Έπεσα πάλι στην ψυχοτρόπο παγίδα του σκρολαρίσματος παρακολουθώντας τον εργολαβικό δυισμό που ξεχύνεται κάθε φορά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη φορά αυτή με αφορμή το σώριασμα της Μαρινέλλας.
Στραβομουτσούνιασα στη διαπίστωση πόσοι γεροντοφοβικοί κυκλοφορούν ανάμεσα (στις οθόνες) μας, τύποι που μάλλον μετράνε αντίστροφα για την αφυπηρέτηση και ορέγονται την απραξία. Και οι οποίοι προφανώς προτιμούν να μην πάνε από πέσιμο, αλλά από… το άλλο. Όλα είναι θέμα επιλογής, τελικά.
Αυτό ήταν το σημείο εκκίνησης για έναν γενικότερο προβληματισμό. Στην καρδιά μας νέας εποχής όπου η τεχνολογία εξελίσσεται με φρενήρεις ρυθμούς βρίσκεται αυτή η διαβολική συσκευή, το smartphone, που άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, πληροφορούμαστε, αλληλεπιδρούμε. Σε συνδυασμό με τη συνεχώς διαμορφούμενη οικονομία της προσοχής και τα ΜΚΔ, αυτή την υπερέκθεση στον ασταμάτητο «θόρυβο» του ψηφιακού κόσμου, η πορεία προς μια ηθική και γνωστική παρακμή αρχίζει να φαντάζει μη αναστρέψιμη.
Το φαινόμενο του «virtue signaling», κυριολεκτικά της «εκπομπής σημάτων αρετής», επελαύνει στην εποχή των κοινωνικών δικτύων. Ο καθένας μοιάζει να έχει μόνιμα το δάχτυλο προτεταμένο και κουνιστό για να υποδείξει ηθικές στάσεις και αξίες, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, με κύριο στόχο την αυτοπροβολή, την άγρα ευσήμων, αντιδράσεων και «φατσούλων», τη δημιουργία εντυπώσεων στους άλλους. Προκύπτει έτσι ένας επιφανειακός –και άρα άσφαιρος- «ακτιβισμός» που, πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις στον κοινωνικό διάλογο, υποσκάπτει και την έννοια της αληθινής δράσης.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται ότι μπορούν να επιτύχουν κάποιου είδους «ηθική εξιλέωση» δημοσιεύοντας απλώς ένα μήνυμα στο Facebook, το Instagram, το X, το Ψ κ.ο.κ., προσπερνώντας την πραγματική εμπλοκή με τα προβλήματα και φουντώνοντας την απάθεια και τον εφησυχασμό.
Την ίδια στιγμή, τα τεχνολογικά μεγαθήρια διεκδικούν λυσσαλέα και με κάθε τρόπο το πολυτιμότερο αγαθό που μπορούμε να τους προσφέρουμε: την προσοχή μας. Και τους το προσφέρουμε απλόχερα και δωρεάν. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι έτσι σχεδιασμένες ώστε να μας κρατούν προσκολλημένους στις οθόνες για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο. Το ακατάπαυστο και εθιστικό σκρολάρισμα δεν είναι τυχαίο. Είναι προϊόν αμέτρητων ωρών έρευνας πάνω στην ανθρώπινη ψυχολογία και φυσιολογία, στις ανάγκες μας για αλληλεπίδραση και κοινωνική αναγνώριση, στην εξάρτησή μας από τη διαρκή διέγερση.
Το τίμημα που πληρώνουμε γι’ αυτό είναι το πλήγμα που δέχεται η συγκέντρωσή μας και η ικανότητα να αφοσιωθούμε σε μια εργασία ή μια σκέψη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η πληροφορία που καταναλώνουμε είναι αποσπασματική, επιφανειακή και άπεπτη, ενώ όσο πάει δυσκολευόμαστε όλο και περισσότερο να διαβάζουμε βιβλία ή και μακροσκελή άρθρα- όσο ενδιαφέροντα κι αν είναι. Αν, παρόλ’ αυτά, συνεχίζετε να διαβάζετε το συγκεκριμένο άρθρο, έχω να προσθέσω ότι η απώλεια της ικανότητας της αφαίρεσης και της αδράνειας- κατά προέκταση της ενδοσκόπησης- που θεωρείται κρίσιμη για τη δημιουργικότητα και την καινοτομία, δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα της ακόρεστης πια όρεξής μας για κατανάλωση ψηφιακού περιεχομένου.
Σε όλα αυτά προσθέστε την έκθεσή μας σε ένα πεδίο έντονης τοξικότητας, σύγκρουσης και αντιπαράθεσης που ευνοεί η ανωνυμία ή η απόσταση που προσφέρει το ψηφιακό τείχος, ενθαρρύνοντας τη μισαλλοδοξία, τις αντιπαραθέσεις και τη ρητορική μίσους. Την ίδια στιγμή, η ολοένα και πιο «αγύμναστη» ανθρώπινη σκέψη ξεχειλώνει, μαραζιάζει, ευτελίζεται μαζί με τη γνώση, τη δημιουργικότητα και την ηθική ευθυκρισία.
Σε ιδιαίτερα ευάλωτη και περίπλοκη θέση βρίσκεται η νέα γενιά, της οποίας βιοκοινότητα από τη μέρα που γεννήθηκε είναι ο απύθμενος ωκεανός της τηλε-τεχνολογίας. Είναι ακόμη πιο εξοικειωμένη, αλλά και χωμένη μέχρι τα μπούνια στον εικονικό κόσμο. Η γενιά Ζ δεν έχει γνωρίσει άλλη ζωή, δηλαδή ζωή χωρίς υπερέκθεση στην πληροφορία, χωρίς άμεση επιβράβευση της προσοχής, χωρίς συνεχή βομβαρδισμό από ερεθίσματα. Οι νέοι άνθρωποι εδραιώνουν την ταυτότητά τους μέσα από την ευκολία της αλληλεπίδρασης στο περιβάλλον ενός κόσμου γυάλινου, που απέχει από τον πραγματικό. Έναν κόσμο από τον οποίο συχνά λείπει η ενσυναίσθηση και η φροντίδα.
Μήπως έχουμε φτάσει στο σημείο όπου η τεχνολογία, αντί να αποτελεί εργαλείο, έχει γίνει καθοριστικός παράγοντας της ανθρώπινης ύπαρξης; Υπάρχει επιστροφή; Μήπως είναι ανάγκη να αναλογιστούμε την ευθύνη που φέρουμε απέναντι στην ίδια μας την ανθρωπιά; Να ζυγίσουμε το γεγονός ότι δεν είμαστε απλώς θύματα των τεχνολογιών που χρησιμοποιούμε αλλά και συνένοχοι στην αποδόμηση της ίδιας της ανθρώπινης εμπειρίας; Και πώς θα ξεφύγουμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο;
Η λύση δεν διέρχεται απαραίτητα μέσα από μια λουδιτικής λογικής απόρριψη της τεχνολογίας, αλλά ίσως μέσα από την αναζήτηση ισορροπίας. Η οποία, όμως, αναπόφευκτα πρέπει να περάσει μέσα από τη μεθοδική επαναξιολόγηση της ψηφιακής κουλτούρας.
Ελεύθερα, 29.9.2024
Πηγή: https://www.philenews.com/apopsis/arthra-apo-f/article/1512659/mi-mou-kounas-emena-to-dachtilo/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου