04/08/2024
Στο άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Havadis στις 29 Ιουνίου 2014 με τον γενικό τίτλο «Αναμνήσεις από έναν άλλον κόσμο», ο δρ Bekir Azgin μας αφηγείται τις παιδικές του αναμνήσεις από το μεικτό χωριό Ποταμιά, αυτή τη φορά εστιάζοντας την προσοχή στο γιατί οι άνθρωποι από την Ποταμιά (τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και οι Ελληνοκύπριοι) ήταν φιλικοί προς την ΠΕΟ και το ΑΚΕΛ.
Από το χάραμα μέχρι το σούρουπο
Με τίτλο «Έχοντας τον κόσμο να δουλεύει από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου», γράφει τα εξής: «Βγήκαμε από το σπίτι με τον πατέρα μου και πηγαίναμε στο χωράφι με τα πόδια. Δίπλα στο χωματόδρομο, μέσα στο κανάλι του νερού, δούλευε ο γερο-Συλλούρης. Το κανάλι του νερού ήταν γεμάτο από άρκαστη. Για να ρέει ελεύθερα το νερό, ο Συλλούρης έκοβε την άρκαστη (άγριο χόρτο) και την έβγαζε έξω από το κανάλι του νερού. Ο πατέρας μου τον χαιρέτησε και του είπε: 'Kolay gelsin' που σημαίνει 'Να είναι εύκολη η δουλειά σου'. Ο Συλλούρης είπε: 'Αχ Γιουσήφη μου, τα πόδια έγιναν η κεφαλή! Είναι αδύνατο να βάλεις τους εργάτες να κάνουν αυτό που τους λες να κάνουν. Εύχομαι να έρθει η μέρα που θα δω να δουλεύουν οι εργάτες από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου και μετά ας με πάρει ο Θεός. Πού είναι αυτές οι παλιές καλές μέρες!' Ο πατέρας μου είπε: 'Μα δεν έχουν περάσει αυτές οι μέρες, δεν ανήκουν στο παρελθόν;'
Όταν συνεχίσαμε να περπατούμε και πήγαμε πιο μακριά, ο πατέρας μου, σαν να μιλούσε στον εαυτό του, είπε: 'Κοίτα αυτόν τον άνθρωπο! Ψάχνει ανθρώπους να δουλεύουν γι αυτόν από πολύ νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ'. Επειδή ως παιδί δεν είχα ιδέα για τι πράγμα μιλούσε, δεν είπα τίποτα».
Φτιάχνοντας βαρκούλες
«Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης, αλλά όλοι τον ήξεραν ως Συλλούρη και αν δεν υπολογίζαμε τους 'Chiftlik Aghas' ('Τσιφτλίκ Αγάδες' – 'Αγροκτήμονες'), ήταν ο ιδιοκτήτης του μεγαλύτερου μέρους της γης στο χωριό. Ακριβώς απέναντι από το σπίτι μας, απέναντι από την άλλη πλευρά του δρόμου είχε ένα μεγάλο χωράφι. Όταν κοίταζες από το σπίτι μας το χωράφι είχε μια λεμονιά και μια κιτρομηλιά στα δεξιά. Στα αριστερά του χωραφιού πάνω από τον όχτο (το όριο) υπήρχε μια φοινικιά και δύο συκιές. Για χρόνια περίμενα τη φοινικιά να κάνει φοινίκια. Όταν μεγάλωσα αρκετά, έμαθα ότι οι αρσενικές φοινικιές δεν δίνουν καρπούς Επειδή δεν φρόντιζαν τη φοινικιά, πάντα είχε πάνω ξερά κλαδιά που κρέμονταν. Σαν παιδιά προσπαθούσαμε να ρίχνουμε πέτρες σε αυτά τα ξερά κλαδιά για να πέσουν. Και όταν έπεφτε ένα ξερό κλαδί, κόβαμε την πιο πλατιά και χοντρή πλευρά του, το σκαλίζαμε και φτιάχναμε μια 'βάρκα'. Όταν έτρεχε νερό από το κανάλι που καθάριζε ο Συλλούρης, κάναμε εκεί αγώνες με τις βάρκες μας».
Ο ήχος
«Στο χωράφι απέναντι από το σπίτι μας κάποτε φυτεύονταν βαμβάκι, κάποτε πατάτες και κάποτε φασόλια Πιο πάνω, στο μέρος που λέγαμε 'bahcheler' (περβόλια), ο Συλλούρης είχε έναν νεροτροχό καλυμμένο με μεταλλικό περίβλημα. Τις καλοκαιρινές νύχτες ακούγαμε τους ήχους από αυτό 'τικ τακ, τικ τακ'. Αλλά οι νεροτροχοί που ήταν καλυμμένοι με ξύλο είχαν διαφορετικό ήχο, 'βινγκ, βιιινγκ'. Η χωμάτινη λιμνούλα γέμιζε με νερό και το επόμενο πρωί άρχιζαν οι εργασίες ποτίσματος. Αργότερα αντικατέστησε τον νεροτροχό με μοτέρ. Ακόμα και όταν σε όλα τα χωράφια είχαν αντικατασταθεί με νερομοτέρ, αναγνωρίζαμε το μοτέρ του Συλλούρη από τον ήχο του. Το μοτέρ του είχε τον ήχο 'πατ πατ' που ήταν ο πιο γρήγορος από όλα τα άλλα. Όμως, από την άλλη, το μοτέρ Ruston του Μάτσα είχε τον πιο 'μπάσο ήχο', λειτουργώντας ως 'μπουμ μπουμ μπουμ'»
Εργαστήριο
«Υπήρχε ένα είδος φράχτη πέρα από το χωράφι απέναντι από το σπίτι μας που ήταν φτιαγμένος από ροδιές. Πέρα από αυτόν τον φράχτη υπήρχε ένα περιβόλι με λεμονιές και το σπίτι και το εργαστήριο τυροκομίας του Κυριάκου, του γιου του Συλλούρη (Ο Κυριάκος ήταν ο πατέρας του Δημήτρη Συλλούρη που ήταν βουλευτής εδώ και καιρό). Οι βοσκοί του χωριού έπαιρναν το γάλα τους σε αυτό το τυροκομείο και το έδιναν εκεί. Το σπίτι του Κυριάκου μύριζε πάντα άσχημα γιατί είχε ένα κοπάδι γουρούνια που τα τάιζε με τα υπολείμματα του γάλακτος. Αυτό που λέμε «νορό», δηλαδή τα υπολείμματα του γάλακτος, είχε ούτως ή άλλως άσχημη μυρωδιά. Αν προσθέσουμε και τις ακαθαρσίες από τα γουρούνια, η μυρωδιά ήταν αφόρητη. Ακόμα και όταν ήμουν παιδί, προσπαθούσα να μην περνώ από εκεί εκτός αν ήταν ανάγκη. Αλλά κανένας δεν παραπονιόταν γι' αυτό λόγω του σεβασμού τους ως γείτονες και ως χωριανοί. Πιστεύω ότι κάποιοι Τουρκοκύπριοι και ακόμα και κάποιοι Ελληνοκύπριοι αηδίαζαν το χοιρινό κρέας λόγω αυτής της μυρωδιάς»
Φρούτα για όλους
«Όπως ήταν η παράδοση στο χωριό, τα φρούτα όπως τα μόσφιλα, τα σύκα και τα μούρα ανήκαν σε όλους. Όλοι μπορούσαν να τα μαζέψουν και να τα φάνε. Όταν μεγαλώσαμε και αρχίσαμε το δημοτικό σχολείο, ακολουθώντας αυτή την παράδοση, μαζί με μερικούς φίλους αρχίζαμε να γυρνάμε στο χωριό για να βρούμε φρούτα για να τα φάμε με αυτόν τον τρόπο. Και στο μεταξύ συζητούσαμε πολύ. Αν τύχαινε να έχουμε πάει στο σινεμά και να έχουμε δει μια ταινία, λέγαμε στους φίλους μας τι είχε συμβεί στην ταινία από την αρχή μέχρι το τέλος.
Ένα απόγευμα, μαζί με έναν φίλο, ξεκινήσαμε να περπατούμε προς τα περβόλια. Σκοπός μας ήταν να φάμε μερικά σύκα. Αρχίσαμε να ελέγχουμε τα δέντρα. Ήταν φανερό ότι πολλοί είχαν περάσει από εκεί και δεν υπήρχαν σύκα που να είναι αρκετά ώριμα για να τα φάμε. Τελικά φτάσαμε στη μεγάλη συκιά που βρισκόταν δίπλα στον νεροτροχό του Συλλούρη. Ήταν μια άσπρη συκιά και ήταν γεμάτη σύκα.
Αμέσως σκαρφαλώσαμε στο δέντρο και αρχίσαμε να ξεφλουδίζουμε και να τρώμε τα σύκα. Όσο τρώγαμε τα σύκα, ρωτούσαμε ο ένας τον άλλον: «Πώς γίνεται να τους ξέφυγε αυτό το δέντρο;» και προσπαθούσαμε να βρούμε μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Ξαφνικά αρχίσαμε να ακούμε κραυγές. Δεν μας ένοιαζε. Το μόνο που κάναμε ήταν να τρώμε σύκα. Δεν κάναμε τίποτα κακό. Αμέσως μετά άρχισαν να «πέφτουν» πέτρες πάνω στη συκιά. Ο γέρο Συλλούρης φώναζε, λέγοντας: «Κλέφτες, μου κλέβετε τα σύκα» και επίσης πετούσε ασταμάτητα πέτρες στη συκιά. Γλιστρήσαμε κάτω από τη συκιά και ξεφύγαμε από εκεί τρέχοντας Έτσι, καταλάβαμε γιατί υπήρχαν τόσα πολλά ώριμα σύκα σε εκείνο το δέντρο».
«Μια απεργία και συμπάθεια προς το ΑΚΕΛ…»
Πριν έρθουν στο χωριό μας οι υδροκινητήρες, τα τρακτέρ και οι θεριστικές μηχανές, περισσότεροι από τους μισούς συγχωριανούς μας – άντρες και γυναίκες – δούλευαν ως εργάτες για λίγους χωριανούς με πολλή γη, όπως ο Συλλούρης, και ιδιαίτερα για τους ιδιοκτήτες των αγροκτημάτων. Και αυτοί οι άνθρωποι έπρεπε πραγματικά να δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ Τότε, ήρθε η ΠΕΟ, οργάνωσε τους εργάτες και έκαναν απεργία εναντίον των αγάδων (των ιδιοκτητών των αγροκτημάτων). Στο τέλος της απεργίας, έγινε αποδεκτή η 8ωρη εργάσιμη μέρα. Γι' αυτό οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι ένιωσαν συμπάθεια προς το ΑΚΕΛ και στήριξαν το κόμμα αυτό. Ίσως ο λόγος που πολλοί άνθρωποι από την Ποταμιά έγιναν «κομμουνιστές» να ήταν εκείνη η απεργία. Αυτό που έλειπε τόσο πολύ στον ηλικιωμένο Συλλούρη ήταν εκείνες οι μέρες πριν από εκείνη την ιστορική απεργία».
Σύμβολο φιλίας και ειρήνης
Αυτά ήταν τα λόγια του δρα Bekir Azgin Έχουμε πάει πολλές φορές στα χωριά Δάλι, Ποταμιά και Λύμπια γιατί αυτά τα χωριά έδειχναν πάντα συμπάθεια προς τους Τουρκοκύπριους Ως Τουρκοκύπριες και Ελληνοκύπριες γυναίκες, κάποτε πήγαμε και φυτέψαμε ελαιόδεντρα σε αυτά τα τρία χωριά ως σύμβολα της φιλίας μας Η Ποταμιά είναι επίσης το χωριό του Ibrahim Aziz που είχε διωχθεί από την τουρκοκυπριακή υπόγεια οργάνωση λόγω της στάσης του για την ειρήνη και τη συμφιλίωση μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων.
Το Δάλι ήταν επίσης το χωριό όπου ο πατέρας μου δημιούργησε ένα δάσος από ευκαλύπτους για να στεγνώσουν τα έλη τη δεκαετία του 1930. Το Δάλι ήταν επίσης το μέρος που αγκάλιασε τον Dervish Ali Kavazoghlou που προσπάθησε απεγνωσμένα να σταματήσει τη διχοτόμηση του νησιού μας και που τελικά δολοφονήθηκε μαζί με τον φίλο του Κώστα Μισαούλη από Τουρκοκύπριους ελεύθερους σκοπευτές της υπόγειας οργάνωσης, Το Δάλι ήταν επίσης το μέρος όπου ονόμασαν έναν δρόμο με το όνομα του συζύγου της αδελφής μου Kutlu Adali ο οποίος δολοφονήθηκε από το «βαθύ κράτος» στο βόρειο τμήμα της Κύπρου για τα άρθρα του.
Το Δάλι, η Ποταμιά και τα Λύμπια είναι σύμβολα συνεργασίας, συμβίωσης και υπάρχουν ακόμα κάποιοι Τουρκοκύπριοι που ζουν σε αυτά τα χωριά παρά τη διχοτόμηση του νησιού μας. Όλοι μιλούν για την Πύλα όταν πρόκειται για συμβίωση, αλλά κανείς δεν κοιτάζει την ιστορία και τη σημερινή κατάσταση αυτών των χωριών που έχουν αγκαλιάσει την ειρήνη και τη συμφιλίωση και όχι το μίσος και την εχθρότητα στην Κύπρο.
Λεζάντα κύριας φωτογραφίας: Mια φωτογραφία από το 1933 από το βιβλίο του Ibrahim Aziz που δείχνει Τ/Κ και Ε/Κ εργάτες σε έργα οδοποιίας στην Ποταμιά.
Πηγή: https://politis.com.cy/apopseis/stiles/820894/istories-apo-enan-allon-kosmo
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου