστατευμένη γυάλα.  Η εκπαίδευση λειτουργεί μέσα σε συγκεκριμένο περιβάλλον και κοινωνικές συνθήκες.  Αυτές τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες ζουν, εργάζονται και αγωνίζονται οι γονείς των μαθητών μας και όλες οι οικογένειες οι επιτροπές δεν τις αγγίζουν καθόλου.

Τα παιδιά δεν έρχονται στο σχολείο με τα ίδια εφόδια.  Οι οικογένειες των παιδιών δεν έχουν όλες τις ίδιες δυνατότητες για προσφορά αγωγής, βοήθειας στις μαθησιακές δυσκολίες, πολιτιστικών εμπειριών κ.λ.π.

Το ωράριο των εργαζόμενων γονιών είναι τις περισσότερες φορές εξοντωτικό και απάνθρωπο, έτσι που ο χρόνος ο οποίος τους απομένει με τα παιδιά τους είναι ελάχιστος ως μηδενικός. 

Τελευταίο τρανό παράδειγμα είναι η λειτουργία των μεγάλων υπεραγορών την 28η του Οκτώβρη.  Στο βωμό του κέρδους οι μεγαλοκαρχαρίες των υπεραγορών γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια νόμους, εθνικές γιορτές και ποιότητα ζωής των εργαζομένων.

Λες και οι εργαζόμενοι γονείς δεν δικαιούνται να γιορτάσουν μαζί με τα παιδιά τους την ημέρα αυτή.  Το περίεργο(;) είναι ότι οι κυβερνήσεις όλα αυτά τα χρόνια αδιαφορούν προκλητικά δίνοντας το σύνθημα ότι οι εθνικές ή θρησκευτικές γιορτές είναι για λίγους και εκλεκτούς.

Πώς η πολιτεία στηρίζει τις οικογένειες για να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους ως γονείς;  Η οικονομική εξαθλίωση πολλών εργαζόμενων οικογενειών, κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, το κυνήγι της δεύτερης δουλειάς για να αντιμετωπίσουν στις αυξημένες υποχρεώσεις είναι ήδη μια ζοφερή πραγματικότητα.

Η πολιτεία περιμένει τα παιδιά αυτών των οικογενειών να έρθουν στο σχολείο και μετά να πάρει, αν πάρει, οποιαδήποτε μέτρα  (ενισχυτική διδασκαλία κ.λ.π.).  Μα τότε είναι ήδη αργά για τις περισσότερες περιπτώσεις.  Καμιά προληπτική πολιτική, καμιά ουσιαστική βοήθεια από την αρχή της δημιουργίας της οικογένειας.  Η άδεια για τις νέες μητέρες ελάχιστη, παντελής έλλειψη κρατικών παιδικών σταθμών στις πιο ευαίσθητες ηλικίες για την ανάπτυξη του παιδιού.  Αρκεί να δούμε ότι μόλις τα τελευταία χρόνια (!!!) θεσμοθετήθηκε η υποχρεωτική, δωρεάν προδημοτική τάξη στα νηπιαγωγεία.  Τα παιδιά και οι οικογένειές τους έρμαια της τηλεοπτικής υποκουλτούρας, χωρίς εκπαιδευτική τηλεόραση, χωρίς παιδαγωγικό πρόγραμμα στηριγμένο στις πραγματικές ανάγκες της νεολαίας και της εργαζόμενης οικογένειας.

Οι επιτροπές επίσης αφήνουν στην άκρη, χωρίς ουσιαστικό λόγο, τους δασκάλους των σχολείων, οι οποίοι έχουν άμεση γνώση των καθημερινών προβλημάτων και μπορούν να εισηγηθούν άμεσα μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Μέτρα που δε χρειάζεται να είναι κανείς "σοφός" για να τα προτείνει.  Μέτρα που δεν αποτελούν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, αλλά είναι βασικά προαπαιτούμενα για μια στοιχειώδη αναβάθμιση της εκπαίδευσης.  Σταχυολογώ μερικά από αυτά που μπορεί καθένας να ακούσει σε συζητήσεις με δασκάλους:

·         Τα παιδιά να έρχονται 7 χρονών στο Δημοτικό ή η Α’ τάξη να ακολουθεί το πρόγραμμα της Προδημοτικής, ώστε να υπάρχει ομαλή μετάβαση στο σχολείο.

·         Η έναρξη των μαθημάτων να γίνεται στις 8:30 το πρωί, ώστε να μην ξυπνούν από τα χαράματα τα παιδιά.

·         Μεγάλα ημίωρα διαλείμματα, ώστε να υπάρχει άνεση, ξεκούραση, παιχνίδι και κοινωνικοποίηση για τα παιδιά.

·         Σταθερό προσωπικό στα σχολεία και όχι αχρείαστες και άσκοπες μετακινήσεις των δασκάλων.

·         10 - 15 μαθητές το πολύ σε κάθε τμήμα.

·         Εργαστήρια υπολογιστών σε όλα τα σχολεία.

·         Εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και άλλες υποστηρικτικές ειδικότητες με εβδομαδιαία τουλάχιστον παρουσία σε κάθε σχολείο.

·         Να σταματήσει ο κατακερματισμός πολλών παρόμοιων προγραμμάτων στα σχολεία (Επιμορφωτικά, ΔΡΑ.Σ.Ε., Ανοικτό Σχολείο, Α.Γ.Ο, κ.λ.π.), με επικαλυπτόμενα προγράμματα.  Αν εφαρμοστεί «ολοήμερο» σχολείο πρέπει να υπάρχει η απαραίτητη υποδομή, με εστιατόριο, προσωπικό, διδακτικά μέσα.  Να είναι ενιαίο πρόγραμμα για όλα τα παιδιά και ο σκοπός της λειτουργίας του να είναι παιδαγωγικός και όχι χώρος στάθμευσης παιδιών εργαζόμενων γονιών.

·         Σχέδιο για συνεχή περιοδική επιμόρφωση όλων των δασκάλων σε νέα προγράμματα και καινοτομίες.

Όλα αυτά βέβαια, και πολλά άλλα, απαιτούν γενναία χρηματοδότηση της παιδείας.  Τα μεγάλα λόγια είναι ανέξοδα και συνήθως απατηλά και αποπροσανατολιστικά.  Το βασικό είναι να κατανοήσουμε όλοι γονείς και δάσκαλοι ότι εκείνο που χρειάζεται δεν είναι μια απλή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ή όπως αλλιώς θα βαφτιστεί, αλλά κοινωνική μεταρρύθμιση προς όφελος όλων των εργαζόμενων γονιών.

Μανόλης Σόβολος

Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου ( ... και γονιός)

Δημοσιεύτηκε και στο www.paideia-news.com