13.10.2024
Η εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη στην Προεδρία της Δημοκρατίας τον Φεβρουάριο του 2023 σηματοδότησε μια νέα εποχή στην πολιτική ζωή της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Πρόκειται για την εποχή των «αντισυστημικών» πολιτικών οι οποίοι εμφανίζονται ως σωτήρες και πολέμιοι του κατεστημένου. Την περίπτωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη ακολούθησε αυτή του ευρωβουλευτή Φειδία Παναγιώτου και τώρα δρομολογείται η εμπλοκή του τέως Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη στην πολιτική.
Οι συνθήκες είναι κατάλληλες για την εμφάνιση νέων πολιτικών προσώπων που κινούνται στο περιθώριο του κομματικού συστήματος. Οι ψηφοφόροι είναι θυμωμένοι με τα αποτελέσματα της πολιτικής που εφάρμοσαν τα παραδοσιακά κόμματα και θεωρούν ότι «τίποτα δεν λειτουργεί σωστά». Αυτός είναι ο λόγος που η ψήφος της τιμωρίας κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος. Είναι όμως θετική εξέλιξη για τη δημοκρατία η εμφάνιση του Μεσσία πολιτικού;
Το παράδειγμα του Περού
Στις 10 Σεπτεμβρίου απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών ο πρώην Πρόεδρος του Περού Αλμπέρτο Φουχιμόρι. Ένας αμφιλεγόμενος ηγέτης που κατηγορήθηκε για απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης. Ο Αλμπέρτο Φουχιμόρι ήταν παιδί Ιαπώνων μεταναστών και ασκούσε το επάγγελμα του πανεπιστημιακού. Είχε τη φιλοδοξία να εκλεγεί γερουσιαστής αλλά κανένα από τα υφιστάμενα κόμματα δεν τον συμπεριέλαβε στο ψηφοδέλτιό του. Έτσι αποφάσισε να ιδρύσει δικό του κόμμα με την ονομασία «Αλλαγή 90», εμφανιζόμενος ως ένας «αντισυστημικός» πολιτικός.
Το 1990 οι συνθήκες στο Περού ήταν καθόλα ευνοϊκές για μια υποψηφιότητα με «αντισυστημικό» χαρακτήρα. Το κράτος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα διαφθοράς. Τα λαϊκά στρώματα ήταν οργισμένα με την αναποτελεσματικότητα των κομμάτων. Έτσι οι ψηφοφόροι είδαν με θετικό μάτι την περίπτωση του Αλμπέρτο Φουχιμόρι και τελικά τον ανέδειξαν στην Προεδρία απέναντι στην υποψηφιότητα του πιο γνωστού συγγραφέα της χώρας, Μάριο Βάργκας Λιόσα, τον οποίο στήριξαν τα παραδοσιακά κόμματα, η επιχειρηματική ελίτ και τα ΜΜΕ.
Όπως αναφέρουν οι Steven Levitsky και Daniel Ziblatt στο βιβλίο τους «Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες», ο Αλμπέρτο Φουχιμόρι δεν σχεδίαζε να γίνει δικτάτορας ούτε ήταν στα πλάνα του η διάβρωση της περουβιανής δημοκρατίας. Κέρδισε τις εκλογές διότι «φάνηκε να φέρνει κάτι καινούργιο στην πολιτική ζωή της χώρας και να αφουγκράζεται την οργή και τις ελπίδες των πολιτών».
Ωστόσο, ήρθε σε σφοδρή σύγκρουση με τα παραδοσιακά κόμματα και ορισμένους δημοκρατικούς θεσμούς, με αποτέλεσμα να οξυνθεί το κλίμα και να αρχίσει μια πορεία προς τον αυταρχισμό και τη δημαγωγία. Έτσι ο Αλμπέρτο Φουχιμόρι αποτέλεσε ένα ιστορικό παράδειγμα δημαγωγού πολιτικού με αντισυστημικό προφίλ, που οδήγησε χωρίς να το θέλει μια δημοκρατία στον θάνατο.
Νίκος Χριστοδουλίδης
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι ένας χαρισματικός πολιτικός ο οποίος απέκτησε εύκολα και γρήγορα υψηλή δημοτικότητα. Τα επικοινωνιακά του χαρίσματα και η τηλεοπτική του εμφάνιση βοήθησαν στο να καταστεί δημοφιλής στο κοινό. Σε αυτό συνέβαλε και η μη συγκρουσιακή στρατηγική που ο ίδιος εφάρμοσε ώστε να είναι αρεστός.
Αν και ο Νίκος Χριστοδουλίδης αποτελούσε μέλος μιας κυβέρνησης η οποία κατηγορήθηκε ευρέως για διάφορα σκάνδαλα όπως τα «χρυσά» διαβατήρια, η υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές του 2023 θεωρήθηκε αντισυστημική. Ο λόγος ήταν ότι βρέθηκε αντιμέτωπος με την υποψηφιότητα του Αβέρωφ Νεοφύτου ο οποίος κουβαλούσε τη φήμη ότι «βρισκόταν κάτω από όποια πέτρα και αν σηκώσεις».
Η περίπτωση του Νίκου Χριστοδουλίδη έδειξε ότι οι ψηφοφόροι είχαν ανάγκη από υποψηφίους οι οποίοι συγκρούονται με τα παραδοσιακά κόμματα και χαλούν τα σχέδια των κομματικών αρχηγών. Τόσο μεγάλη ήταν η ανάγκη των πολιτών να τιμωρήσουν τα παραδοσιακά κόμματα που δεν έλαβαν υπόψη ότι ο κ. Χριστοδουλίδης προερχόταν από τον ΔΗΣΥ και στηρίχθηκε από μια μερίδα των παλαιών κομμάτων.
Τελικά η εκλογή του «αντισυστημικού» Νίκου Χριστοδουλίδη στην Προεδρία της Δημοκρατίας δεν έφερε την πολυπόθητη αλλαγή. Όμως αυτό δεν φάνηκε να επηρεάζει τους πολίτες που επιμένουν στη φαντασίωση της αγνής κοινωνίας, αναζητώντας με περίσσια αφέλεια τον επόμενο Μεσσία.
Φειδίας Παναγιώτου
Η εμφάνιση του Φειδία Παναγιώτου στο πολιτικό προσκήνιο και η μεγάλη του απήχηση δεν είναι άσχετες με τη χρεοκοπία της αξιοπιστίας των παραδοσιακών κομμάτων και την απογοήτευση που προκάλεσε στους πολίτες ο πρώτος χρόνος της διακυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη.
Η διάχυτη αντίληψη ότι οι επαγγελματίες πολιτικοί δεν έχουν καταφέρει και πολλά πράγματα αποτέλεσε και το μοναδικό αφήγημα του Φειδία Παναγιώτου κατά την προεκλογική περίοδο. Το συγκεκριμένο αφήγημα περιείχε ψήγμα αλήθειας, ταυτόχρονα όμως αποτελούσε και μορφή δημαγωγίας διότι δεν ίσχυε απόλυτα. Ήταν ωστόσο αυτό ακριβώς που ήθελαν να ακούσουν οι δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι.
Ο Φειδίας Παναγιώτου απευθύνθηκε στο θυμικό των απογοητευμένων πολιτών, αδικώντας πολλούς ικανούς και έντιμους πολιτικούς των παραδοσιακών κομμάτων. Πολιτικούς οι οποίοι έγιναν τα θύματα της μόδας του αντισυστημικού πολιτικού και του μύθου ότι η πηγή του κακού είναι τα κόμματα. Πρόκειται για έναν απλοϊκό στοχασμό της μονοδιάστατης ερμηνείας των προβλημάτων της κοινωνίας.
Η ασυνέπεια δεν είναι αποκλειστικό γνώρισμα των κομμάτων. Αρκεί κάποιος να προβεί σε διάφορες συναλλαγές με τους συμπολίτες του για να συνειδητοποιήσει το μέγεθος της αναξιοπιστίας εντός της κοινωνίας. Εξάλλου, οι πολίτες για να ψηφίσουν τα κόμματα ζητούν ανταλλάγματα και προσδοκούν σε ατομικά οφέλη.
Οδυσσέας Μιχαηλίδης
Τα σκάνδαλα και η αναποτελεσματικότητα ορισμένων πολιτικών έφεραν την κοινωνία σε πλήρη διάσταση με το πολιτικό κατεστημένο της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο λειτούργησε ο παυθείς Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ο οποίος με τις παρεμβάσεις του τροφοδότησε την καχυποψία των πολιτών. Έτσι κατάφερε να στρέψει τα βλέμματα πάνω του και να κερδίσει τις εντυπώσεις κόντρα στο κακόφημο κομματικό σύστημα.
Μέσα από τις δημόσιές του τοποθετήσεις μπόρεσε να περάσει το μήνυμα ότι είναι ένας ανεξάρτητος αξιωματούχος ο οποίος σε μια εποχή ατιμωρησίας δεν χαρίζεται σε κανέναν. Αυτός ήταν ο λόγος που μέσα σε λίγα χρόνια θητείας κατέστη λαϊκός ήρωας και ένας αντισυστημικός αξιωματούχος του συστήματος. Σχήμα οξύμωρο.
Ενδεχόμενη κάθοδος του Οδυσσέα Μιχαηλίδη στην πολιτική, με βασικό σύνθημα την καταπολέμηση της διαφθοράς σε συνθήκες γενικευμένης δυσπιστίας για τους θεσμούς, πολύ πιθανόν να δημιουργήσει ξανά ένα μεγάλο ρεύμα υπέρ της αλλαγής. Βέβαια η αλλαγή στα δημοκρατικά πολιτεύματα αποτελεί μια συνεχή αλλά αργή διαδικασία. Η δημοκρατία συνεπάγεται χρονοβόρες διαδικασίες διαβούλευσης και συμβιβασμούς. Δηλαδή αυτοπεριορισμούς. Μπορεί ένας πολιτικός με την ιδιοσυγκρασία του Οδυσσέα Μιχαηλίδη να λειτουργήσει μέσα σε δημοκρατικά πλαίσια;
Πάντως η απόλυτη προσήλωση στον στόχο της κάθαρσης δίνει πολλές φορές θρησκευτικό χαρακτήρα στην πολιτική και οδηγεί στον πολιτικό μεσσιανισμό, την πόλωση και τελικά στην ανατροπή της δημοκρατίας.
Στο Μεξικό
Παρόλες τις ελλείψεις και την κυρίαρχη πλέον δυσπιστία, η Κυπριακή Δημοκρατία διατηρεί ένα πολύ καλό επίπεδο ζωής και το κράτος προσφέρει στους πολίτες δημόσια αγαθά που λίγες χώρες της περιοχής το πετυχαίνουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Πάντα θα υπάρχουν. Όμως δεν είναι ένα κράτος υπό διάλυση ούτε μια κοινωνία χωρίς νόμους και κανόνες.
Πρέπει κάποιος να επισκεφθεί τα υπόλοιπα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου για να αντιληφθεί πόση υπερβολή κρύβεται πίσω από την άποψη πολλών ότι «στην Κύπρο τίποτα δεν λειτουργεί σωστά και όλοι οι πολιτικοί είναι άχρηστοι». Ακόμη και το Μεξικό, στο οποίο έγινε αναφορά τις τελευταίες ημέρες, παρουσιάζει φαινόμενα όπως οι δολοφονίες υποψήφιων δημάρχων και δημοσιογράφων από συμμορίες και καρτέλ ναρκωτικών. Στις εκλογές του περασμένου Ιουνίου στο Μεξικό δολοφονήθηκαν τουλάχιστον 24 υποψήφιοι δήμαρχοι.
Ο άστοχος παραλληλισμός της Κύπρου με το Μεξικό οδηγεί στη διάβρωση της δημοκρατίας, διότι οι πολίτες θα σταματήσουν να πιστεύουν στο συγκεκριμένο πολίτευμα και το πολιτικό σύστημα θα χάσει τη νομιμοποίησή του. Η δημοκρατία δεν είναι το μοναδικό πολίτευμα ούτε θεωρείται δεδομένη. Ειδικά σε περίοδο επέλασης της ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου